Κομματικό κράτος εναντίον φοιτητικής εστίας

Η επικοινωνιακή, πολιτική διαμάχη γύρω από τη δυσλειτουργία της φοιτητικής εστίας Ζωγράφου είναι ενδεικτική του τρόπου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα.

Οι αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις προβάλλουν ή και κατασκευάζουν επιχειρήματα, τα οποία δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα.

Η πανεπιστημιακή αστυνομία

Η κυβέρνηση προσπάθησε να αξιοποιήσει την εξάρθρωση ενός κυκλώματος εμπορίας ναρκωτικών, υπό την ηγεσία σεσημασμένου Αλβανού κακοποιού, το οποίο είχε «ριζώσει» στη φοιτητική εστία, για να επιχειρηματολογήσει υπέρ της πανεπιστημιακής αστυνομίας και κατά του ΣΥΡΙΖΑ και όσων θεωρούν την παρουσία της στα ΑΕΙ αντιπαραγωγική.

Απ’ την πλευρά του, ο ΣΥΡΙΖΑ κατήγγειλε αρχικά τους αστυνομικούς που συνέλαβαν –χρησιμοποιώντας αναπόφευκτα βία– την «κορυφή» του κυκλώματος που κινείτο στον πανεπιστημιακό χώρο. Στη συνέχεια, η ηγεσία επιχείρησε μία πολιτική διόρθωση. Έφυγε από την καταγγελία της παρουσίας της αστυνομίας σε πανεπιστημιακό χώρο για να δώσει την έμφαση στην προκλητική κακοδιαχείριση της φοιτητικής εστίας, η οποία έχει συμβάλλει στην υποβάθμισή της και στη μετατροπή της σε καταφύγιο και ορμητήριο παρανόμων.

Το βασικό συμπέρασμα από την πολιτική διαμάχη είναι ότι η αντιπαράθεση των κομμάτων γίνεται με έναν τρόπο που είναι σε βάρος της ποιότητας των υπηρεσιών που έχουν ανάγκη οι φοιτητές, ιδιαίτερα όσοι προέρχονται από οικογένειες χωρίς οικονομικές δυνατότητες.

Η κυβέρνηση αξιοποίησε και την εντυπωσιακή της υπεροπλία στα ΜΜΕ για να περάσει τη γραμμή στην ευρύτερη κοινή γνώμη, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ καλύπτει διάφορους πανεπιστημιακούς ταραχοποιούς –οι οποίοι μπορεί να έχουν σχέση και με την πολιτική τρομοκρατία ή το οργανωμένο έγκλημα– για να ρίχνει την ποιότητα της πανεπιστημιακής υποδομής.

Οι υπεύθυνοι

Όπως θα περίμενε κανείς, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καμία ευθύνη για τη διαχείριση των φοιτητικών εστιών και ειδικά της προβληματικής φοιτητικής εστίας του Ζωγράφου.

Υπεύθυνο για τις φοιτητικές εστίες και τις υπηρεσίες που προσφέρουν είναι το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ).

Στον ιστότοπο του Ιδρύματος διαβάζουμε: «Το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης, σύμφωνα με το άρθρο 12 του νόμου 4015/2013, είναι αρμόδιο για την οικονομική διαχείριση και την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των Φοιτητικών Εστιών που περιγράφονται στην 127177/Η/4/11/2011 (Β2058), κοινή υπουργική απόφαση οι οποίες παρέχουν διευκολύνσεις και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε φοιτητές κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Ενισχύονται, έτσι, οι νέοι και οι νέες που προέρχονται από τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα, αφού τους παρέχεται διαμονή και διατροφή στις Εστίες».

Μέσα στα καθήκοντα του ΙΝΕΔΙΒΙΜ περιλαμβάνονται:

«Η διοικητική λειτουργία των Εστιών, η φύλαξη και ο έλεγχος των εισερχομένων στην εστία είναι αρμοδιότητα του Ιδρύματος, το οποίο εν προκειμένω έχει αναθέσει σε εταιρεία φύλαξης το έργο, ενώ υπάρχει και υπεύθυνος της Εστίας που είναι διοικητικός υπάλληλος του ΕΜΠ και ενημερώνει την ηγεσία του Ιδρύματος.

