Η φτώχεια χτυπά την πόρτα των παιδιών

Απογοητευτικά είναι τα στοιχεία όσον αφορά την εισοδηματική φτώχεια και την επισιτιστική ανασφάλεια των παιδιών, και μάλιστα στις χώρες υψηλού εισοδήματος, όπως αναφέρει η έκθεση της UNICEF με τίτλο «Οικοδομώντας το μέλλον: Τα παιδιά και οι στόχοι για τη βιώσιμη ανάπτυξη στις πλούσιες χώρες», που δημοσιεύτηκε την περασμένη Πέμπτη.

Αβέβαιο μέλλον

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΜΚΟ, τουλάχιστον ένα στα πέντε παιδιά στις πλούσιες χώρες βιώνει εισοδηματική φτώχεια, με τους γονείς του να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στο κόστος ζωής, ενώ περίπου ένα στα οκτώ παιδιά αντιμετωπίζει επισιτιστική ανασφάλεια, ιδίως τα τελευταία χρόνια, με την ενίσχυση της οικονομικής κρίσης σε πολλές αναπτυγμένες χώρες. Η συγκεκριμένη έκθεση ουσιαστικά αξιολογεί την κατάσταση των παιδιών σε 41 αναπτυγμένες χώρες ως προς τους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΣΒΑ), που θεωρούνται οι σημαντικότεροι για την παιδική ευημερία. Οι εν λόγω στόχοι αφορούν την εξάλειψη της πείνας, την εξασφάλιση ποιοτικής εκπαίδευσης και καλού συστήματος υγείας για τα παιδιά, την εξάλειψη των ανισοτήτων μεταξύ των χωρών και μεταξύ των φύλων, την προστασία των παιδιών από την ενδοοικογενειακή βία και κάθε μορφή βίας, όπως, μεταξύ άλλων, το bullying. Οι παραπάνω στόχοι, εάν επιτευχθούν, θα εξασφαλίσουν ευημερία στα περισσότερα παιδιά των αναπτυγμένων χωρών, η εμμονή στη λιτότητα, ωστόσο, έχει προκαλέσει σε πολλές χώρες ένα ντόμινο δυσάρεστων καταστάσεων, με αποτέλεσμα το μέλλον των παιδιών σε αυτές να κρίνεται αβέβαιο.

Ένα ποσοστό της τάξης του 39% των παιδιών στην Ελλάδα ζει σε συνθήκες πολυδιάστατης φτώχειας, όπως αναφέρει η τελευταία έκθεση του ερευνητικού κέντρου Innocenti της UNICEF.

Η Σάρα Κουκ, διευθύντρια του ερευνητικού κέντρου Innocenti της UNICEF, δήλωσε μεταξύ άλλων πως «τα υψηλότερα εισοδήματα δεν οδηγούν αυτομάτως σε βελτίωση των αποτελεσμάτων για όλα τα παιδιά και μπορεί πράγματι να συνοδεύονται από εμβάθυνση των ανισοτήτων. Οι κυβερνήσεις σε όλες τις χώρες πρέπει να αναλάβουν δράση για να διασφαλίσουν ότι τα κενά θα μειωθούν και ότι θα σημειωθεί πρόοδος για την επίτευξη των ΣΒΑ για τα παιδιά». Τα στατιστικά στοιχεία που κατέγραψε η UNICEF δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.

Υψηλό το ποσοστό πολυδιάστατης φτώχειας στην Ελλάδα

Περίπου ένα στα πέντε παιδιά ζει σε σχετική εισοδηματική φτώχεια, με τις αποκλίσεις μεταξύ των χωρών να είναι μεγάλες. Στη Δανία, για παράδειγμα, μόλις ένα στα δέκα παιδιά αντιμετωπίζει συνθήκες φτώχειας, με τη χώρα να κατατάσσεται πρώτη μεταξύ των 41 όσον αφορά τις καλύτερες συνθήκες για την ανατροφή παιδιών. Ισλανδία, Νορβηγία, Φινλανδία, Κορέα, Κύπρος, Ολλανδία, Τσεχία, Σλοβενία, Ελβετία και Σουηδία είναι επίσης οι χώρες όπου η εισοδηματική φτώχεια για τα παιδιά είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Στην Ελλάδα η παιδική εισοδηματική φτώχεια είναι πάνω από τον μέσο όρο των αναπτυγμένων χωρών, με ένα ποσοστό της τάξης του 26% να ζει σε νοικοκυριά με εισόδημα μικρότερο του 60% του εθνικού μέσου όρου. Με οικογενειακό εισόδημα, δηλαδή, που οδηγεί στη φτώχεια.

Επιπλέον, ένα στα οκτώ παιδιά αντιμετωπίζει επισιτιστική ανασφάλεια, με την κατάσταση τουλάχιστον τραγική στο Μεξικό, στην Τουρκία και στη Ρουμανία, όπου ένα στα τρία παιδιά πεινάει ή δεν διατρέφεται σωστά λόγω φτώχειας.

Η Ελλάδα κατατάσσεται 31η στις 41 χώρες που μελετά η έκθεση. Στους συλλογικούς ΣΒΑ η χώρα μας αποδίδει καλύτερα σε ό,τι αφορά την προώθηση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και των ισχυρών θεσμών, ενώ έχει τη χειρότερη θέση όσον αφορά τη μείωση των ανισοτήτων. Eιδικότερα, το 25,5% των παιδιών ζει σε σχετική εισοδηματική φτώχεια και το 39% υπό συνθήκες πολυδιάστατης φτώχειας (με τον όρο «πολυδιάστατη φτώχεια» εννοούνται στην έκθεση της UNICEF τα παιδιά που στερούνται δύο ή περισσότερα είδη από τα εξής: διατροφή, ρουχισμός, εκπαιδευτικοί πόροι, δραστηριότητες αναψυχής, κοινωνικές δραστηριότητες, πρόσβαση σε πληροφορίες και internet ή στέγαση), ως εκ τούτου η χώρα μας κατατάσσεται 29η στον τομέα της παιδικής εισοδηματικής φτώχειας, με τις συνθήκες για τα παιδιά να κρίνονται χειρότερες απ’ ό,τι παλιότερα.

