Αστικές συγκοινωνίες: Η κοινωνική πολιτική του τζάμπα οδηγεί το σύστημα στα όριά του

Το ενδεχόμενο να διαθέσει τα παλιά λεωφορεία του ΟΑΣΘ σε θιάσους για να περιοδεύουν και να δίνουν παραστάσεις εξετάζει ο πρόεδρος του Οργανισμού Στέλιος Παππάς, όπως είπε ο ίδιος στην πρόσφατη συνάντηση που οργάνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ για τις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης.

Όμως μέχρι τώρα τα παλιά αστικά της Θεσσαλονίκης δεν μένουν στη Θεσσαλονίκη αλλά έχουν πωληθεί. Ανάμεσα στους αγοραστές, το Αστικό Κοινό Ταμείο Εισπράξεως Λεωφορείων Πατρών (Αστικό ΚΤΕΛ Πατρών Α.Ε.), που εκμεταλλεύεται τις περισσότερες αστικές γραμμές της Πάτρας.

Το θέμα είχε απασχολήσει την τοπική κοινωνία, αλλά δεν απασχόλησε τον κ. Σπίρτζη, ο οποίος έχει την αρμοδιότητα να καθορίζει το εισιτήριο. Οι ιδιώτες της Πάτρας έχουν εισιτήριο στα 1,2 ευρώ, 20 λεπτά παρακάτω από την επιδοτούμενη Αθήνα και 20 λεπτά παραπάνω από την επίσης επιδοτούμενη Θεσσαλονίκη.

Μπορεί βέβαια ο κ. Σπίρτζης να πάλεψε για να μη γίνουν ιδιωτικές οι αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης, όμως στην Πάτρα δεν έλαβε καμία πρόνοια όταν έβαλε την υπογραφή του για την πλήρη ιδιωτικοποίηση των αστικών της συγκοινωνιών (ένα μέρος των οποίων εκτελούσε η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, που επί των ημερών του ιδιωτικοποιήθηκε).

Προφανώς η Πάτρα είναι σε άλλον κόσμο, ο οποίος τουλάχιστον είναι πιο ορθολογικοποιημένος. Διότι στην απόφαση, που υπέγραψε τον Νοέμβριο του 2015 ο τότε υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών Παναγιώτης Σγουρίδης, γίνεται λόγος για επιβολή του ισχύοντος ΦΠΑ. Στην Αθήνα η αύξηση του ΦΠΑ έφερε αύξηση 0,2 του ευρώ στο βασικό εισιτήριο, ενώ στη Θεσσαλονίκη ο ΟΑΣΘ εισπράττει ΦΠΑ 13% στα εισιτήρια και αποδίδει 23%. Προφανώς το σύστημα στερείται ορθολογισμού.

Οι επιδοτήσεις που δεν καταβάλλονται

Όμως δεν είναι μόνο ο ορθολογισμός που λείπει από το σύστημα. Ερχόμενος στη Θεσσαλονίκη ο κ. Παππάς δέχτηκε μια επιτροπή ανέργων και επισφαλώς εργαζομένων και μετά ανακοίνωσε τη διαγραφή των προστίμων που είχαν επιβληθεί σε ανέργους από τον ΟΑΣΘ.

Θα μπορούσε να θεωρηθεί μια γενναία φιλολαϊκή κίνηση, αν τις ίδιες μέρες δεν είχε σταλεί στις διοικήσεις των αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας επιστολή του Συνηγόρου του Πολίτη με την οποία ζητούσε την εφαρμογή απ’ όλους τους συγκοινωνιακούς φορείς του νόμου του 2015 με τον οποίο ΟΑΣΑ, ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ όφειλαν να διαγράψουν πρόστιμα που επιβλήθηκαν από τις 2 Ιουλίου 2010 έως και τις 2 Ιουλίου 2015, αν κατά την περίοδο που επιβλήθηκε το πρόστιμο οι παραβάτες ήταν άνεργοι.

Όπως προκύπτει από το έγγραφο του Συνηγόρου, τον νόμο αρνούνταν να εφαρμόσει η διοίκηση της ΟΣΥ, της εταιρείας που προέκυψε μετά την απορρόφηση της ΗΛΠΑΠ Α.Ε. (τρόλεϊ) από την ΕΘΕΛ Α.Ε. (θερμικά λεωφορεία).

