Ε.Ε: Μεγάλες φιλοδοξίες, περιορισμένες δυνατότητες
Οι συνεδριάσεις και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο Στρασβούργο, δημιούργησαν κλίμα ευρωπαϊκής ανάτασης και αισιοδοξίας.
Τη Δευτέρα 17 Ιανουαρίου τιμήσαμε σε ειδική συνεδρίαση τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νταβίντ Σασόλι, ο οποίος χάθηκε πρόωρα στα 65 του από καρκίνο.
Την Τρίτη είχαμε την εκλογή νέας προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των δεκατεσσάρων αντιπροέδρων. Τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας έστειλαν ενδιαφέροντα μηνύματα ανανέωσης, ενίσχυσης της γυναικείας παρουσίας, αξιοποίησης έμπειρων στελεχών ανεξάρτητα από πολιτική τοποθέτηση, ευρύτερης συναίνεσης.
Την Τετάρτη 19 Ιανουαρίου, το πολιτικό ενδιαφέρον συγκέντρωσε η ομιλία του προέδρου της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος εμφανίστηκε αποφασισμένος και φιλόδοξος σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της Ε.Ε. Η παρουσία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οφειλόταν στην εξάμηνη γαλλική προεδρία του Συμβουλίου, η οποία καλύπτει το α’ εξάμηνο του έτους και συμπίπτει χρονικά με τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, που θα πραγματοποιηθούν τον Απρίλιο, και την ολοκλήρωση των εργασιών της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
Ανανέωση και εμπειρία
Νέα πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξελέγη η Μαλτέζα ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), Ρομπέρτα Μετσόλα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εξελέγη με άνετη πλειοψηφία από τον α’ γύρο, με τη βοήθεια των Σοσιαλιστών, οι οποίοι επέλεξαν να μην κατεβάσουν υποψήφιο πρόεδρο στα πλαίσια συνεννόησης με το ΕΛΚ.
Έτσι διευκολύνθηκε η άνετη επικράτηση της Μετσόλα και το ΕΛΚ ανταπέδωσε υποστηρίζοντας και τους πέντε υποψηφίους των Σοσιαλιστών για θέσεις αντιπροέδρων, περιορίζοντας τους δικούς του σε τρεις.
Εντύπωση προκάλεσε η εκλογή της Εύας Καϊλή, εκ μέρους της Σοσιαλιστικής Ομάδας, στην 5η θέση μεταξύ των δεκατεσσάρων αντιπροέδρων, από άποψη σταυρών προτίμησης.
Η εκλογή της Μετσόλα –42 ετών παντρεμένη με Φινλανδό και με τέσσερα παιδιά– όπως και της Καϊλή –στην ίδια ηλικία με σύντροφο Ιταλό και ένα παιδί– σηματοδοτεί την ανάδειξη μιας νέας γενιάς πολιτικών στελεχών και την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, γενικότερα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φον ντερ Λάιεν, και στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Κριστίν Λαγκάρντ, προστέθηκε σε πρωταγωνιστικό ρόλο η Ρομπέρτα Μετσόλα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μεταξύ των δεκατεσσάρων αντιπροέδρων υπάρχουν και ιδιαίτερα έμπειρα στελέχη. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Αυστριακού ευρωβουλευτή του ΕΛΚ, Ότμαρ Κάρας, ο οποίος εξελέγη αντιπρόεδρος πρώτος σε σταυρούς προτίμησης.
Ο Δημήτρης Παπαδημούλης έκανε το δικό του ρεκόρ. Κατάφερε να εκλεγεί για 4η θητεία αντιπρόεδρος –κάθε θητεία διαρκεί 2,5 χρόνια– εκπροσωπώντας την ευρωπαϊκή Αριστερά.
