Πληγή οι παράνομες ναυλώσεις

Όσοι βρέθηκαν σε λιμάνια νησιών του Αιγαίου την ημέρα της πρόσφατης απεργίας της ΠΝΟ αντίκρισαν ένα σπάνιο όσο και περίεργο θέαμα: τουρίστες να επιβιβάζονται σε διάφορα μικρά ή μεγαλύτερα σκάφη, μαζί με τα μπαγκάζια τους, και να φεύγουν προς διάφορες κατευθύνσεις. Το θέαμα, αν και ιδιόρρυθμο, είχε την εξήγησή του. Επρόκειτο για ταξιδιώτες που είχαν «παγιδευτεί» στα νησιά λόγω της απεργίας των ναυτεργατών και έπρεπε να βρεθούν είτε σε άλλα νησιά είτε σε σημεία της ηπειρωτικής χώρας, προκειμένου να προλάβουν πτήσεις τσάρτερ που ήταν προγραμματισμένες για την ημέρα εκείνη, καθώς υπολογίζεται ότι ήταν περίπου 200.000 οι τουρίστες που είχαν βγάλει ακτοπλοϊκό εισιτήριο για να ταξιδέψουν την ημέρα της απεργίας.
Έτσι, πιεσμένοι από την κατάσταση και μην μπορώντας να κάνουν διαφορετικά, απευθύνθηκαν σε ντόπιους κατόχους σκαφών, προκειμένου να μεταφερθούν σε νησιά με αεροδρόμια, απ’ όπου έφευγαν οι πτήσεις τους, ή στην Αττική (π.χ. στο λιμάνι του Λαυρίου), απ’ όπου θα πήγαιναν στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» ή σε άλλους προορισμούς.

Διαμαρτυρίες από επαγγελματίες

Μπορεί η παραπάνω κατάσταση να θεωρηθεί από πολλούς ως και συμπαθητικά γραφική, ωστόσο κάθε άλλο παρά τέτοια είναι. Κι αυτό διότι, σύμφωνα με καταγγελίες επαγγελματιών από τα νησιά οι οποίες έγιναν στην FS, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, δηλαδή δεν μπορεί οποιοσδήποτε κάτοχος ενός πλεούμενου να φορτώσει σε αυτό επιβάτες και να τους μεταφέρει όπου θέλει έναντι αμοιβής. Αντιθέτως, το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει για τέτοιου είδους θαλάσσιες μεταφορές –κυρίως τουριστικού χαρακτήρα ή αναψυχής, αλλά και μεταφοράς επιβατών– ορίζει με σαφήνεια ποιος μπορεί να τις κάνει, υπό ποιες προϋποθέσεις, με ποια αμοιβή κ.ο.κ.
Ωστόσο, μιλώντας στην FS, επαγγελματίες του κλάδου (οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει σοβαρές επενδύσεις στον χώρο αυτόν και έχουν περάσει και από τη «βάσανο» της γραφειοκρατίας για τις απαιτούμενες άδειες για τους ίδιους και τα σκάφη τους) παρομοίασαν την κατάσταση που δημιουργήθηκε σε διάφορα νησιά την ημέρα της απεργίας, ή και λίγο πριν, με αυτήν με τα λεγόμενα «πειρατικά» ταξί. Δηλαδή κάποιοι επωφελήθηκαν από την ανάγκη των τουριστών για μετακίνηση «εδώ και τώρα» και πρόσφεραν τα σκάφη τους –με το αζημίωτο, προφανώς– για τη μεταφορά των ανθρώπων χωρίς να έχουν ούτε την άδεια, ενδεχομένως ούτε και τις προϋποθέσεις για να κάνουν κάτι τέτοιο, καθώς δεν είναι σκάφη ολικής ναύλωσης ούτε «ημερόπλοια».

