Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Δύσκολη έδρα για τον Μητσοτάκη

Το πέρασμα του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο αποδείχθηκε πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι περίμεναν ο ίδιος και οι συνεργάτες του.

Σχεδόν κάθε μήνα η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποδέχεται έναν πρωθυπουργό κράτους-μέλους της Ε.Ε., ο οποίος ενημερώνει τους ευρωβουλευτές για την κατάσταση στη χώρα του, τη συμβολή της στην κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια και διατυπώνει τις προτάσεις του για το ευρωπαϊκό μέλλον.

Παλαιότερα είχαν δικαίωμα παρέμβασης οι απλοί ευρωβουλευτές, γεγονός που έκανε τη διαδικασία πιο ενδιαφέρουσα. Θυμάμαι, για παράδειγμα, ότι μου δόθηκε χρόνος ομιλίας δύο λεπτών και μπόρεσα να εκφράσω τις απόψεις μου όταν είχε μιλήσει ο τότε πρωθυπουργός κ. Τσίπρας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το 2015.

Αυτή την πενταετία (2019-2024) έχει επιλεγεί μια διαφορετική διαδικασία που περιορίζει την πολιτική πίεση που δέχονται οι πρωθυπουργοί που απευθύνονται στην Ολομέλεια. Τους δίνεται χρόνος 30 λεπτών για να παρουσιάσουν τις απόψεις τους. Ακολουθούν οι παρεμβάσεις των επικεφαλής των πολιτικών ομάδων για 55 λεπτά, χωρίς δικαίωμα παρέμβασης των απλών ευρωβουλευτών. Στο τέλος κάνει μια πεντάλεπτη σύνοψη ο φιλοξενούμενος πρωθυπουργός.

Είναι πολύ δύσκολο να πάει κάτι στραβά με αυτήν τη διαδικασία, αλλά ο Μητσοτάκης τα κατάφερε εξαιτίας ενός συνδυασμού λαθεμένων εκτιμήσεων και δυναμικών πολιτικών αντιδράσεων.

Πίσω στο… 2015

Από το ξεκίνημα της ομιλίας του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη φάνηκε ότι ήθελε να την εντάξει στην προεκλογική αντιπαράθεση στην Ελλάδα.

Ανάδειξε τις ευθύνες του ΣΥΡΙΖΑ για την κρίση του 2015, επιτέθηκε στον αριστερό λαϊκισμό και προσωπικά στον τότε πρωθυπουργό κ. Τσίπρα και διαβεβαίωσε τους ευρωβουλευτές ότι με δική του πρωτοβουλία η Ελλάδα άφησε οριστικά πίσω της τα δύσκολα χρόνια και, όπως χαρακτηριστικά είπε, η κυβέρνηση «ανέταξε την οικονομία και ένωσε την κοινωνία».

Οι παριστάμενοι ευρωβουλευτές επί συνόλου 705 ευρωβουλευτών και οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων δεν είχαν καμία διάθεση να παρακολουθήσουν τον κ. Μητσοτάκη σε μία προεκλογική αντιπαράθεση καταγγέλλοντας το 2015, τον Τσίπρα και τον αριστερό λαϊκισμό.

Το 2015 μοιάζει με προϊστορία στο Στρασβούργο, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο κ. Τσίπρας έχουν πραγματοποιήσει εδώ και καιρό φιλοευρωπαϊκή στροφή και κόμματα που τότε πρωταγωνιστούσαν στην αναζήτηση «εναλλακτικών» λύσεων, όπως οι Podemos στην Ισπανία, συμμετέχουν στην εξουσία στη βάση κεντροαριστερών επιλογών.

Επομένως, οι σύμβουλοι του κ. Μητσοτάκη θα έπρεπε να του είχαν εξηγήσει ότι δεν υπήρχε το κατάλληλο περιβάλλον για μία ολομέτωπη επίθεση στον Τσίπρα και στον ΣΥΡΙΖΑ. Τον ακολούθησε σε αυτήν μόνο ο επικεφαλής της πολιτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), Μάνφρεντ Βέμπερ.