Χρειάστηκε να δώσει σκληρή μάχη για να επανεκλεγεί, εφόσον η ευρωπαϊκή Αριστερά έχει πλέον εξαιρετικά περιορισμένες δυνάμεις και δεν είχε έρθει σε συμφωνία με τις πολιτικές ομάδες που ελέγχουν την πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μέτρησαν όμως οι προσωπικές του επαφές και η ευρύτερη αναγνώριση για την ευρωπαϊκή του πορεία. Να θυμίσουμε ότι ο Παπαδημούλης αντιτάχθηκε στο «πείραμα» Τσίπρα - Βαρουφάκη και συνέβαλε στην παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Στην κρίσιμη τρίτη ψηφοφορία, ο επικεφαλής της πολιτικής ομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Μάνφρεντ Βέμπερ, έδωσε γραμμή στους ευρωβουλευτές του ΕΛΚ για υπερψήφιση Παπαδημούλη, σφραγίζοντας την επανεκλογή του. Όπως μας εξήγησε, προτιμά, παρά τις διαφορές, έναν αντιπρόεδρο που δεσμεύει την πολιτική ομάδα της Αριστεράς σε ευρωπαϊκή κατεύθυνση, παρά κάποιον ανεξάρτητο με ακροδεξιές τάσεις και αντιευρωπαϊκή διάθεση.
Η απόφαση του Βέμπερ ήταν και δείγμα πολιτικής ανωτερότητας, αν σκεφτούμε τι του έσερνε ο ΣΥΡΙΖΑ όταν διεκδικούσε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και προσωπικά ο Δημήτρης Παπαδημούλης.
Η συμφωνία των τριών
Πίσω από την εκλογή της νέας προέδρου και των περισσότερων αντιπροέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου βρίσκεται η συμφωνία μεταξύ τριών πολιτικών ομάδων για το ποια θα είναι η κατεύθυνση του νομοθετικού έργου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τους επόμενους 30 μήνες.
Το ΕΛΚ, οι Σοσιαλιστές και οι σύμμαχοί τους και οι Φιλελεύθεροι του Renew Europe –στους οποίους έχει μεγάλη επιρροή ο Μακρόν– συμφώνησαν σε αναλυτικό πρόγραμμα δράσης δέκα σημείων. Επομένως, η υπερψήφιση της Μετσόλα και των περισσότερων αντιπροέδρων είναι αποτέλεσμα δεσμευτικής συμφωνίας την οποία διαπραγματεύτηκαν οι εκπρόσωποι των τριών πολιτικών ομάδων.
Το πολιτικό «συμβόλαιο» περιλαμβάνει δέκα βασικά σημεία.
Πρώτον, τη δυναμική προστασία των βασικών δικαιωμάτων και την προώθηση του κράτους Δικαίου.
Δεύτερον, την προστασία του περιβάλλοντος και την επιδίωξη της κλιματικής ουδετερότητας.
Τρίτον, τη συνέχιση του κοινού αγώνα κατά της πανδημίας και την προώθηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας.
Τέταρτον, την προώθηση της ψηφιακής μετάβασης με έμφαση στην καινοτομία και την επιβολή κανόνων στους πρωταθλητές της ψηφιακής οικονομίας.
Πέμπτον, την προώθηση μιας νέας αναπτυξιακής στρατηγικής και τον εκσυγχρονισμό του δημοσιονομικού πλαισίου.
Έκτον, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, την αποτροπή του επαγγελματικού και κοινωνικού αποκλεισμού και την καταπολέμηση των ανισοτήτων.
Έβδομον, την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων και την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών.
Όγδοον, την επεξεργασία μιας πολιτικής για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που θα είναι ολοκληρωμένη, θα έχει ανθρωπιστική διάσταση και θα είναι αποτελεσματική.
Ένατον, την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε., την προώθηση της πολυμερούς συνεργασίας και την ανάδειξή της σε πραγματική δύναμη.
Δέκατον, την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την αξιοποίηση της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης για τη χάραξη νέας ευρωπαϊκής πορείας.
