Οικονομία και κοινωνία στη σκιά της «Όμικρον» - Free Sunday
Οικονομία και κοινωνία στη σκιά της «Όμικρον»
Σοβαρά λάθη και παραλείψεις δυσκολεύουν την κατάσταση

Οικονομία και κοινωνία στη σκιά της «Όμικρον»

Η Ε.Ε. και η Ελλάδα βρίσκονται αντιμέτωπες με την πρόκληση της μετάλλαξης «Όμικρον». Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις των ειδικών, είναι 70 φορές πιο μεταδοτική από τη μετάλλαξη «Δέλτα» και θα κυριαρχήσει στις ευρωπαϊκές χώρες εντός του Ιανουαρίου.

Αν και δεν πρόκειται για πιο επιθετική –σε ό,τι αφορά την υγεία μας– μετάλλαξη, το γεγονός ότι είναι εξαιρετικά μεταδοτική προετοιμάζει το έδαφος για δεκάδες εκατομμύρια νέα κρούσματα. Το μικρό ποσοστό από αυτούς που θα νοσήσουν και θα χρειαστεί τη φροντίδα των ΜΕΘ κρίνεται υπεραρκετό για να δοκιμάσει τις αντοχές των Συστημάτων Υγείας.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Η μετάλλαξη «Όμικρον» βρίσκει την Ελλάδα εξαιρετικά ευάλωτη.

Το 2021 πήγαμε άσχημα στη διαχείριση της πανδημίας. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2020 είχαμε από τις καλύτερες επιδόσεις στην αντιμετώπιση της πανδημίας μεταξύ των χωρών της Νότιας και της Δυτικής Ευρώπης.

Από τα τέλη Οκτωβρίου του 2020 άρχισε μία διαδικασία σταδιακής επιδείνωσης, η οποία συνεχίζεται. Το αποτέλεσμα είναι ότι θα κλείσουμε το 2021 με 16.000 νέους θανάτους από την πανδημία, ενώ το 2020 είχαμε 5.000 θανάτους από την πανδημία.

Οι απώλειες του 2021 είναι υπερ-τριπλάσιες των απωλειών του 2020, παρά το γεγονός ότι στο ξεκίνημα του 2021 είχε επικρατήσει η άποψη ότι είχαμε αφήσει τα πολύ δύσκολα πίσω μας ή και ότι περίπου είχαμε τελειώσει με την πανδημία.

Η επιδείνωση του 2021 δεν ήρθε μόνη της. Οφείλεται σε σοβαρά λάθη και παραλείψεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο διάστημα έχουμε πολύ χειρότερες επιδόσεις από άλλες χώρες της Νότιας και της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίες μέχρι τον Οκτώβριο του 2020 θεωρούσαν την Ελλάδα χώρα-πρότυπο στην αντιμετώπιση της πανδημίας.

Το επταήμερο μέχρι τη Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2021, οι θάνατοι από COVID-19 ανά εκατομμύριο κατοίκους ήταν 49 στην Ελλάδα, 35 στην Αυστρία, 30 στη Γερμανία, 16 στο Βέλγιο και στην Ιρλανδία, 10 στη Γαλλία και στην Πορτογαλία, 9 στην Ιταλία και 5 στην Ισπανία.

Τα βασικά συμπεράσματα είναι ότι η Ελλάδα είναι με διαφορά η χώρα της Νότιας και της Δυτικής Ευρώπης με τις χειρότερες επιδόσεις το τελευταίο διάστημα. Το πρόβλημα μεγαλώνει επικίνδυνα σε Αυστρία και Γερμανία. Ακόμη και οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις εμφανίζουν σοβαρή επιδείνωση το τελευταίο διάστημα.

Η αύξηση του αριθμού των θανάτων στην Ελλάδα αλλάζει με αρκετά γρήγορο ρυθμό και την κατάταξή μας σε ό,τι αφορά τους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας.

