Απροστάτευτοι οι μαθητές στο internet

Διαδικτυακή παρενόχληση, ακατάλληλο περιεχόμενο και συνάντηση με αγνώστους παραδέχονται οι μαθητές σε έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.

Την ίδια ώρα και ενώ παρατηρείται στη χώρα μας μεγάλη αύξηση στη χρήση του διαδικτύου, η Ελλάδα εμφανίζεται ουραγός στη χρήση του internet, καθώς υπολείπεται του μέσου όρου της Ε.Ε., σύμφωνα με νεότερα στοιχεία της Eurostat.

Οι δύο όψεις του νομίσματος

Συγκεκριμένα, την περασμένη χρονιά το 72% των Ελλήνων μεταξύ 16 και 74 ετών χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο, όταν το 2010 το ποσοστό αυτό άγγιζε μόλις το 44%.
Σχεδόν επτά στους δέκα Έλληνες χρησιμοποιούν το internet για να επικοινωνούν μέσω των social media (53%), να ανταλλάσσουν e-mails (54%) και να αναζητούν πληροφορίες για προϊόντα και υπηρεσίες (65%).
Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι το 43% των Ελλήνων χρησιμοποιεί το internet για να βρει πληροφορίες σχετικά με θέματα υγείας.
Παρ’ όλα αυτά, αν και η χρήση του internet έχει αυξηθεί κατά 30 μονάδες σε βάθος οκταετίας, το 72% είναι ένα ποσοστό αρκετά χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που αγγίζει το 85%. Έτσι, η Ελλάδα κατατάσσεται προτελευταία μεταξύ των χωρών της Ε.Ε., με τελευταία τη Ρουμανία (71%). Πάνω από τη χώρα μας βρίσκονται η Ιταλία και η Πορτογαλία (74%).
Επιπλέον, τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας καταδεικνύουν πόσο μικρή είναι η χρήση του διαδικτύου για το ηλεκτρονικό εμπόριο και την ηλεκτρονική παροχή υπηρεσιών. Για παράδειγμα, μόλις το 3% δήλωσε πως πωλεί αγαθά ή υπηρεσίες, ενώ μόλις το 7% έκλεισε ραντεβού με κάποιον επαγγελματία, όπως γιατρό.

Πρώτη η Δανία

Στον αντίποδα, η χώρα που κρατάει τα σκήπτρα στη χρήση του internet είναι η Δανία σε ποσοστό 98% για το 2018, ενώ ο μέσος όρος στην Ε.Ε. ανέρχεται σε 85%.
Όπως δείχνει η έρευνα της Eurostat, το 73% των Ευρωπαίων πολιτών χρησιμοποιεί το internet για να στέλνει και να λαμβάνει e-mails, το 42% για να πραγματοποιεί κλήσεις και βιντεοκλήσεις, το 56% για να έχει πρόσβαση στα social media, το 70% για να βρίσκει πληροφορίες για προϊόντα και υπηρεσίες και το 54% για να κάνει τραπεζικές συναλλαγές μέσω internet banking.
Επίσης, για την πώληση προϊόντων και υπηρεσιών το 19%, για να κλείσουν ραντεβού με κάποιον επαγγελματία 17%, για να αναζητήσουν πληροφορίες για θέματα υγείας 52% και για να παίξουν ή να κατεβάσουν παιχνίδια 29%.
Υψηλά είναι τα ποσοστά όσων επιλέγουν να δουν βίντεο μέσω YouTube (53%), να ακούσουν μουσική μέσω διαδικτυακού ραδιοφώνου (48%) και να παρακολουθήσουν κάποιο τηλεοπτικό πρόγραμμα (36%).