Οι στόχοι που θέτουν οι τρεις πολιτικές ομάδες είναι εξαιρετικά φιλόδοξοι και εξειδικεύονται σε αρκετά μεγάλο βαθμό.
Η οικονομία
Συγκεκριμένα για την οικονομία, η συμφωνία των τριών πολιτικών ομάδων προβλέπει τα εξής: «Η Ε.Ε. αντέδρασε στην κρίση με ένα σχέδιο ανάκαμψης χωρίς προηγούμενο, το Next Generation EU, το οποίο βασίζεται στις μεγάλης κλίμακας επενδύσεις, την “έξυπνη διακυβέρνηση” (Smart Governance) και νέους ίδιους πόρους. Συνολικά, αποτελεί ένα σχέδιο για την ευρωπαϊκή αναπτυξιακή στρατηγική για την επόμενη δεκαετία με τους κατάλληλους κανόνες για τις δημόσιες επενδύσεις και τη βιωσιμότητα του χρέους. Θέλουμε να μεταφέρουμε τους πολιτικούς μας στόχους στο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε. και ειδικά στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Ζητάμε τη δημιουργία ενός νέου Ταμείου για στρατηγικές επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής, σαν μέρος της ευρωπαϊκής μας στρατηγικής. Θα εξακολουθήσουμε να προωθούμε το εμπόριο βασισμένο σε κανόνες και τον δίκαιο ανταγωνισμό, όχι μόνο ενισχύοντας τα εμπορικά “εργαλεία” για να εξασφαλίσουμε αμοιβαιότητα και να αποκρούσουμε τον καταναγκασμό αλλά και με την ένταξη στις εμπορικές συμφωνίες κριτηρίων που έχουν σχέση με τη διατηρησιμότητα, την κοινωνία και τις εργασιακές σχέσεις. Υποστηρίζουμε πλήρως την εφαρμογή της συμφωνίας του ΟΟΣΑ για τη φορολογία και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και της ένωσης κεφαλαιαγορών».
Με βάση τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι εκπρόσωποι των τριών πολιτικών ομάδων, μπορούμε να περιμένουμε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα στηρίξει νέα επενδυτικά προγράμματα, τη φορολογία των μεγάλων πολυεθνικών και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης που έχει μεγάλο ενδιαφέρον για εμάς.
Οι διατυπώσεις, βέβαια, είναι ανοιχτές σε ερμηνεία και η συναίνεση που έχει επιτευχθεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν δεσμεύει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο παίρνει και τις αποφάσεις.
Η παρέμβαση Μακρόν
Παρουσιάζοντας τα σχέδια της γαλλικής προεδρίας του Συμβουλίου, ο πρόεδρος Μακρόν προσπάθησε να ενισχύσει τη δυναμική υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Όπως χαρακτηριστικά είπε, η οικοδόμηση της Ευρώπης στηρίζεται σε τρεις μεγάλες υποσχέσεις. Την υπόσχεση για Δημοκρατία, την υπόσχεση για πρόοδο για όλους και την υπόσχεση για ειρήνη.
Σε βάθος δεκαετιών, η Ευρώπη τήρησε τις τρεις υποσχέσεις, οι οποίες όμως αμφισβητούνται από τις εξελίξεις των τελευταίων ετών.
Ο Γάλλος πρόεδρος πρότεινε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ένα νέο ευρωπαϊκό ξεκίνημα για να ενισχυθεί η αξιοπιστία και να εκσυγχρονιστεί το περιεχόμενο των τριών βασικών υποσχέσεων της Ε.Ε.