Αποτυπώνει και αποτιμά την εκάστοτε υφισταμένη κατάσταση του συστήματος φοιτητικής μέριμνας.

Καλύπτει τις λειτουργικές ανάγκες κτιρίων των ΑΕΙ και ΤΕΙ που παραχωρούνται στο Ίδρυμα, είτε ιδιόκτητων κτιρίων.

Προγραμματίζει, προτυποποιεί και εποπτεύει τη σίτιση, στις δομές φοιτητικής και σπουδαστικής μέριμνας.

Σχεδιάζει και διαχειρίζεται προγράμματα μαθητικής και σπουδαστικής-φοιτητικής μέριμνας για την εξυπηρέτηση ατόμων ή και κοινωνικών ομάδων που χρήζουν ιδιαίτερης φροντίδας.

Προμηθεύει με κινητό εξοπλισμό δομές της Διά Βίου Μάθησης (σχολεία δεύτερης ευκαιρίας και άλλα) φοιτητικές και σπουδαστικές εστίες».

Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ) είναι υπεύθυνο για τη σωστή λειτουργία, η οποία φυσικά περιλαμβάνει τη φύλαξη των φοιτητικών εστιών.

Το Ίδρυμα είναι υπό άμεσο κυβερνητικό-κρατικό έλεγχο. Μία εναλλακτική λύση θα ήταν να περιέλθει η αρμοδιότητα για τη λειτουργία των φοιτητικών εστιών στα ίδια τα ΑΕΙ, τα οποία όμως θα έπρεπε να αποκτήσουν επαγγελματική διοίκηση ικανή να διαχειριστεί τέτοια θέματα, ανεξάρτητα από τις πρυτανικές αρχές.

Στη σκιά του κόμματος

Επικεφαλής στο ΙΝΕΔΙΒΙΜ τοποθετήθηκε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη ο πρώην πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ, Κώστας Δέρβος. Κατέβηκε υποψήφιος ευρωβουλευτής με τη ΝΔ στις ευρωεκλογές του 2019, δεν εξελέγη και πέρασε στην πολυπληθή κατηγορία των κομματικών στελεχών που τοποθετήθηκαν σε κρατικές, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θέσεις.

Ο πρώην πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ λειτουργεί, θεωρητικά, σε ένα πολιτικά φιλικό περιβάλλον.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε η ΔΑΠ, φοιτητική παράταξη της ΝΔ, κυριάρχησε για 34η συνεχή χρονιά στις φοιτητικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο του 2022.

Η ΔΑΠ εκτιμά ότι ήρθε πρώτη με 46,7%, δεύτερη η Πανσπουδαστική του ΚΚΕ με 25,08%, τρίτη η ΕΑΑΚ (αριστεριστές, αναρχοαυτόνομοι) με 9,41% και τέταρτη η ΠΑΣΠ του ΠΑΣΟΚ με 7,8%. Υπολογίζει τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ (Μπλόκο) μόλις στο 2%.

Η Πανσπουδαστική, από την πλευρά της, δίνει άλλα ποσοστά με αυτήν πρώτη στο 33,43% και τη ΔΑΠ δεύτερη με 27,66%. Η Πανσπουδαστική επίσης δίνει στην ΕΑΑΚ-ΑΡΕΝ ποσοστό 10% και στην ΕΑΑΚ ποσοστό 5,29%.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι με βάση τα αποτελέσματα –διαφορετικά και αυτά– που δίνουν η ΕΑΑΚ και το Μπλόκο, πρώτη έρχεται η Πανσπουδαστική και δεύτερη η ΔΑΠ.

Το 2020 και το 2021 δεν πραγματοποιήθηκαν φοιτητικές εκλογές εξαιτίας της πανδημίας. Στις φοιτητικές εκλογές του Μαΐου 2022 αναδείχθηκαν οι παραδοσιακές παθογένειες, με τις φοιτητικές παρατάξεις να δίνουν διαφορετικά εκλογικά αποτελέσματα με τεράστιες αποκλείσεις.