Προφίλ από την ηλικία των 13 ετών

Εν τω μεταξύ, προβληματισμό, αλλά και ανάγκη ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των παιδιών σε θέματα που άπτονται της ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου, προκαλούν τα αποτελέσματα έρευνας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του Ινστιτούτου Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) σε 14.000 μαθητές.
Όπως προκύπτει, 70% των παιδιών κάνουν χρήση κοινωνικών δικτύων σε μη επιτρεπτή ηλικία (κάτω των 13 ετών), το 21% δηλώνει ότι έχει δεχτεί διαδικτυακή παρενόχληση και ένα μεγάλο ποσοστό επιχείρησε να την αντιμετωπίσει χωρίς να το αναφέρει σε κανέναν.
Εξίσου ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το 21% των παιδιών έχει συναντηθεί με κάποιον που γνώρισε στο διαδίκτυο, την ίδια ώρα που το 29% δεν θεωρεί ότι το να μιλήσει με κάποιον άγνωστο στο διαδίκτυο μπορεί να θέσει τον εαυτό του σε κίνδυνο, ενώ το 41% αποδέχεται αιτήματα φιλίας από αγνώστους.
Πολύ προσωπικές φωτογραφίες στο διαδίκτυο παραδέχεται ότι έχει μοιραστεί το 14% (sexting) και το 61% ότι έχει συναντήσει βίαιο-ακατάλληλο περιεχόμενο.
«Έχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι το πραγματικό ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο» τόνισε κατά τη διάρκεια παρουσίασης της έρευνας η δημοσιογράφος Κατερίνα Ψαρουδάκη, υπεύθυνη επικοινωνίας του Κέντρου.
Μόλις το 5% δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού και το 17% ότι έχει γίνει μάρτυρας διαδικτυακού εκφοβισμού. Από τα παιδιά που δηλώνουν ότι αντιλήφθηκαν ότι κάποιος φίλος τους έχει πέσει θύμα cyberbullying, το 21% αδιαφόρησε, το 35% προσπάθησε να στηρίξει το θύμα χωρίς όμως να μιλήσει και το 44% αντέδρασε αποκαλύπτοντας το περιστατικό σε κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεται.

Στο διαδίκτυο από 4 ετών

Από την έρευνα προκύπτει ακόμη ότι η πλειοψηφία των παιδιών (41%) αρχίζει να χρησιμοποιεί το διαδίκτυο στην ηλικία των 7-8 ετών, ενώ ένα 20% δηλώνει ότι άρχισε τη χρήση του στην πολύ μικρή ηλικία των 4-6 ετών.
Το κινητό τηλέφωνο είναι το κύριο μέσο πρόσβασης στο internet με ποσοστό 73%. Στην ηλικία των 10-12 ετών το 40% έχει ήδη αποκτήσει δικό του κινητό τηλέφωνο, ενώ ένα 23% το αποκτά στην ηλικία των 8-10 ετών.
Το 58% δηλώνει ότι έμαθε μόνο του να χρησιμοποιεί το διαδίκτυο και μόλις ένα 4% δηλώνει ότι έμαθε να το χρησιμοποιεί στο σχολείο από κάποιον εκπαιδευτικό. Παρά το γεγονός ότι τα παιδιά δηλώνουν αυτοδίδακτα, θεωρούν ότι γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο με ασφάλεια και μόνο το 12% δηλώνει λίγο ή καθόλου ενημερωμένο.
Οι μαθητές χρησιμοποιούν το internet κυρίως για να μιλάνε με τους φίλους τους (36%), να βλέπουν ταινίες ή να ακούν μουσική (33%) και να παίζουν παιχνίδια (24%).
Όσον αφορά την υπερβολική χρήση του διαδικτύου, το 34% νιώθει ότι παραμελεί τις δραστηριότητές του για χάρη του ψηφιακού κόσμου. Μόλις ένα 4% παραδέχεται ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα εθισμού στο διαδίκτυο, ενώ ένα 20% απαντά ότι δεν ξέρει αν αντιμετωπίζει πρόβλημα εθισμού στο διαδίκτυο. Ιδιαίτερη αίσθηση, σύμφωνα με τους ερευνητές, προκαλεί η παραδοχή από τους μαθητές ότι σχεδόν οι μισοί γονείς δεν θέτουν όρια στα παιδιά τους όσον αφορά τη χρήση του διαδικτύου.
Στην έρευνα συμμετείχαν μαθητές ηλικίας 10-17 ετών και πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2018 σε 400 σχολεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου Κρήτης, της Πάτρας και της Λάρισας με τη μορφή ανώνυμου online ερωτηματολογίου το οποίο συμπληρώθηκε από τα παιδιά κυρίως στο μάθημα της Πληροφορικής υπό την έγκριση του υπουργείου Παιδείας.