Η Ελλάδα είχε μέχρι πριν από μερικούς μήνες σοβαρό πλεονέκτημα έναντι των άλλων χωρών, το οποίο όμως χάνει εξαιτίας της μεγάλης επιδείνωσης της κατάστασης. Μεταξύ 10 νοτιοευρωπαϊκών και δυτικοευρωπαϊκών χωρών της Ε.Ε., η Ελλάδα έρχεται πέμπτη με 1.796 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους στο σύνολο της πανδημίας.

Πρώτο έρχεται το Βέλγιο με 2.394, δεύτερη η Ιταλία με 2.236, τρίτη η Ισπανία με 1.877 και τέταρτη η Πορτογαλία με 1.816.

Με την αρνητική δυναμική που έχει αναπτυχθεί, τους επόμενους 2-3 μήνες η Ελλάδα θα περάσει στην τρίτη θέση, αφήνοντας πίσω της την Ισπανία και την Πορτογαλία στους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, στο σύνολο της πανδημίας.

Καλύτερες επιδόσεις από την πατρίδα μας έχουν ήδη η Γαλλία με 1.707 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, η Αυστρία με 1.482, η Γερμανία με 1.272, η Ιρλανδία με 1.171 και η Ολλανδία με 1.134. Τα παραπάνω στοιχεία καλύπτουν την περίοδο από το ξεκίνημα της πανδημίας μέχρι τη Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2021.

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει την πρόκληση της μετάλλαξης «Όμικρον» έχοντας μέτριες έως κακές επιδόσεις στην αντιμετώπιση της πανδημίας το τελευταίο διάστημα και βλέποντας τη συγκριτική της θέση μεταξύ των άλλων νοτιοευρωπαϊκών και δυτικοευρωπαϊκών χωρών να υποβαθμίζεται συνεχώς.

Η οικονομία και η κοινωνία

Η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται από μία δυναμική αλλά εύθραυστη ανάκαμψη. Το 2021 θα καλύψουμε σχεδόν στο σύνολό τους τις απώλειες στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) που είχαμε το 2020, στηριζόμενοι κυρίως στις πολύ καλές επιδόσεις του τουρισμού και των υπηρεσιών.

Είναι φανερό ότι η αντιμετώπιση της σημερινής κατάστασης και της επιδείνωσης που διαφαίνεται με τη μετάλλαξη «Όμικρον» θα επηρεάσει αρνητικά την πορεία της οικονομίας. Η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να πάρει περιοριστικά μέτρα και η ψυχολογία τουριστών και καταναλωτών θα προσαρμοστεί στις νέες δύσκολες συνθήκες.

Ήδη, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι όποιος εισέρχεται στη χώρα θα πρέπει να έχει αρνητικό μοριακό τεστ των τελευταίων 72 ωρών ή αρνητικό rapid τεστ των τελευταίων 24 ωρών. Το μέτρο είναι απόλυτα αναγκαίο, αναμένεται όμως να δημιουργήσει κάποιες δυσκολίες στον τουρισμό και να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία ξένων που θέλουν να επισκεφτούν την πατρίδα μας και Ελλήνων που θέλουν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.

Μετρώντας γύρω στους 100 θανάτους την ημέρα και περιμένοντας την επιδείνωση που θα φέρει η μετάλλαξη «Όμικρον», είναι πρακτικά αδύνατον να συνεχίσουμε την υποτιθέμενη οικονομική και κοινωνική κανονικότητα.

Υπάρχουν και άλλα σοβαρά προβλήματα που αναμένεται να αναδείξει η επιδείνωση που θα φέρει η μετάλλαξη «Όμικρον». Οι μονάδες ΜΕΘ του ΕΣΥ δεν ανταποκρίνονται πλήρως στις ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί, ενώ εμφανίζονται σοβαρά ποιοτικά προβλήματα σε αρκετές από αυτές. Η κυβέρνηση έπρεπε να έχει αυξήσει έγκαιρα τις κλίνες των ΜΕΘ με απόλυτο σεβασμό στις ποιοτικές προδιαγραφές ή να είχε περιορίσει έγκαιρα, με τα κατάλληλα μέτρα, τον αριθμό αυτών που νοσούν σοβαρά και καταλήγουν στις ΜΕΘ.