Το 15,7% των παιδιών στην Ελλάδα ζει με ενήλικα που βρίσκεται σε επισιτιστική ανασφάλεια, ενώ το ποσοστό παιδικής παχυσαρκίας, που επίσης αποδεικνύει κακές διατροφικές συνήθειες, είναι στο 20,9%, το τρίτο υψηλότερο στις αναπτυγμένες χώρες.

Ως προς τον τομέα της υγείας, η Ελλάδα βρίσκεται στην 20ή θέση. Το ποσοστό νεογνικής θνησιμότητας είναι χαμηλό (2,6 παιδιά ανά 1.000 γεννήσεις), ωστόσο σε μεγαλύτερες ηλικίες τα προβλήματα είναι μεγαλύτερα. Το 27,9% των παιδιών ηλικίας 11-15 ετών αναφέρει ότι αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα που προέρχονται κυρίως από την οικογενειακή τους κατάσταση, ενώ 6% δηλώνουν ότι έχουν μεθύσει τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο μήνα.

Απογοητευτικά ποσοστά στην ποιοτική εκπαίδευση

Αποθαρρυντικά είναι τα ποσοστά για τη χώρα μας όσον αφορά την ποιοτική εκπαίδευση. Το 56,7% των 15χρονων επιτυγχάνει τη βάση στην ανάγνωση, στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες. Πρόκειται για το πέμπτο χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των 41 χωρών. Το 94% των παιδιών συμμετέχει στην προσχολική εκπαίδευση στη χώρα μας έναν χρόνο πριν από την έναρξη του Δημοτικού. Σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF, η Ελλάδα βρίσκεται στο χαμηλότερο τρίτο της κατάταξης γι’ αυτόν τον στόχο, δηλαδή στην 33η θέση, ενώ τις καλύτερες επιδόσεις έχουν κατά σειρά η Εσθονία, η Ιαπωνία, η Φινλανδία και τις χειρότερες η Τουρκία, η Ρουμανία και η Χιλή. Αξίζει να σημειωθεί ότι την υψηλότερη συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση έχουν Μάλτα, Ισραήλ, Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία και Ισπανία, ενώ Τουρκία, Αυστραλία και Πολωνία είναι χαμηλά στην κατάταξη.

Στην 28η θέση βρίσκεται η Ελλάδα όσον αφορά τον τομέα της ασφάλειας και του περιβάλλοντος στα αστικά κέντρα. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, οι συγκεντρώσεις λεπτών σωματιδίων είναι 12,3 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο πάνω από το διεθνώς αναγνωρισμένο ασφαλές επίπεδο των 10 μικρογραμμαρίων. Στις καλύτερες θέσεις βρίσκονται η Ιρλανδία και η Νορβηγία, ενώ Κορέα και Ισραήλ έχουν τη χειρότερη ατμόσφαιρα στις μεγάλες πόλεις τους.

Ως προς την περιβαλλοντική εκπαίδευση, 62,7% των 15χρονων Ελλήνων γνωρίζουν από πέντε και πάνω περιβαλλοντικά ζητήματα. Η Ελλάδα βρίσκεται στη 17η θέση της κατάταξης, με την Πορτογαλία και τη Σλοβενία να επενδύουν περισσότερο στις περιβαλλοντικές γνώσεις των παιδιών.

Τέλος, την καλύτερη επίδοση κατέχει η χώρα μας στον τομέα της ειρήνης και της δικαιοσύνης μεταξύ των παιδιών, όπου εντάσσεται και το σχολικό bullying. Η Ελλάδα έχει πολύ χαμηλά ποσοστά σχολικού εκφοβισμού και βίας μεταξύ των παιδιών. Βρίσκεται στην τρίτη θέση, με τη Σουηδία και την Ισλανδία να βαίνουν επίσης καλώς στον εν λόγω τομέα. Τα υψηλότερα επίπεδα εκφοβισμού παρουσιάζουν οι Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία.

Η UNICEF καλεί όλες τις χώρες να αναλάβουν δράση προκειμένου να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον ευημερίας για τα παιδιά, καταλήγοντας πως το γενικό πλαίσιο των ΣΒΑ για τα παιδιά πρέπει να αποτελέσει παγκόσμια προσπάθεια και δέσμευση για την προστασία των ανηλίκων. Οι εθνικοί μέσοι όροι συχνά καλύπτουν τις ακραίες ανισότητες και τα μειονεκτήματα συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων, γι’ αυτό και η ΜΚΟ που έχει αφιερώσει το έργο της στην προστασία των παιδιών κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, φοβούμενη πως οι ακραίες ανισότητες θα ενισχυθούν και δεν αποκλείεται μακροπρόθεσμα να οδηγηθούμε σε έντονη κοινωνική κρίση. Η υπεράσπιση των παιδιών δεν είναι υπόθεση μόνο του οικογενειακού πυρήνα, είναι και υπόθεση των κρατών συλλογικά, για να εξασφαλίσουν ευημερία στους πολίτες τους και ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο το οποίο θα είναι εγγυημένο και για τις μελλοντικές γενιές.