Πραγματοποιώντας ένα εντυπωσιακό πολιτικό άνοιγμα προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Μακρόν υποστήριξε ότι πρέπει να αποκτήσει το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Υπογράμμισε ότι βασικός στόχος της γαλλικής προεδρίας θα είναι η προστασία του κράτους Δικαίου. Επισήμανε ότι δεν είναι ένα ζήτημα που αφορά μόνο τις Βρυξέλλες, αλλά το αποτέλεσμα μεγάλων αγώνων των ευρωπαϊκών λαών για να απαλλαγούν από τον αυταρχισμό και τον ολοκληρωτισμό. Στην αντίληψή του, το κράτος Δικαίου είναι ένας θεσμικός θησαυρός που πρέπει να προστατευτεί και να εμπλουτιστεί.
Ζήτησε την προσαρμογή της χάρτας των βασικών δικαιωμάτων στη σύγχρονη πραγματικότητα με αποσαφήνιση των δικαιωμάτων που έχουν σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος και την πλήρη αναγνώριση του δικαιώματος στην άμβλωση.
Πρόβαλε την προοπτική μιας Ευρώπης αλληλεγγύης, με καλύτερους μισθούς, με αξιοπρεπείς ελάχιστους μισθούς για όλους, με περιορισμό της μισθολογικής ανισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και την αναγνώριση νέων δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους στις ψηφιακές πλατφόρμες.
Συνέδεσε τη γαλλική προεδρία με τις αποφάσεις της Διάσκεψης για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το 2015. Είπε σχετικά: «Από ’δω και πέρα πρέπει να περάσουμε από τις προθέσεις στις πράξεις. Να μετασχηματίσουμε τις βιομηχανίες μας, να επενδύσουμε στις τεχνολογίες του μέλλοντος σε ό,τι αφορά τις μπαταρίες και το υδρογόνο».
Συνέδεσε την πράσινη μετάβαση με την ψηφιακή μετάβαση και υποστήριξε τις πρωτοβουλίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη δημιουργία κανονιστικού πλαισίου που θα δεσμεύει τους πρωταθλητές της ψηφιακής οικονομίας και θα προστατεύει τον ανταγωνισμό και τα προσωπικά μας δεδομένα από ορισμένες πρακτικές των πολυεθνικών της ψηφιακής οικονομίας. Επισήμανε επίσης ότι πρέπει να βρεθεί τρόπος να μπει ένα τέλος στην ψηφιακή χειραγώγηση και στη φρασεολογία του μίσους.
Επιδίωξη της γαλλικής προεδρίας είναι και ο καλύτερος έλεγχος των συνόρων και του ευρωπαϊκού χώρου. Στα σχέδια του Μακρόν περιλαμβάνεται και η δημιουργία μιας διακυβερνητικής δύναμης ταχείας επέμβασης.
Ο Γάλλος πρόεδρος ζήτησε από την Ε.Ε. να μην αντιδρά στις διεθνείς κρίσεις, αλλά να δρα προληπτικά και να προσδιορίζει, στο μέτρο του δυνατού, τις εξελίξεις. Η γαλλική προεδρία αποσκοπεί στην υιοθέτηση της λεγόμενης Στρατηγικής Πυξίδας, η οποία περιλαμβάνει το ευρωπαϊκό δόγμα ασφαλείας, συμπληρωματικό του ΝΑΤΟ.
Πρόθεση της γαλλικής προεδρίας είναι να προτείνει μια νέα συμμαχία στην αφρικανική ήπειρο, που θα περιλαμβάνει ένα οικονομικό και χρηματοδοτικό new deal.
Η γαλλική προεδρία αναγνωρίζει τη στρατηγική σημασία των Δυτικών Βαλκανίων, δεν φαίνεται όμως να βιάζεται σε ό,τι αφορά την πραγματοποίηση της διεύρυνσης. Ο Γάλλος πρόεδρος επέμεινε ότι η διεύρυνση δεν πρέπει να είναι αρνητική, με την έννοια της γεωπολιτικής αντίδρασης σε άλλες δυνάμεις που έχουν επιρροή στην περιοχή, αλλά θετική για να συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής και την ενίσχυση της Ε.Ε.