Παρατηρούνται αλλαγές στο κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, που κάνουν ακόμη πιο δύσκολη τη διαχείριση της κρίσης. Η κοινωνία εμφανίζει σημάδια κόπωσης, που οδηγούν σε χαλάρωση της πειθαρχίας σε ό,τι αφορά τα ισχύοντα μέτρα και σε αρκετές περιπτώσεις στην αντίθεση σε νέα αναγκαία μέτρα. Επομένως, οι υπολογισμοί του δημοσκοπικού, πολιτικού κόστους γίνονται πιο σύνθετοι για την κυβέρνηση.

Ταυτόχρονα, παρατηρείται η πρώτη σημαντική υποχώρηση της δημοτικότητας της κυβέρνησης κι ένα νέο μοίρασμα πολιτικών δυνάμεων, με το ΚΙΝΑΛ, υπό την ηγεσία του Νίκου Ανδρουλάκη, να διεκδικεί με αξιώσεις ρόλο τρίτου πολιτικού πόλου με διψήφιο δημοσκοπικό ποσοστό.

Αυτό σημαίνει ότι, στις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί, η κυβέρνηση θα πρέπει να πάρει πρόσθετα μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας, αναλαμβάνοντας το ρίσκο να δει τη δημοτικότητά της να υποχωρεί κι άλλο για μια αρκετά μεγάλη περίοδο. Επειδή μπαίνουμε στους τελευταίους 18 μήνες της τετραετίας, γίνεται δύσκολο να συμβιβαστεί η λήψη των αναγκαίων πρόσθετων μέτρων με τη διατήρηση της μεγάλης πολιτικής και εκλογικής υπεροχής της ΝΔ.

Σοβαρά λάθη και παραλείψεις

Από τον Σεπτέμβριο του 2020 επισημαίνω σοβαρά λάθη και παραλείψεις στην κυβερνητική πολιτική. Στελέχη της κυβέρνησης αλλά και της αντιπολίτευσης καταλήγουν συχνά στο συμπέρασμα ότι ασκώ σκληρή κριτική στην κυβερνητική ηγεσία για αδιευκρίνιστους πολιτικούς λόγους.

Στην πραγματικότητα αναπτύσσω τον προβληματισμό που ξεκίνησε με την έκδοση του βιβλίου μου «Στον Λαβύρινθο της Πανδημίας» τον Σεπτέμβριο του 2020. Σε αυτό ανέλυσα όσα έγιναν το α’ εξάμηνο της αντιμετώπισης της πανδημίας και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η Ε.Ε., η Ελλάδα και οι ΗΠΑ έπρεπε να εφαρμόσουν μια πιο ρωμαλέα στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας, για να αποφύγουν τα χειρότερα.

Διατύπωσα την άποψη ότι η Κίνα και άλλες μακρινές χώρες, όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Σιγκαπούρη, η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία και η Ταϊβάν, είχαν μια πολύ πιο αυστηρή και συστηματική προσέγγιση στο ζήτημα, προστατεύοντας καλύτερα τον πληθυσμό τους και αποκτώντας συγκριτικό πλεονέκτημα στην οικονομία, στη βάση της εξωστρέφειας.

Η βασική γραμμή που πρόβαλα στο βιβλίο μου δικαιώθηκε πλήρως από τις εξελίξεις οι οποίες, δυστυχώς, αποδείχθηκαν χειρότερες από τις προβλέψεις μου.

