Ανοίγει ο δρόμος για το σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων στην Αττική

Σχέδιο από μηδενική βάση

Το συνολικό σχέδιο, με τίτλο «2η Αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής», στην πραγματικότητα αποτελεί σχέδιο από μηδενική βάση, με έναν εξαρχής σχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων, και υλοποιεί μια νέα φιλοσοφία και αντίληψη για την αποκεντρωμένη διαχείριση, με έμφαση στην ανακύκλωση και στην πρόληψη. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η μεγαλύτερη σε παραγωγή στερεών αποβλήτων περιφέρεια (πάνω από το 40% του συνόλου στη χώρα) ολοκληρώνει μέσω του αρμόδιου φορέα διαχείρισης, του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), την έγκριση του σχεδίου.

Η σύνταξη του νέου σχεδίου ήταν πρωταρχικό μέλημα της Περιφέρειας Αττικής, η οποία το ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2014. Οι πολύμηνες διαδικασίες για την ολοκλήρωσή του, δεδομένων και των συνθηκών αποδοχής της νέας αντίληψης σε έναν κλάδο όπου επί δεκαετίες λειτουργούσαν παγιωμένες καταστάσεις εκμετάλλευσης και διαχείρισης των απορριμμάτων (κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών, ανακυκλώσιμα, νοσοκομειακά απόβλητα κ.ά.), εν μέρει οφείλονται στη χρονοβόρα εκπόνηση των τοπικών σχεδίων διαχείρισης από τους δήμους, με αποτέλεσμα να δίνονται διαρκείς παρατάσεις του χρόνου τελικής έγκρισης. Τελικά, συντάχθηκαν 64 από τα 66 τοπικά σχέδια, μέσα και από ανοιχτή διαβούλευση με τους πολίτες.

Τα βασικά σημεία του ΠΕΣΔΑ

Εξηγώντας τη φιλοσοφία του νέου ΠΕΣΔΑ, το μέλος της Ε.Ε. του ΕΔΣΝΑ Σταύρος Ιατρού δήλωσε στο ΑΜΠΕ ότι τα βασικά σημεία του σχεδίου είναι τα εξής:

1. Κοινωνική συμμετοχή και συναίνεση, τόσο στο στάδιο σχεδιασμού όσο και στην υλοποίηση των δράσεων με ευρεία διαβούλευση. Με τη νέα φιλοσοφία του ΠΕΣΔΑ αναζητούνται ευθύνες και δράσεις από κάθε πολίτη, με την αρχή ότι η διαχείριση των απορριμμάτων απαιτεί «από πολλούς λίγα και όχι από λίγους πολλά», αφού έως σήμερα υπάρχει επανάπαυση, ότι ένας χώρος (Φυλή-Λιόσια) δέχεται περίπου 5.000 τόνους την ημέρα. Πλέον, το ερώτημα που θέτει ο νέος σχεδιασμός είναι «πώς θα διαχειριστούμε τα απορρίμματα» και όχι «πού θα τα μεταφέρουμε», ακριβώς όπως ορίζει ο νόμος και το ΕΣΔΑ, ο εθνικός σχεδιασμός.
2. Υποχρέωση για τοπικό σχεδιασμό σε επίπεδο δήμων και ταυτόχρονα ο ορισμός ότι το 52% των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) θα τυγχάνει διαχείρισης με διαλογή στην πηγή σε τοπικό επίπεδο με ευθύνη των δήμων, εξασφαλίζοντας άμεσα την αποκέντρωση στη διαχείριση.
3. Αμφισβήτηση έως και κατάργηση του όρου «ολοκληρωμένη εγκατάσταση διάθεσης απορριμμάτων» (ΟΕΔΑ). Οι μονάδες επεξεργασίας διαχωρίζονται από τους χώρους τελικής διάθεσης, ενώ το σύνολο των εγκαταστάσεων αποκεντρώνονται και εγκαθίστανται σε όλη την Αττική.
4. Αξιοποίηση των εξοφλημένων λατομείων-μεταλλείων, τα οποία εξετάζονται κατά προτεραιότητα ώστε να επιλεγούν ως χώροι για διάφορες δομές διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην προοπτική κυρίως της αποκατάστασής τους, σε συνέργεια με τη διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) και των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων και με την απορρόφηση μέρους του παραγόμενου compost. Η Αττική διαθέτει 154 τέτοια λατομεία-μεταλλεία, που ήδη ταυτοποιούνται και αξιολογούνται ώστε να δώσουν λύσεις στο πλαίσιο της υφιστάμενης νομοθεσίας, τόσο για χώρους εγκατάστασης πράσινων σημείων, μεικτά επικίνδυνα απόβλητα (ΜΕΑ) και μονάδων βιοαποβλήτων, όσο και για χώρους τελικής διάθεσης υπολειμμάτων για περιβαλλοντική και μορφολογική αποκατάστασή τους.
5. Υιοθέτηση μαζί με την αρχή της αποκέντρωσης και της αρχής της εγγύτητας για την εγκατάσταση μονάδων διαχείρισης (ιδίως ΜΕΑ και μονάδων επεξεργασίας βιοαποβλήτων), έτσι ώστε στην πράξη να απαιτούνται ελάχιστοι έως καθόλου σταθμοί μεταφόρτωσης (ΣΜΑ), βεβαίως όμως όχι κεντρικοί ΣΜΑ.