Υποτίθεται ότι το φοιτητικό κίνημα είναι πιστό στην παράδοση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, όπου οι φοιτητές συγκρούστηκαν με τη δικτατορία διεκδικώντας «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία».

Η Ελευθερία, βέβαια, στηρίζεται στη διενέργεια εκλογών με δημοκρατικό και αδιάβλητο τρόπο και κοινά αποδεκτά αποτελέσματα.

Η εικόνα φοιτητικών παρατάξεων που μετράνε κάθε χρόνο, με τον δικό τους τρόπο, τις ψήφους των φοιτητών αποτελεί προσβολή για τη Δημοκρατία και τους αγώνες που δόθηκαν γι’ αυτήν.

Το Ψωμί έχει βέβαια σχέση με το επίπεδο της σίτισης και της στέγασης που αποδεικνύεται εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου. Η Παιδεία με το επίπεδο των πανεπιστημίων που έχουν μείνει τραγικά πίσω στους διεθνείς πίνακες αξιολόγησης και κατάταξης.

Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα πώς μπορεί να καταγγέλλει η κυβέρνηση τον ΣΥΡΙΖΑ για την ουσιαστική διάλυση της φοιτητικής εστίας όταν η ΝΔ βρίσκεται στην εξουσία, ο πρώην πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ έχει τοποθετηθεί επικεφαλής του Ιδρύματος που διαχειρίζεται τις φοιτητικές εστίες και στον φοιτητικό χώρο έρχεται πρώτη, ή δηλώνει ότι έρχεται πρώτη, η παράταξη που πρόσκειται στη ΝΔ.

Το προηγούμενο επί ΣΥΡΙΖΑ

Ο πολιτικός έλεγχος στο ΙΝΕΔΙΒΙΜ δεν είναι βέβαια πρωτοτυπία της ΝΔ. Απλά η ΝΔ διόρισε επικεφαλής του Ιδρύματος ένα πιο κομματικό στέλεχος με λιγότερη επαγγελματική εμπειρία, από αυτά που είχε επιλέξει η κυβέρνηση Τσίπρα.

Κάθε φορά που άλλαζε ο υπουργός Παιδείας επί ΣΥΡΙΖΑ άλλαζε και ο αρμόδιος στο ΙΝΕΔΙΒΙΜ. Στην αρχή επικεφαλής ήταν ο Θεόδωρος Μπλίκας με τεχνοκρατικό προφίλ και με διευθύνοντα σύμβουλο τον Χρήστο Πιλάλη, πρώην διευθυντή του γραφείου του Τάσου Κουράκη.

Τον διαδέχθηκε ο Δημήτρης Ζέρβος, ο οποίος είχε διατελέσει γενικός διευθυντής στη Σιβιτανίδειο αλλά και διευθυντής του γραφείου του Αριστείδη Μπαλτά.

Έχουμε, λοιπόν, έναν κομματικά ελεγχόμενο κρατικό οργανισμό ο οποίος αποτυγχάνει, διαχρονικά, στην ανάπτυξη των φοιτητικών εστιών σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες των φοιτητών.

Το ζήτημα της διαφάνειας

Ακούγονται πολλά για τη μέθοδο που ακολουθήθηκε στη διάλυση της φοιτητικής εστίας Ζωγράφου. Για παράδειγμα, υποστηρίζεται ότι οι φοιτητικές οργανώσεις μοιράζουν τα δωμάτια… στα μέλη τους.

Προτού ξεσπάσει η διαμάχη για το ποιος τελικά διέλυσε τη φοιτητική εστία Ζωγράφου, είχαν προηγηθεί δύο ερωτήσεις βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για τις διαχειριστικές πρακτικές του Κώστα Δέρβου στο ΙΝΕΔΙΒΙΜ.

Τον Νοέμβριο του 2021, 46 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ έθεταν θέμα διαχείρισης του ΙΝΕΔΙΒΙΜ τα τελευταία δύο χρόνια με το σκεπτικό ότι ο επικεφαλής κατέφευγε συστηματικά σε απευθείας αναθέσεις, κατατμήσεις των έργων και διαπραγματεύσεις με εταιρείες χωρίς προηγούμενη δημοσίευση.