Ο κ. Βέμπερ έχει πολύ στενές προσωπικές σχέσεις με τον κ. Μητσοτάκη και θέλησε να στηρίξει τον προσωπικό φίλο και πολιτικό σύμμαχό του. Μόνο που η περίοδος της κυριαρχίας της Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών στη Γερμανία έχει περάσει σε φάση ευρωπαϊκής συρρίκνωσης. Χαρακτηριστικό ότι η Βαλερί Πεκρές, υποψήφια των Ρεπουμπλικανών –του γαλλικού κόμματος που συμμετέχει στο ΕΛΚ– στις προεδρικές εκλογές, δεν μπόρεσε να φτάσει το 5%, ενώ στις βουλευτικές εκλογές οι Ρεπουμπλικανοί έπεσαν κάτω από το 7% και έχασαν τις μισές έδρες τους.

Επομένως, η δυναμική παρέμβαση του Βέμπερ υπέρ του Μητσοτάκη και κατά του αριστερού λαϊκισμού δεν εντυπωσίασε τους επικεφαλής των άλλων πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Αντίθετα, τους ερέθισε και τους έδωσε την ευκαιρία να του θυμίσουν τον νέο συσχετισμό των ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων.

Το αποτέλεσμα ήταν να υποστεί ο Μητσοτάκης μία σαρωτική κριτική από διαφορετικές πολιτικές κατευθύνσεις, την οποία θα θυμάται για πολύ καιρό.

Η παρέμβαση Ανδρουλάκη

Πρώτος μίλησε εκ μέρους των Σοσιαλιστών ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης, ο οποίος αξιοποίησε τον χρόνο που του παραχώρησε η Ισπανίδα επικεφαλής της Σοσιαλιστικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κα Ιράτσε Γκαρσία Πέρες.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τεκμηρίωσε με συγκεκριμένα στοιχεία τη δύσκολη οικονομική και κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα την οποία απέδωσε, σε μεγάλο βαθμό, σε κυβερνητικές επιλογές.

Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στα προβλήματα της νέας γενιάς, όπως είναι το στεγαστικό, με τα νέα ζευγάρια να είναι εκτός αγοράς, ακόμη και ενοικίασης ακινήτων, λόγω οικονομικής αδυναμίας. Πρότεινε ένα άνοιγμα στην κοινωνία το οποίο θα στηρίζεται και στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.

Ο κ. Ανδρουλάκης έβαλε στο στόχαστρό του τον κ. Βέμπερ. Καλωσόρισε την πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του τελευταίου υπέρ της εφαρμογής ευρωπαϊκού εμπάργκο όπλων σε βάρος της Τουρκίας. Του θύμισε όμως ότι όταν οι Γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες ήταν στην κυβέρνηση, ο επικεφαλής της πολιτικής ομάδας του ΕΛΚ ήταν κατά του εμπάργκο όπλων σε βάρος της Τουρκίας, ενώ πρόσφατα ψήφισε κατά της πρότασης των Ευρωσοσιαλιστών να επιβληθεί εμπάργκο.

Με την παρέμβασή του ο κ. Ανδρουλάκης αμφισβήτησε την αξιοπιστία του κ. Βέμπερ, βασικού υποστηρικτή του Έλληνα πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη.

Το «κατηγορώ» του Renew Europe

Μετά την παρέμβαση Ανδρουλάκη ακολούθησε η ομιλία του εκπροσώπου της πολιτικής ομάδας του Renew Europe, Ολλανδού ευρωβουλευτή Μαλίκ Αζμάνι.

Ο κ. Αζμάνι είναι το Νο 2 στην ιεραρχία της πολιτικής ομάδας του Renew Europe, η οποία με υποδέχθηκε στις τάξεις της μετά τη ρήξη μου με Μητσοτάκη - Βέμπερ και την αποχώρησή μου από το ΕΛΚ.

Ο κ. Αζμάνι έχει μεγάλη ευαισθησία σε θέματα ελευθερίας των ΜΜΕ και εφαρμογής των κανόνων του κράτους Δικαίου και ειδικεύεται στην κριτική κυβερνήσεων όπως της Ουγγαρίας και της Πολωνίας.

Από την αρχή έδειξε τις προθέσεις του. Μου ζήτησε να τον συνοδεύσω στην πρώτη σειρά των εδράνων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία είναι για τους επικεφαλής των πολιτικών ομάδων, και αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος της ομιλίας του στον περιορισμό της ελευθερίας των ΜΜΕ στην Ελλάδα.

Αξιοποίησε την τελευταία ετήσια έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, η οποία κατατάσσει την Ελλάδα στη θέση 108 επί συνόλου 180 χωρών που αξιολογήθηκαν.

Σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα έχει τη χειρότερη επίδοση σε ζητήματα ελευθερίας των ΜΜΕ στην Ε.Ε. των «27». Την περασμένη χρονιά, τη χειρότερη επίδοση είχε η Βουλγαρία, ενώ και η Ουγγαρία του Όρμπαν εμφανίζεται λιγότερο αυταρχική σε ζητήματα των ΜΜΕ απ’ ό,τι η Ελλάδα του Μητσοτάκη.

Ο Ολλανδός ευρωβουλευτής έφερε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη, όταν στο τέλος της ομιλίας του απευθύνθηκε σε αυτόν δύο φορές και του ζήτησε να βάλει τέλος «εδώ και τώρα» στον αποκλεισμό μου από τη δημόσια τηλεόραση και από τα συνεργαζόμενα με την κυβέρνηση ιδιωτικά κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας.

Ο κ. Αζμάνι αναφέρθηκε ονομαστικά σε μένα δύο φορές και, όπως είπε στον πρωθυπουργό, «ο συνάδελφος Γιώργος Κύρτσος είναι εδώ στην πρώτη σειρά των εδράνων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου».

Στο Renew Europe συμμετέχουν φιλελεύθερα κόμματα τα οποία βρίσκονται στην εξουσία στην Ολλανδία, στο Βέλγιο, στο Λουξεμβούργο, στην Ιρλανδία, στην Εσθονία και στη Βουλγαρία. Οι Γερμανοί Φιλελεύθεροι συμμετέχουν και αυτοί στον κυβερνητικό συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους. Τις δυνάμεις του Renew Europe συμπληρώνει το κόμμα Μακρόν, που είναι πολιτικά κυρίαρχο στη Γαλλία.

Από άποψη επιρροής σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, το Renew Europe είναι πολύ ισχυρότερο του ΕΛΚ ύστερα από τις αποτυχίες του τελευταίου σε Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία.

Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα ζητήματα της ελευθερίας των ΜΜΕ, των κανόνων του κράτους Δικαίου και της σωστής λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών. Ουσιαστικά, το Renew Europe με επιβράβευσε για τη σύγκρουσή μου σε αυτό το πεδίο με Μητσοτάκη και Βέμπερ και με ενέταξε στις δυνάμεις του σαν τον πρώτο Έλληνα ευρωβουλευτή της πολιτικής ομάδας.

Η καταγγελία του Renew Europe σε βάρος του Μητσοτάκη έχει ιδιαίτερη ευρωπαϊκή και εθνική σημασία. Δείχνει ότι οι εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού θεωρούν ορισμένες επιλογές του αντιδημοκρατικές, εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου.

Στέλνει επίσης το μήνυμα ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα πρέπει να βάλει τέλος στον τηλεοπτικό αποκλεισμό μου, όχι μόνο γιατί είναι σε βάρος του δημοκρατικού διαλόγου, αλλά και επειδή εκπροσωπώ στην Ελλάδα μια εξαιρετικά ισχυρή ευρωπαϊκή πολιτική ομάδα.

Σαρωτικός Παπαδημούλης

Σαρωτικός ήταν και ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εκπρόσωπος της πολιτικής ομάδας της Αριστεράς, Δημήτρης Παπαδημούλης.

Ανέδειξε τις ευθύνες της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης στην Ελλάδα.

Συνέκρινε βασικά οικονομικά μεγέθη, όπως τον πληθωρισμό στην Ελλάδα με τον αρκετά χαμηλότερο πληθωρισμό στην Ευρωζώνη, σε συνθήκες διεθνούς κρίσης.

Υπογράμμισε ότι ο κ. Μητσοτάκης επιδιώκει πολιτικά οφέλη σε προεκλογική περίοδο, μέσα από την πολιτική ένταση και την επιστροφή στο 2015.

Ανέδειξε τον ρόλο των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, η μεθοδολογία των οποίων αμφισβητείται έντονα από τον κ. Μητσοτάκη, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνεργάζεται μαζί τους και τους θεωρεί απόλυτα αξιόπιστους. Κατήγγειλε τις μεθοδεύσεις Μητσοτάκη στο θέμα της λεγόμενης σκευωρίας της Novartis και τον ρώτησε ευθέως αν θα ζητήσει συγνώμη από τους δημοσιογράφους, τους οποίους είχε αποκαλέσει «συμμορία» από το βήμα της Ελληνικής Βουλής, ενώ το Δικαστικό Συμβούλιο τους απάλλαξε από όλες τις σε βάρος τους κατηγορίες.

