Τα ελληνικά νησιά της Ευρώπης και το προσφυγικό - Free Sunday
Τα ελληνικά νησιά της Ευρώπης και το προσφυγικό

Τα ελληνικά νησιά της Ευρώπης και το προσφυγικό

Εδώ και πάνω από έξι χρόνια η χώρα μας λοιδορείται, με αφορμή κυρίως την κρίση δημόσιου χρέους, παντού. Από τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ έως τις δημόσιες συζητήσεις, από τις επαγγελματικές συναλλαγές έως τις ιδιωτικές κουβέντες. Παντού έχουμε γίνει συνώνυμο του απολύτως προβληματικού και του εκουσίως δυσλειτουργικού μέλους της Ευρώπης. Με άλλα λόγια, με κάθε ευκαιρία η χώρα μας θυματοποιείται για σχεδόν κάθε ζήτημα που ανακύπτει στην Ε.Ε., απ’ όσα πολλά εσφαλμένα πράττει ή παραλείπει, αλλά και για πλήθος θεμάτων που δεν έχει τη δυνατότητα να χειριστεί αλλιώς ή δεν ανήκουν καν στην αποκλειστική αρμοδιότητά της μέσα στην Ένωση.


Μερικές φορές, όπως τώρα, η χώρα μας καλείται σε συνθήκες οξύτατης κοινωνικής κρίσης να επωμιστεί το οργανωτικό και γεωπολιτικό βάρος της διαχείρισης των προσφυγικών ροών από τη Συρία και τη Μέση Ανατολή γενικότερα. Οι ροές αυτές διέρχονται στην Ευρώπη κυρίως από την Τουρκία και εισέρχονται στην Ένωση μέσα από το πιο ευάλωτο και την ίδια στιγμή το μοναδικό γεωγραφικό σημείο της Ελλάδας: τη νησιωτική της περιφέρεια. Ναι, πολλοί από τους Έλληνες κατοικούν εδώ και κάποιες χιλιετίες σχεδόν αμιγώς τα νησιά του Αιγαίου και έχουν μάθει να προστατεύουν διηνεκώς τον τόπο τους. Είναι οι ίδιοι που, παρ’ όλο το σάστισμα και την πραγματική αδυναμία υποδοχής τόσο πολλών προσφύγων σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, απέδειξαν κι αυτό το καλοκαίρι ότι στην πλειονότητά τους τιμούν τις αξίες της Ευρώπης. Σώζουν τους ανθρώπους που πνίγονται στη θάλασσά τους, μοιράζονται το ψωμί τους με αυτούς που φτάνουν εξαντλημένοι στα νησιά τους.


Οι ίδιοι, δυστυχώς, Έλληνες ανέχονται μια κυβέρνηση που δεν κυβερνά και στην ουσία δεν ενεργεί τίποτε απ’ όσα έχει συμφωνήσει με τους εταίρους μας για το ζήτημα. Οι ίδιοι εμποδίζουν, με αυτοδικία, τη δημιουργία σημείων πλήρους καταγραφής των προσφύγων στο νησί τους και προκρίνουν την άτακτη κινητικότητά τους σε όλη την ελληνική επικράτεια και κατ’ επέκταση στον χώρο Σένγκεν.


Όσο, δε, παραμένει άλυτο το Συριακό, με τη Δύση σχετικά ράθυμη και τους υπόλοιπους παίκτες της περιοχής αδίστακτα προσκολλημένους στους στρατηγικούς τους στόχους, αυτή η αντίφαση στον χειρισμό των Ελλήνων προς τους πρόσφυγες θα γίνεται εμφατικότερη. Τα νησιά είναι δεδομένο ότι δεν μπορούν να αντέξουν περισσότερους πρόσφυγες, καθώς το δυναμικό υποστήριξης των νεοφερμένων είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένο, οι δε κοινωνικές και ειδικά οι ιατρικές υποδομές στα νησιά μεγάλης υποδοχής σε οριακή κατάσταση λειτουργίας. Όσες διεθνείς δυνάμεις και να έρθουν, όσοι μη κερδοσκοπικοί φορείς και να συνδράμουν, είναι αδύνατον η Μυτιλήνη να αποκτήσει μεγαλύτερο νοσοκομείο σε τρεις μήνες, είναι αδύνατον το αεροδρόμιο στο Διαφάνι της Λέρου να αποκτήσει μεγαλύτερο αεροδιάδρομο, είναι αδύνατον να πείσεις τους Κώους να συναινέσουν στην περαιτέρω καταστροφή της τουριστικής βιτρίνας του ήδη τραυματισμένου νησιού τους. Όσο απόθεμα ψυχής και να έχουν οι νησιώτες μας και όσο κι αν εξυπηρετεί η Ελληνική Ακτοφυλακή, έστω και οριακά, την περισυλλογή και βασική καταγραφή των ροών, ενόψει της επικείμενης έναρξης της τουριστικής περιόδου τα νησιά βλέπουν τη ζημιά του εισοδήματός τους και την αναταραχή της ζωής τους να γίνεται ανυπόφορη, σχεδόν μόνιμη.


Αν και η νησιωτικότητα ανήκει επισήμως στους παράγοντες διαμόρφωσης της εθνικής ελληνικής αλλά και της ενωσιακής πολιτικής, ποτέ δεν της δόθηκε η σημασία που πρέπει. Η εθνική πολιτική τάξη αντιμετώπιζε τα συγκριτικά λιγότερο κατοικημένα νησιά μας ως βάρος στην άσκηση ισότιμων πολιτικών σε σχέση με την ηπειρωτική επικράτεια της χώρας. Η Ένωση έβλεπε την κατεξοχήν ωφελούμενη χώρα να μη δίνει την έμφαση που μπορούσε στον ευρωπαϊκό διάλογο. Μέχρι που φτάσαμε το περασμένο καλοκαίρι στην απρόβλεπτη και καταιγιστική άφιξη προσφύγων στην αιγαιακή μεθόριο της Ένωσης και αντιληφθήκαμε ότι η ζωή στα ελληνικά νησιά συνεχίζεται και με το πέρας των θερινών διακοπών των τουριστών απ’ όλη την Ευρώπη εκεί. Συνειδητοποιήσαμε ότι η Frontex φυλάει αρκετά καλά τα χερσαία σύνορα, αλλά απολύτως ανεπαρκώς τα θαλάσσια σύνορα της Ένωσης. Ήρθε μάλλον η ώρα η Ε.Ε. και η Ελλάδα να σκύψουν στα νησιά μας, κατά την παρότρυνση του προέδρου Γιούνκερ, που εύστοχα είπε ότι «η Ευρώπη είναι ο φούρναρης της Κω» που ψήνει δωρεάν καρβέλια για τους πρόσφυγες. Μήπως ήρθε η ώρα τα ελληνικά νησιά, εκτός από τουριστικοί παράδεισοι και διαχρονικές κοιτίδες του κοινού μας ευρωπαϊκού πολιτισμού, να αποτελέσουν και διαβατήριο για ένα ασφαλές γεωπολιτικό μέλλον στα ανατολικά σύνορα της Ένωσης;


*Ο Βασίλης Κ. Καραμητσάνης είναι δικηγόρος και πρόεδρος της Πλατφόρμας - Εταιρείας Αστικού Πολιτισμού.