Οι Έλληνες, η Κλίντον και τα μίντια

Η εκλογική επιτυχία του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρική αναμέτρηση της 8ης Νοεμβρίου εξέπληξε τη διεθνή κοινή γνώμη, καθώς δεν προβαλλόταν από τους αναλυτές και τα μίντια ως το πλέον πιθανό αποτέλεσμα. 

Αντιθέτως, η επιλογή των διεθνών μέσων να τον παρουσιάζουν ως «περιθωριακή καρικατούρα» οδήγησε στη διαμόρφωση ενός κλίματος βέβαιης νίκης της αντιπάλου του, της Χίλαρι Κλίντον, η οποία άλλωστε απολάμβανε –σύμφωνα με την κυρίαρχη αφήγηση των μέσων– τη στήριξη του δημοφιλούς απερχόμενου Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, την κλιμακούμενη ως την τελευταία ημέρα χρηματοδότηση της καμπάνιας της από πλήθος οικονομικών δρώντων και τη διακριτική στήριξη μετριοπαθών Ρεπουμπλικάνων προς το πρόσωπό της. 

Από τις περισσότερες αναλύσεις απουσίαζε η έμφαση στην υστέρηση δημοτικότητας της Κλίντον σε σύγκριση με προηγούμενους Δημοκρατικούς υποψηφίους και η αρνητική επίδραση της αντιπαράθεσής της με τον Μπέρνι Σάντερς στη διαμόρφωση της εικόνας της ως απόμακρης και συστημικής υποψηφιότητας πριν ακόμη βρεθεί απέναντι από τον αντισυμβατικό Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ανέδειξε οριστικά την «κατά του κατεστημένου» ψήφο σε διακύβευμα των εκλογών του 2016. 

Ο «εκκεντρικός» δεν ήταν δυνατόν να κερδίσει και, ένα βήμα παρακάτω, ο «ακραίος εκκεντρικός» δεν θα έπρεπε να κερδίσει, γιατί αυτό θα ζημίωνε τη χώρα του, αλλά και τη διεθνή κοινότητα. Ήταν πράγματι αυτές οι απόψεις της κοινής γνώμης στην Ελλάδα για την εξέλιξη των αμερικανικών εκλογών της εβδομάδας που πέρασε;

Σύμφωνα με τα ευρήματα της διαδικτυακής έρευνας της Prorata που διενεργήθηκε σε δείγμα των τακτικών ερωτωμένων της εταιρείας κατά τις τελευταίες δύο μέρες της προεκλογικής περιόδου, το 73% των Ελλήνων πίστευε ότι η Κλίντον θα ήταν η νικήτρια των εκλογών και μόνο το 18% προέβλεψε σωστά τον νικητή. Εξίσου εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι 69% όσων συμμετείχαν στην έρευνα εκδήλωσαν προτίμηση σε νίκη της Κλίντον και μόνο 12% επέλεξαν ως επιθυμητό νικητή τον Τραμπ. 

Στο κομμάτι της ερμηνείας της υποψηφιότητας Τραμπ, πριν ακόμα αυτός νικήσει στις εκλογές, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων δήλωσε ότι η επιτυχία του φέρνει στον νου «την άνοδο της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη» (42%) ή «την επιτυχία “απολίτικων” στην κεντρική πολιτική σκηνή» (26%), δηλαδή φαινόμενα με τα οποία επιχειρήθηκε συχνότερα να ταυτιστεί η πορεία του Τραμπ από τους αναλυτές, και όχι, για παράδειγμα, «την επικράτηση του Brexit στη Βρετανία». 

Παρ’ ότι το δείγμα συμμετεχόντων στις έρευνες που διενεργούνται με το διαδικτυακό εργαλείο εμφανίζει σημαντικές αποκλίσεις από τον μέσο ψηφοφόρο ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης και την ηλικία, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι το ελληνικό ακροατήριο των αναλυτών για τις αμερικανικές εκλογές –προφανώς πιο νέο και πιο μορφωμένο από τον μέσο Έλληνα ψηφοφόρο– αποδέχτηκε στην πλειοψηφία του τόσο την πρόβλεψη όσο και την επιθυμία της κυρίαρχης ανάλυσης για το αποτέλεσμα.

Η παρουσίαση των πρόσφατων αμερικανικών προεδρικών εκλογών στα μίντια είναι αναμφίβολα ένα σαφές παράδειγμα της επίδρασης ερμηνευτικών πλαισιώσεων στην πρόσληψη της πληροφορίας. Eνδεικτικές της εικόνας που σχηματίστηκε στην ελληνική κοινή γνώμη για τους υποψηφίους είναι οι απαντήσεις των συμμετεχόντων στο ερώτημα «ποιος Έλληνας πολιτικός θα ήταν σε θέση να δημιουργήσει την καλύτερη σχέση με τη Χίλαρι Κλίντον και τον Ντόναλντ Τραμπ;». 

Η καλλιεργηθείσα εικόνα της Κλίντον ως της «επιλογής συνέχειας» οδήγησε το 47% του δείγματος στην επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη –ο οποίος επίσης προβάλλεται από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης ως «η επιλογή σταθερότητας»– ως του πολιτικού που θα δημιουργούσε την καλύτερη σχέση με την Κλίντον. 

Ομοίως, η εικόνα του Τραμπ ως «ακραία συντηρητικού» οδήγησε το 26% στην επιλογή του Πάνου Καμμένου και το 21% στην επιλογή του Νίκου Μιχαλολιάκου, δηλαδή των επικεφαλής δύο κομμάτων που κινούνται προς το δεξιό άκρο του κλασικού άξονα, ως εκείνων που θα ήταν οι πλέον ταιριαστοί συνομιλητές του Τραμπ. 

Δίκαιες ή άδικες, οι συνδέσεις αυτές στο μυαλό του ακροατηρίου μαρτυρούν ότι οι αμερικανικές εκλογές, όπως και το σύνολο των διεθνών και εγχώριων πολιτικών γεγονότων, εμποτίζονται από τις σκέψεις των ενδιαμέσων, δηλαδή των προβαλλόμενων στα κυρίαρχα μίντια αναλυτών.