«Άδικος και ετεροβαρής ο υφιστάμενος ΠΕΣΔΑ»

Ο κ. Ιατρού τόνισε ότι «με τα παραπάνω δεδομένα, τις αρχές, τη φιλοσοφία, τη νομοθεσία και την πολιτική μας βούληση, υπάρχει πλήρης ανατροπή του υφιστάμενου ΠΕΣΔΑ, ο οποίος ήταν συγκεντρωτικός, άδικος, ετεροβαρής, αντίθετος με τη νέα από το 2012 νομοθεσία και κυρίως ανεφάρμοστος και αναποτελεσματικός. Απόδειξη ότι ελάχιστες δράσεις από αυτά που προέβλεπε έχουν προχωρήσει, ενώ ισχύει ουσιαστικά από το 2003, κεντρικές εγκαταστάσεις δεν έχουν ολοκληρωθεί, ακόμα και εγκαταστάσεις ΣΜΑ παραμένουν μόνο στον σχεδιασμό, ενώ ουσιαστικά μία και μόνο περιοχή στην Αττική (Φυλή-Λιόσια) αποτελεί τον χώρο τελικής διάθεσης-επεξεργασίας».

Από την πλευρά της, η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου μετά τη δημοσιοποίηση των δύο θετικών γνωμοδοτήσεων τόνισε ότι «η μεγάλη αλλαγή που επιφέρει ο υπό αναθεώρηση περιφερειακός σχεδιασμός μπορεί να διασφαλιστεί μόνο μέσα από την εγρήγορση και την ενεργοποίηση των πολιτών. Ενεργοποίηση με εκδηλώσεις όπως αυτή που οργανώθηκε την Τετάρτη 13 Ιουλίου στην πλατεία Άνω Λιοσίων από φορείς και συλλογικότητες», προσθέτοντας χαρακτηριστικά ότι «οι πολίτες αποτελούν την αποτελεσματικότερη ασφαλιστική δικλείδα και την καλύτερη εγγύηση επιτυχίας του νέου σχεδιασμού».

Η ανακύκλωση στο προσκήνιο

Εν τω μεταξύ, με στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενεργό συμμετοχή μαθητών και πολιτών, το πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού σε σχολεία και δημοτικά κτίρια περιλαμβάνει δράσεις ενημέρωσης για την ανακύκλωση, καθώς και την τοποθέτηση ειδικών κάδων από χαρτόνι σε σχολικά κτίρια και δημαρχεία. Ακολούθως, θα τοποθετηθούν μεταλλικοί κάδοι 1.100 λίτρων (πράσινου χρώματος με κίτρινο καπάκι) στον εξωτερικό χώρο των σχολείων και των δημαρχείων, που θα συλλέγονται με τα ειδικού τύπου απορριμματοφόρα του ΕΔΣΝΑ και θα μεταφέρουν το υλικό προς ανακύκλωση. Το πρόγραμμα θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τους δήμους και το υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Επισημαίνεται ότι είναι η πρώτη χρονιά που ο ΕΔΣΝΑ παρέλαβε έντυπο υλικό (τετράδια, διαγωνίσματα κ.λπ.) από την εκκαθάριση των αρχείων των βαθμολογικών κέντρων της Αττικής. Συγκεκριμένα, την Τρίτη 12 Ιουλίου υπάλληλοι του τμήματος Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) της Διεύθυνσης Ανακύκλωσης του ΕΔΣΝΑ παρέλαβαν τετράδια πανελλαδικών εξετάσεων ΓΕΛ 2015, ποσότητας περίπου πέντε τόνων, από το Βαθμολογικό Κέντρο Ηλιούπολης.