Συνέδεσε την προοπτική της διεύρυνσης με την αλλαγή των κανόνων λήψης αποφάσεων για να παίρνονται αυτές πιο γρήγορα και αποτελεσματικά. Όπως είπε, με τους ισχύοντες κανόνες δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε σαν Ευρώπη των «31», των «32» ή των «33». Γι’ αυτό, κατέληξε, «πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τους κανόνες της λειτουργίας και της γεωγραφίας της Ευρώπης μας».
Τέλος, ο Γάλλος πρόεδρος ζήτησε να δημιουργηθεί από την Ευρώπη ένα σύστημα συλλογικής ασφάλειας στην ήπειρό μας, που θα αναδείξει την Ε.Ε. σαν δύναμη ειρήνης και σταθερότητας αλλά θα στηρίζεται και στον διάλογο με τη Ρωσία.
Οι προεδρικές εκλογές
Η ομιλία του Μακρόν έγινε δεκτή με ιδιαίτερα θετικό τρόπο από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Θεωρήθηκε από τους περισσότερους ευρωβουλευτές ενισχυτική και συμπληρωματική της συμφωνίας των τριών πολιτικών ομάδων στην οποία στηρίχθηκε η εκλογή της νέας προέδρου και των περισσότερων από τους 14 αντιπροέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Από την άλλη, πολλοί ευρωβουλευτές σχολίαζαν στους διαδρόμους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι οι περισσότεροι από τους στόχους που έθεσε ο Μακρόν ξεπερνούν κατά πολύ τον χρονικό ορίζοντα της γαλλικής προεδρίας. Διατυπώθηκε η άποψη ότι ο Μακρόν θέλει να μετατρέψει τη γαλλική προεδρία σε ευρωπαϊκό επιχείρημα για την επανεκλογή του στις προεδρικές εκλογές του Απριλίου.
Από τους βασικούς διεκδικητές της Προεδρίας της Δημοκρατίας, ο Μακρόν είναι ο μόνος που έχει μια ξεκάθαρα φιλοευρωπαϊκή στρατηγική. Οι εκπρόσωποι της ακροδεξιάς, Λεπέν και Ζεμούρ, ταλαντεύονται μεταξύ ευρωσκεπτικισμού και αντιευρωπαϊσμού. Η Συντηρητική Βαλερί Πεκρές, που υποστηρίζεται από τους Ρεπουμπλικάνους, δεν δείχνει τον ίδιο ευρωπαϊκό ζήλο με τον Μακρόν. Προσπαθεί να κινηθεί στη βάση μιας παραλλαγής της γκωλικής παράδοσης.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ο Μακρόν θα κινηθεί στον α’ γύρο των προεδρικών εκλογών γύρω στο 25%, η Λεπέν και η Πεκρές θα δώσουν μάχη για τη 2η θέση που οδηγεί στον β’ γύρο, με ένα ποσοστό της τάξης του 17%. Ο Ζεμούρ ακολουθεί στην 4η θέση με 13%-14% και 5ος έρχεται ο Μελανσόν της Ανυπότακτης Γαλλίας με 10%-11%.
Σε γενικές γραμμές, η Γαλλία μετατοπίζεται προς τη Δεξιά, ενώ έχει προηγηθεί μετατόπιση της Γερμανίας προς το Κέντρο και την κεντροαριστερά. Η διαφορετική πολιτική δυναμική που εκδηλώνεται στη Γερμανία και τη Γαλλία αναδεικνύει και τα προβλήματα συνεννόησης για την κοινή αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών θεμάτων.
Επιπλέον, η Ιταλία φαίνεται έτοιμη να επιστρέψει σε περίοδο οικονομικής στασιμότητας και πολιτικής αβεβαιότητας. Ο Ντράγκι επιδιώκει τη μεταπήδησή του από την πρωθυπουργία στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Προεδρικές φιλοδοξίες έχει και ο 85χρονος Μπερλουσκόνι, ο οποίος προειδοποιεί ότι σε περίπτωση που ο Ντράγκι φύγει από την πρωθυπουργία, το κόμμα του θα αποχωρήσει από τον κυβερνητικό συνασπισμό.