Πρόεδρος του Δ.Σ. της ΟΣΥ είναι η ηθοποιός και αρχιτέκτων Ζωή Γεωργίου, συνδικαλίστρια με τον ΣΥΡΙΖΑ στα ΕΛΠΕ, και διευθύνων σύμβουλος ο χημικός Γιώργος Αναγνωστόπουλος, πρώην αντιδήμαρχος Εμπορίου και Ανάπτυξης στον Δήμο της Αθήνας με τον Γ. Καμίνη και δημοτικός σύμβουλος επί 30 χρόνια.

«Η συμπεριφορά και υιοθέτηση ενεργειών των συγκοινωνιακών εταιρειών (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ) πρέπει να είναι συνεχής και ομοιόμορφη, να μην είναι αντιφατική, δηλαδή να μην καθορίζεται από αλληλοσυγκρουόμενες και αντίθετες πρακτικές αλλά να καταλήγει στη διαμόρφωση μιας ενιαίας πρακτικής κατάστασης, ήτοι στη διαγραφή προστίμων ανέργων, σύμφωνα με τις ανωτέρω ισχύουσες διατάξεις (άρθρο 77 του νόμου 4331/2015 και αριθμό Α-47174/3537/16.11.2015 Απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών)» αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη.

Πρακτικά, στην περίπτωση της ΟΣΥ, ενός φορέα που εποπτεύεται από τον κ. Σπίρτζη, αυτή αρνούνταν να εφαρμόσει τον νόμο που ο κ. Σπίρτζης είχε υπογράψει.

Ο ΟΑΣΘ εκτός λογαριασμού

Το ερώτημα όμως είναι γιατί σε εκείνη την ιστορική απόφαση του κ. Σπίρτζη για τη διαγραφή των προστίμων ανέργων δεν συμπεριλαμβανόταν ο ΟΑΣΘ ή άλλος οργανισμός αστικών συγκοινωνιών εκτός από τον ΟΑΣΑ. Η απάντηση είναι ότι στο άρθρο 3 της ίδιας απόφασης προβλεπόταν πως με νεότερη κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού «θα ρυθμιστεί η κάλυψη του προβλεπόμενου ποσοστού επί των κομίστρων που δικαιούται κατά νόμο ο ΟΑΣΑ από το Δημόσιο για το παραπάνω διάστημα».

Αυτή η απόφαση δεν ελήφθη ποτέ. Και ήταν εύλογο ότι όλοι οι οργανισμοί, οι οποίοι είναι ιδιωτικοί, θα προσέφευγαν ζητώντας αποζημιώσεις, όπως είχαν θεσμοθετηθεί στην παράγραφο 7 του άρθρου 10 του ν. 2963/2001, σύμφωνα με την οποία «στον προϋπολογισμό κάθε αρμόδιου υπουργείου εγγράφονται πιστώσεις για την καταβολή της δαπάνης που προκαλείται στις αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες από τη δωρεάν μεταφορά ή με μειωμένο εισιτήριο των αναπήρων πολέμου και των συνοδών τους, των πολυτέκνων, των μαθητών, των φοιτητών και σπουδαστών».

Ο ΟΑΣΘ ισχυρίζεται ότι το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης δεν έχει καταβάλει τις αποζημιώσεις για τις μετακινήσεις των ανέργων από το 2001. Αντίστοιχα, μόνο για το 2016 ο ΟΑΣΑ υπολόγισε το κόστος στα 65.587.500 ευρώ, από τα οποία δεν του έχει καταβληθεί τίποτα. Από τον Ιούνιο του 2015, που εφαρμόζεται το μέτρο, έως τον Δεκέμβριο του 2016, το κόστος ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ.

Στις δημόσιες συγκοινωνίες η επιλογή της κυβέρνησης δεν είναι η επιδότηση των δραστηριοτήτων που επιλέγει να διαθέσει δωρεάν, αλλά η μετακύλιση των χρεών που έχουν δημιουργηθεί για το μέλλον.

Στον ΟΑΣΘ επέλεγε να παραπέμπει στη διαιτησία όλες τις σχετικές απαιτήσεις του Οργανισμού για δωρεάν μετακινήσεις, αλλά την προηγούμενη εβδομάδα η «νέα» διοίκηση παραιτήθηκε από τη διεκδίκηση στη διαιτησία 47,5 εκατ. ευρώ για μετακινήσεις του 2015. Ουσιαστικά, δηλαδή, όσο οι συγκοινωνίες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης είναι υπό κρατικό έλεγχο, η κυβέρνηση κάνει πολιτική χωρίς να καταβάλλει το κόστος, κάτι το οποίο δεν μπορεί να γίνει σε οργανισμό που λειτουργεί χωρίς πολιτικό έλεγχο και με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Εκατομμύρια πλαστά εισιτήρια χωρίς… εισιτηριοδιαφυγή