Ελλιπής αστυνόμευση

Σύμφωνα με τους επαγγελματίες που μίλησαν στην FS, τα προβλήματα έχουν τη ρίζα τους τόσο στη νομοθεσία που ισχύει όσο και στους φορείς ελέγχου της εφαρμογής της. Για παράδειγμα, το νομοθετικό πλαίσιο πλέον επιτρέπει τη μεταφορά ατόμων με ταχύπλοα σκάφη (μήκους μεγαλύτερου των 6 μέτρων) υπό την προϋπόθεση ότι η ενοικίαση του συγκεκριμένου σκάφους γίνεται μαζί με χειριστή ταχυπλόου και μόνο σε τοπικό επίπεδο και για τουριστικούς σκοπούς. Ωστόσο, σύμφωνα με τους επαγγελματίες του χώρου, οι μεταφορές αυτές πρέπει να γίνονται με άλλα σκάφη και άλλο πλήρωμα και υπόκεινται σε άλλους –πιο αυστηρούς– ελέγχους από τα τοπικά λιμεναρχεία. Η «χαλάρωση» αυτή του πλαισίου επέτρεψε το φαινόμενο που παρατηρήθηκε την ημέρα της απεργίας της ΠΝΟ, στο οποίο πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι, λόγω της ανάγκης, επί της ουσίας όποιος είχε «φουσκωτό» ή πλαστική βάρκα μπήκε κι αυτός στο «παιχνίδι» της μεταφοράς επιβατών είτε σε νησιά με αεροδρόμιο που δέχεται πτήσεις τσάρτερ (π.χ. Σαντορίνη, Μύκονο) είτε ακόμη και στο λιμάνι του Λαυρίου, ζητώντας και το σχετικό «κόμιστρο» (κάποιες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ποσά που φτάνουν ακόμη και τα 5.000 ευρώ ανά διαδρομή).
Προσθέτουν, δε, ότι τα αρμόδια λιμεναρχεία δεν επέδειξαν την απαραίτητη προσοχή στο φαινόμενο, επικαλούμενα διάφορες δικαιολογίες (έλλειψη προσωπικού, άλλες επείγουσες ανάγκες κ.λπ.), αλλά και την τυπική τήρηση του νόμου απ’ όσους έκαναν επί της ουσίας παράνομες ναυλώσεις την ημέρα της απεργίας, καθώς τα σκάφη αυτά είχαν χειριστή ταχυπλόου και σε περιπτώσεις ελέγχου επικαλούνταν τη δικαιολογία της μεταφοράς «φίλων» του ιδιοκτήτη. Μάλιστα, επισημαίνουν ότι παρατηρείται πρόβλημα στην αστυνόμευση αλλά και στη λειτουργία των λιμεναρχείων, όπου εμφανίζονται φαινόμενα γραφειοκρατίας και σημαντικών καθυστερήσεων. Η FS επικοινώνησε με διάφορα λιμεναρχεία, ωστόσο απαντήσεις δεν δόθηκαν για τα θέματα που τέθηκαν.

Τι κάνει το υπουργείο

Το ενδιαφέρον είναι ότι πριν από μερικούς μήνες το υπουργείο Ναυτιλίας επιχείρησε να αυστηροποιήσει το νομοθετικό πλαίσιο για παράνομες ναυλώσεις από τα επαγγελματικά σκάφη αναψυχής. Συγκεκριμένα, το υπουργείο επισήμανε ότι η διενέργεια παράνομων ναυλώσεων και η παράνομη αποβίβαση/επιβίβαση επιβατών στην Ελλάδα από μη αδειοδοτημένα για τον σκοπό αυτόν πλοία επιφέρει ζημία στον θαλάσσιο τουρισμό, αθέμιτο ανταγωνισμό στα νομίμως δραστηριοποιούμενα επαγγελματικά σκάφη ανεξαρτήτως σημαίας και παράλληλα θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και την προστασία της ανθρώπινης ζωής, ενώ προκαλεί ζημιά και στην εθνική οικονομία, καθώς δεν αποδίδονται οι προβλεπόμενοι φόροι. Ωστόσο, το υπουργείο το ίδιο παραδέχεται ότι η μεγαλύτερη δυσκολία για να αποδειχθούν παράνομες ναυλώσεις έγκειται στο γεγονός ότι συνήθως οι πελάτες είναι «μιλημένοι» και ισχυρίζονται ότι είναι φίλοι του πλοιοκτήτη.
Έτσι, τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του ν. 4256/2014 και πλέον ορίζουν ότι στο πλοίο αναψυχής που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και εκναυλώνεται κατά παράβαση των διατάξεων του νόμου αυτού επιβάλλεται απαγόρευση απόπλου από τη λιμενική αρχή που βεβαιώνει την παράβαση, η οποία και άρεται μόνο με την πληρωμή του προστίμου ή μόνο με την κατάθεση στη λιμενική αρχή εγγυητικής επιστολής.
Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2017 οι έλεγχοι των λιμενικών αρχών διαπίστωσαν 42 περιπτώσεις παράνομων ναυλώσεων, με τα επιβληθέντα πρόστιμα να φτάνουν σχεδόν το 1 εκατ. ευρώ. Από τις 42 αυτές περιπτώσεις παράνομων ναυλώσεων, οι 5 αφορούν πλοία υπό ελληνική σημαία, οι 24 πλοία υπό σημαία άλλου κράτους-μέλους της Ε.Ε. εκτός της Ελλάδας και οι 13 πλοία υπό σημαία κράτους εκτός της Ε.Ε.