Θα πρέπει να περιμένουμε τις προεδρικές εκλογές στην Ιταλία και στη Γαλλία για να δούμε αν οι στόχοι που έθεσαν οι τρεις πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι φιλοδοξίες της γαλλικής προεδρίας και της Διάσκεψης για την Ευρώπη μπορεί να μετατραπούν σε συγκεκριμένη πολιτική.
Πρόβλημα αξιοπιστίας
Όπως είναι και ο τίτλος του τελευταίου μου βιβλίου, η Ε.Ε. έχει αποκτήσει την κακή συνήθεια να περνάει «κάτω από τον πήχη» των προκλήσεων και των δεσμεύσεων.
Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα που δείχνουν την τεράστια απόσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης:
Δίνεται έμφαση, φραστικά, με μια Ένωση Υγείας, ενώ τα κράτη-μέλη αποφεύγουν να επεξεργαστούν και να εφαρμόσουν κοινή πολιτική Υγείας εξαιτίας του μεγάλου κόστους και της ενδεχόμενης επιβάρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού και των φορολογούμενων πολιτών τους.
Όλοι αναφέρονται στην προάσπιση και την ανάπτυξη του κράτους Δικαίου, αλλά παραμένει το πρόβλημα με τη συνεννόηση με τις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας και ο κίνδυνος πρόκλησης ανατολικού ρήγματος στην Ε.Ε.
Η στρατηγική αυτονομία που περιγράφουν οι τρεις πολιτικές ομάδες και ο Μακρόν δεν οδηγεί σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Ακόμη και η πολυσυζητημένη δύναμη ταχείας επέμβασης θα έχει περιορισμένο δυναμικό και αποκλείεται να οργανωθεί και να αναλάβει δράση πριν από το 2025.
Περιγράφονται μεγάλες επενδύσεις στην ψηφιακή μετάβαση, παραμένει όμως το γεγονός της κυριαρχίας των αμερικανικών πολυεθνικών της ψηφιακής οικονομίας στην ευρωπαϊκή αγορά. Δεν υπάρχουν, ούτε προβλέπεται να αναπτυχθούν, Ευρωπαίοι πρωταθλητές ικανοί να αμφισβητήσουν την ψηφιακή κυριαρχία των Αμερικανών και των Κινέζων.
Στα περισσότερα ζητήματα, οι πολιτικές ομάδες και οι Ευρωπαίοι ηγέτες αδυνατούν να μειώσουν την απόσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης. Άλλα περιγράφουν και άλλα γίνονται. Δημιουργείται έτσι πρόβλημα αξιοπιστίας ευρωπαϊκού επιπέδου.
Το παράδειγμα της γαλλικής προεδρίας είναι χαρακτηριστικό, με την έννοια ότι ο Μακρόν αναφέρθηκε και σε πολιτικές που δεν έχουν προετοιμαστεί, ενώ η εξάμηνη προεδρία είναι ουσιαστικά τρίμηνη εξαιτίας των προεδρικών εκλογών του Απριλίου.
Από τις ψηφοφορίες, τις ομιλίες και τις ζυμώσεις στο Στρασβούργο αναδείχθηκαν ενδιαφέρουσες προτάσεις για την εξέλιξη της Ε.Ε. και επιβεβαιώθηκαν στόχοι που έχουν τεθεί εδώ και καιρό. Το ερώτημα είναι αν θα έχουμε μία ευχάριστη ευρωπαϊκή έκπληξη με γρήγορες και αποτελεσματικές κινήσεις ή θα επικρατήσει το βασικό σενάριο και θα περάσουμε από την ανάταση του Στρασβούργου στις διαφωνίες και τη στασιμότητα των Βρυξελλών.