Τον Σεπτέμβριο του 2020 επανέλαβα την πρότασή μου στην κυβέρνηση για ουσιαστική βελτίωση των αστικών συγκοινωνιών –στα πλαίσια της αντιμετώπισης του COVID-19– και άμεση στροφή στην ηλεκτροκίνηση στις αστικές συγκοινωνίες και στα ταξί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για νέου τύπου επενδύσεις στην ηλεκτροκίνηση.

Πρότεινα επίσης την άμεση προσφυγή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) για τη σύναψη δανείου ίσου με 2% του ΑΕΠ –περίπου 3,5 δισ. ευρώ– για τη χρηματοδότηση της αντιμετώπισης του COVID-19 στην Υγεία και την Παιδεία.

Τα δάνεια αυτά προσφέρονται με περίπου μηδενικό επιτόκιο, με πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, και προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι καμία κυβέρνηση της Ευρωζώνης δεν αξιοποίησε αυτήν την εντυπωσιακή διευκόλυνση.

Μόλις άρχισε το ψαλίδισμα των αρμοδιοτήτων του Τσιόδρα μέσω της δημιουργίας αυτού που αποκαλώ μικρή βουλή των λοιμωξιολόγων, προειδοποίησα για τη σύγχυση που θα δημιουργούσε αυτή η μεθόδευση στην κοινή γνώμη και τις πρόσθετες δυσκολίες στην επίτευξη της αναγκαίας κοινωνικής πειθαρχίας.

Από τον Μάρτιο - Απρίλιο του 2021 βρέθηκα στην ανάγκη να κλιμακώσω την κριτική μου για την έλλειψη αναγκαίων μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας και τον χαλαρό τρόπο εφαρμογής των υφιστάμενων μέτρων. Είχα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι με τον τρόπο που διαχειριζόμασταν την κρίση θα φτάναμε στην επιδείνωση που παρατηρήθηκε στη συνέχεια.

Κατά διαστήματα υπογράμμιζα τις ελλείψεις σε ό,τι αφορά τη σωστή καταμέτρηση των νέων κρουσμάτων και την ιχνηλάτηση που επιβάλλεται για να περιοριστεί η διάδοση του COVID-19. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο διάστημα καταγράφουμε τα μισά κρούσματα απ’ ό,τι το Βέλγιο – χώρα με συγκρίσιμο πληθυσμό– και έχουμε περίπου τους τριπλάσιους θανάτους. Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες του φαινομένου του εξαιρετικά υψηλού αριθμού θανάτων σε σχέση με τον αριθμό των κρουσμάτων στην Ελλάδα. Ορισμένοι το αποδίδουν στα ποσοστά εμβολιασμού, που είναι χαμηλότερα άλλων χωρών, άλλοι στα προβλήματα λειτουργίας των ΜΕΘ. Κατά την άποψή μου, η βασική εξήγηση έχει να κάνει με τη συνεχή υποτίμηση του πραγματικού αριθμού των νέων κρουσμάτων.

Αυτό που με εντυπωσιάζει σε όλο το διάστημα που αναπτύσσω τον προβληματισμό και την κριτική μου είναι η έλλειψη θετικής αντίδρασης από τους αρμοδίους. Αντί να αξιοποιήσουν τα δημιουργικά στοιχεία του προβληματισμού μου στη διαμόρφωση και εφαρμογή μιας πιο αποτελεσματικής πολιτικής, θεωρούν ότι απλά δημιουργούν κάποια προβλήματα στη δημόσια εικόνα της κυβέρνησης.

Τα λάθη και οι παραλείψεις που ανέφερα συνέβαλαν στη δημιουργία της σημερινής δύσκολης κατάστασης. Η δοκιμασία της «Όμικρον» που έχουμε μπροστά μας επιβάλλει σημαντικές διορθωτικές και συμπληρωματικές κινήσεις στην πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση. Διαφορετικά, το 2022 μπορεί να είναι χειρότερο και από το 2021, που αποδείχθηκε χειρότερο από το 2020.