Ο κ. Σπίρτζης ισχυρίστηκε ότι το πρόβλημα της εισιτηριοδιαφυγής δεν είναι μεγάλο, η εκτίμησή του όμως διαψεύδεται από την ευρεία διακίνηση πλαστών εισιτηρίων. Μόνο σε μία περίπτωση, το 2016, η αστυνομία σε έφοδό της βρήκε 59.470 πλαστά εισιτήρια, 1.000.000 εκτυπωμένα εισιτήρια, έτοιμα προς κοπή, συσκευασία και πώληση, 12.500 εντυπώματα εισιτηρίων με το λογότυπο του ΟΑΣΑ και 12 εκτυπωμένα ρολά εισιτηρίων χωρίς πρόσθετα ασφαλείας, μόνο με το σήμα του ΟΑΣΑ. Μόνο τα διαφυγόντα έσοδα του ΟΑΣΑ από μια τέτοια παρτίδα αγγίζουν τα 1,5 εκατ. ευρώ. Για να γίνει κατανοητή η τάξη μεγέθους, το καλοκαίρι του 2017 η κυβέρνηση επιδότησε την ΟΣΥ με 41,5 εκατ. ευρώ για να καλύψει το 50% των ύψους 92,2 εκατ. ευρώ ληξιπρόθεσμων οφειλών της.

Σημαντικό πρόβλημα στην καταπολέμηση της εισιτηριοδιαφυγής αποτελεί η καθυστέρηση στην εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, στην οποία συνέβαλαν οι διαρκείς καταστροφές μηχανημάτων από ομάδες αντιεξουσιαστών.

Καθένα από τα εσωτερικά μηχανήματα κοστίζει 1.100 ευρώ, ενώ τα μηχανήματα στις εισόδους των σταθμών κοστίζουν περισσότερο. Σύμφωνα με έναν απολογισμό που είχαν κάνει παλαιότερα οι ίδιοι στο indymedia και δεν έχει επικαιροποιηθεί ακόμη, έχουν καταστραφεί 514 μηχανήματα, δηλαδή το κόστος σήμερα πιθανόν να αγγίζει το 1 εκατ. ευρώ.

«Σε ένα περιβάλλον συνολικής επίθεσης κράτους και αφεντικών, με την επίθεση στον κόσμο της εργασίας, το πετσόκομμα των μισθών, τη διάλυση της κοινωνικής ασφάλισης και τη μείωση των δαπανών για κοινωνικές ανάγκες, έρχεται να προστεθεί και η αναδιάρθρωση των μέσων μαζικής μεταφοράς» ανέφεραν στην προκήρυξη μετά την καταστροφή των μηχανημάτων στον Κεραμεικό τον Ιούνιο, στην οποία έθεταν τους παρακάτω στόχους:

• ΣΑΜΠΟΤΑΖ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗΣ ΣΤΑ ΜΜΜ
• ΞΥΛΟ ΣΤΟΥΣ ΕΛΕΓΚΤΕΣ
• ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ/ΟΛΕΣ

Δεκαοκτώ μήνες νωρίτερα, μετά την πρώτη επίθεση στον σταθμό του Κεραμεικού, η στοχοθεσία ήταν λιγάκι διαφορετική: «Από την ατομική στάση ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός μας (δίνουμε το εισιτήριο σε άλλους ή δεν χτυπάμε καθόλου, απαντάμε και μπλοκάρουμε τους ελεγκτές) στις συλλογικές κινήσεις αντίστασης, καλούμε όλους και όλες τους καταπιεσμένους και τους αγωνιζόμενους να σαμποτάρουν με κάθε μέσο τις κινήσεις υποτίμησης των ζωών μας. Να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο απέναντι σε ελέγχους, αποκλεισμούς και καταστολή.

• ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
• ΑΡΝΗΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ
• ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΩΝ ΑΦΕΝΤΙΚΩΝ».

Θα αγοράσουμε καινούργια λεωφορεία όταν βρούμε λεφτά, είπε προσφάτως ο κ. Σπίρτζης. Είναι προφανές ότι σε αυτό το κλίμα το ενδεχόμενο να βρεθούν λεφτά είναι μονάχα από τα εισιτήρια των παραστάσεων που θα κάνουν οι θίασοι στους οποίους θα δώσει τα παλιά λεωφορεία του ΟΑΣΘ ο κ. Παππάς.