Πριν από την επιχείρηση της ΕΛ.ΑΣ. που προκάλεσε την επικοινωνιακή και πολιτική αντιπαράθεση, 36 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ επανήλθαν με ερώτησή τους στη Βουλή για την ανάθεση της σίτισης των φοιτητών στις νέες εστίες ΝΕΕΜΠ και στη Φοιτητική Εστία Αθηνών, σε εταιρεία που μόλις είχε συσταθεί.

Έθεσαν επίσης ζήτημα διαφάνειας σε ό,τι αφορά τις δαπάνες φύλαξης των Εστιών. Στην αρχή υπογράφηκαν δεκαπενθήμερες συμβάσεις με 24.180 ευρώ + ΦΠΑ η καθεμία.

Τον Απρίλιο του 2022 υπογράφηκε σύμβαση 650.000 ευρώ που κάλυπτε την περίοδο Ιούλιος 2022-Ιούλιος 2023, ενώ τον Αύγουστο του 2022 δόθηκε νέα έγκριση για σύμβαση 171.000 ευρώ, που θα κάλυπτε το διάστημα 28 Σεπτεμβρίου έως 31 Δεκεμβρίου 2022.

Αποδεικνύεται ότι ο Έλληνας φορολογούμενος επιβαρύνθηκε μέσω του ΙΝΕΔΙΒΙΜ και των υπογραφών που έβαλε ο κ. Δέρβος και για την ανύπαρκτη φύλαξη της υπό διάλυση φοιτητικής εστίας Ζωγράφου.

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι παρά τη δραματική επιδείνωση των τελευταίων χρόνων, η κατάσταση ήταν προβληματική και επί των προηγούμενων κυβερνήσεων. Σε έκθεσή τους, που υποβλήθηκε τον Νοέμβριο του 2017, οι Ελεγκτές Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΑ) επεσήμαναν μεταξύ των άλλων:

Έλλειψη αντικειμενικών, σύγχρονων και διαφανών διαδικασιών για την επιλογή των δικαιούχων στέγασης φοιτητών.

Θεσμικό πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από ασάφειες και αδιαφάνεια.

Διάχυση ευθυνών και αρμοδιοτήτων.

Χαμηλή ποιότητα παροχής υπηρεσιών και αυξημένο κόστος παροχής τους.

Αδράνεια στην είσπραξη των τροφείων από τα Πανεπιστήμια.

Αδράνεια στην έκδοση εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας των εστιών.

Αδράνεια στην προκήρυξη ανοιχτών δημόσιων διαγωνισμών και παράταση συμβάσεων που έχουν λήξει.

Σε αυτό το πλαίσιο ήταν πρακτικά αδύνατο να λειτουργήσουν οι φοιτητικές εστίες προσφέροντας ικανοποιητικές υπηρεσίες στους φοιτητές. Η κατάσταση χειροτερεύει με το πέρασμα του χρόνου και είναι επόμενο η διάλυση να δημιουργεί κέντρα ανωμαλίας και παρανομίας.

Η απουσία του Πρύτανη

Εντύπωση προκαλεί και η απουσία του Πρύτανη του ΕΜΠ, Ανδρέα Μπουντουβή, από το πρόβλημα που προέκυψε και τη σχετική διαμάχη.

Ο κ. Μπουντουβής, με καριέρα στις ΗΠΑ και στη Γαλλία και άψογο τεχνοκρατικό προφίλ, λειτουργεί όπως οι περισσότεροι Πρυτάνεις, υπό τον φόβο του καταναγκασμού.

Τον Οκτώβριο του 2020 πραγματοποιήθηκε καταδρομική επιδρομή στα Γραφεία της Πρυτανείας στο Ζωγράφου, με τους ταραχοποιούς να αντιδρούν στην ανάκτηση από το ΕΜΠ του ελέγχου του κτιρίου Γκίνη, στο συγκρότημα Πατησίων.