«Βομβαρδισμός» με στοιχεία

Η προσπάθεια Μητσοτάκη να εμφανιστεί σαν ο ηγέτης που «απογείωσε» την ελληνική οικονομία, σε μια περίοδο κατά την οποία αναδεικνύεται για μία ακόμη φορά σε αδύναμο κρίκο της Ευρωζώνης, προκάλεσε την αντίδραση και των εκπροσώπων των άλλων πολιτικών ομάδων.

Συντηρητικοί, ακροδεξιοί, Πράσινοι παρέθεσαν πλήθος στοιχείων για τις οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.

Η κριτική επεκτάθηκε και σε άλλα ζητήματα, από τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες που ανέδειξαν οι ακροδεξιοί μέχρι την ανεργία των νέων και το brain drain που ανέδειξαν οι Συντηρητικοί. Οι Πράσινοι, από την πλευρά τους, έδωσαν έμφαση σε ζητήματα ενεργειακής μετάβασης και στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα λεγόμενα push backs.

Η ευρωπαϊκή εικόνα του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη έπαθε μεγάλη ζημιά στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Θεωρώ ότι κατέρρευσε με πάταγο η ευρωπαϊκή πολιτική βιτρίνα του πρωθυπουργού.

Οι πολιτικές ομάδες και οι ευρωβουλευτές έστειλαν μήνυμα κατά της πόλωσης και της επιστροφής στο 2015.

Οι οικονομικές και κοινωνικές επιτυχίες που πρόβαλε ο κ. Μητσοτάκης αμφισβητήθηκαν έντονα, με συγκεκριμένα στοιχεία και από όλες τις πολιτικές κατευθύνσεις.

Οι πρακτικές που ακολουθεί σε ζητήματα ΜΜΕ και κράτους Δικαίου αντιμετωπίστηκαν από τους περισσότερους σαν αντιδραστικές και εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου.

Το Renew Europe, το οποίο εκπροσωπεί τον ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό, τον κατήγγειλε με βιαιότητα αμφισβητώντας πολιτικά χαρακτηριστικά που ο ίδιος προβάλλει.

Η πολύ χαμηλή προσέλευση των ευρωβουλευτών στην ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού τού έστειλε το μήνυμα ότι δεν τον θεωρούν σημαντικό παράγοντα ευρωπαϊκών εξελίξεων, παρά την εικόνα του πρωταγωνιστή που θέλει να προβάλλει.

Η μετατροπή μιας αρκετά προστατευμένης πρωθυπουργικής παρέμβασης στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε πραγματική επικοινωνιακή και πολιτική δοκιμασία για τον Μητσοτάκη πρέπει να προβληματίσει το Μαξίμου.

Ευρωπαϊκή απομυθοποίηση

Ο Μητσοτάκης γνώρισε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια πραγματική ευρωπαϊκή απομυθοποίηση. Το ισχυρό χαρτί του πολιτικού με ευρωπαϊκή αναγνώριση, μεγάλη ευρωπαϊκή επιρροή και προφίλ φιλελεύθερου ηγέτη, που δίνει λύσεις, χάθηκε σε διάστημα 90 λεπτών.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η κακή εικόνα του Μητσοτάκη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο περνάει αυτόματα στην ελληνική κοινή γνώμη. Άλλωστε, ένα μεγάλο μέρος της αντιπαράθεσης αφιερώθηκε στον αντιδημοκρατικό έλεγχο των ΜΜΕ από την κυβέρνηση, ο οποίος εξακολουθεί να ισχύει, επιβεβαιώνοντας τις καταγγελίες που έγιναν στην αίθουσα της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο.

Η ευρωπαϊκή απομυθοποίηση Μητσοτάκη όμως δείχνει πόσο ευάλωτη είναι η κυβέρνηση σε οικονομικά, κοινωνικά, ευρωπαϊκά, θεσμικά θέματα. Οι επιδόσεις της είναι πολύ χαμηλές και υπάρχει ένα απροσδιόριστο σημείο στο οποίο η δυσαρέσκεια και η απογοήτευση με την κυβερνητική πολιτική μπορεί να υπερισχύσουν της αμφιβολίας για τις δυνατότητες των κομμάτων της αντιπολίτευσης και της ανησυχίας μπροστά στο άγνωστο μέλλον.