Ο κ. Μπουντουβής πήρε δημόσια θέση υπέρ του Πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρη Μπουραντώνη, όταν ο Απόστολος Δοξιάδης ζήτησε μέσω κειμένου του στην «Athens Voice» την παραίτηση του κ. Μπουραντώνη με το σκεπτικό ότι δεν μπόρεσε να ελέγξει πράξεις βίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, οι οποίες είχαν στόχο ακόμη και τον ίδιο.

Ο Πρύτανης του ΕΜΠ έγραψε σχετικά στην «Athens Voice», απαντώντας στον κ. Δοξιάδη: «Προκαλεί έμμεσα ο κ. Δοξιάδης τους καταδρομείς κουκουλοφόρους να απαλλοτριώνουν τον Πρύτανη της προτίμησής τους. Αυτοί να τον επισκέπτονται και να “φωτογραφίζονται” μαζί του και εν συνεχεία ο κ. Δοξιάδης να τελειώνει τη δουλειά καλώντας τον Πρύτανη, που υπέστη την επίθεση, να παραιτηθεί αν διαθέτει αξιοπρέπεια και ευθιξία. Εξαιρετικά κύριε Δοξιάδη!».

Αδιέξοδη πορεία

Συνοψίζοντας, έχουμε τα εξής χαρακτηριστικά σε σχέση με τη λειτουργική κατάρρευση της φοιτητικής εστίας Ζωγράφου του ΕΜΠ:

Πρώτον, επιδείνωση των άθλιων συνθηκών με το πέρασμα του χρόνου.

Δεύτερον, καταδικασμένη σε αποτυχία διαχείριση των εστιών από το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ).

Τρίτον, κομματικός έλεγχος του Ιδρύματος.

Τέταρτον, διασπάθιση του δημόσιου χρήματος με προκλητικά αδιαφανείς διαδικασίες.

Πέμπτον, κομματικό «καπέλωμα» του φοιτητικού κινήματος, σε βαθμό που να μην έχει σχέση με τους αρχικούς στόχους για «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία».

Έκτον, πολιτική και επικοινωνιακή αντιπαράθεση με τρόπο που αφήνει κατά μέρος τα μεγάλα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν.

Έβδομον, απουσία των πρυτανικών αρχών από το πρόβλημα των φοιτητικών εστιών και τη σχετική διαμάχη, σε μια προσπάθεια να «αμυνθούν» έναντι ταραχοποιών.

Όγδοον, μετατροπή της πανεπιστημιακής αστυνομίας σε υποτιθέμενη λύση πολύ σύνθετων προβλημάτων που πηγαίνουν σε βάθος χρόνου.

Ένατον, κατασκευή από το Μαξίμου και ισχυρά συνεργαζόμενα ΜΜΕ ενός «αφηγήματος» για οργανωμένο έγκλημα ή και διασυνδέσεις με την πολιτική τρομοκρατία που δεν δικαιολογεί βέβαια την τραγική υποβάθμιση της φοιτητικής εστίας Ζωγράφου.

Στις αποστολές με τις Επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε χώρες της Ε.Ε. ή και σε μακρινές χώρες όπως είναι η Αυστραλία και η Ταϊβάν, έχουμε πάντα επαφές με εκπροσώπους των Πανεπιστημίων και της επιστημονικής κοινότητας.

Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα ΑΕΙ των διαφόρων χωρών κάνουν άλματα προς το μέλλον, ενώ οι υπηρεσίες σίτισης και στέγασης που προσφέρονται στους φοιτητές είναι κατά κανόνα από απόλυτα ικανοποιητικές μέχρι εξαιρετικά καλές.

Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα πώς μπορούμε να πάμε μπροστά σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο όταν δεν μπορούμε να οργανώσουμε ούτε την ικανοποιητική λειτουργία των φοιτητικών εστιών.

Όσα απαράδεκτα συμβαίνουν στη φοιτητική εστία Ζωγράφου δεν πρέπει να αποτελούν αφορμή για στείρες κομματικές συγκρούσεις και περίεργα αφηγήματα, αλλά για δημιουργικό προβληματισμό, προκειμένου να αποφύγουμε το διαφαινόμενο αδιέξοδο.