Το επίσημο ξεκίνημα

Η αντιπαράθεση Μητσοτάκη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με Παπαδημούλη, Ανδρουλάκη και εκπροσώπους των πολιτικών ομάδων εξελίχθηκε σε επίσημη έναρξη της προεκλογικής περιόδου.

Ο Μητσοτάκης έδειξε ότι θα επιχειρήσει τη συσπείρωση με αναφορές στο 2015 και τον κίνδυνο μιας νέας έκρηξης αριστερού λαϊκισμού σε ευρωπαϊκή απομόνωση και εξαιρετικά δυσάρεστες καταστάσεις μνημονιακού τύπου.

Σε αυτή την επιχειρηματολογία ο ΣΥΡΙΖΑ απάντησε, μέσω Παπαδημούλη, συγκρίνοντας οικονομικές και κοινωνικές επιδόσεις, παρουσιάζοντας με διαφορετική οπτική γωνία το ευρωπαϊκό πλαίσιο και υπενθυμίζοντας έμμεσα τις αναγκαίες προσαρμογές στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Η παρουσίαση που έκανε ο Παπαδημούλης εντυπωσίασε τους εκπροσώπους των περισσότερων πολιτικών ομάδων, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η επιχειρηματολογία που αναπτύσσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα έχει την ίδια συνοχή και ποιότητα.

Ο Ανδρουλάκης προσέγγισε τα μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά θέματα με έναν μετρημένο, ευρωπαϊκό τρόπο. Η προσέγγισή του βασίζεται στην εκτίμηση ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ του, εφόσον είναι πολιτικός της νέας γενιάς και η οικονομική και κοινωνική κατάσταση εξελίσσεται από το κακό στο χειρότερο. Αυτό όμως δεν περιορίζει τις πιέσεις που θα δεχθεί στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση και στο πιθανό πέρασμα σε μια δεύτερη εκλογική αναμέτρηση με διαφορετικό εκλογικό σύστημα.

Τέλος, το Renew Europe έστειλε μήνυμα ήρεμης ευρωπαϊκής δύναμης. Στηρίζει τον μοναδικό Έλληνα ευρωβουλευτή του στην αντιπαράθεση με τους μηχανισμούς εξουσίας που έχει στήσει ο Μητσοτάκης, στέλνει σε όλους μήνυμα ότι οι πρακτικές του πρωθυπουργού δεν έχουν καμία σχέση με τον ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό και παρακολουθεί τις εξελίξεις σε μία χώρα την οποία θεωρεί σημαντική για την κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια, αλλά προς το παρόν δεν έχει οργανωμένη πολιτική παρουσία.

Το μόνο βέβαιο

Το μόνο βέβαιο που προέκυψε από τη σκληρή πολιτική αντιπαράθεση στο Στρασβούργο και την εντυπωσιακή ευρωπαϊκή απομυθοποίηση του κ. Μητσοτάκη είναι η… αβεβαιότητα.

Αβεβαιότητα για τη ΝΔ, η οποία υπερασπίζεται μία πολιτική κυριαρχία που στηρίζεται σε χαμηλές επιδόσεις και αμφίβολες μεθοδεύσεις.

Αβεβαιότητα για ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, που κάνουν εύστοχες επισημάνσεις για τα λάθη και τις παραλείψεις της κυβέρνησης, αλλά δυσκολεύονται να περάσουν το δικό τους μήνυμα σε μια κουρασμένη και δικαιολογημένα επιφυλακτική κοινή γνώμη.

Αβεβαιότητα για την εξέλιξη της ποιότητας της Δημοκρατίας μας, εφόσον η κυβέρνηση επιμένει να προσαρμόζει το πολιτικό και επικοινωνιακό παιχνίδι στα μέτρα της, χωρίς να σέβεται θεσμούς και διαδικασίες.

Αβεβαιότητα για τις αντοχές της προβληματικής ελληνικής οικονομίας και της καταπονημένης ελληνικής κοινωνίας.

Η ελληνική αβεβαιότητα εξελίσσεται σε ένα πλαίσιο γενικότερης ευρωπαϊκής αβεβαιότητας με ενεργειακή κρίση, κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού και πόλεμο στην Ουκρανία –στο κέντρο της Ευρώπης–, τον οποίο προς το παρόν κερδίζει ο Πούτιν.