Η «οδύσσεια» του Ψηφιακού Οργανογράμματος του Δημοσίου

Ωστόσο, αυτό που η έκθεση υπογραμμίζει είναι ότι από χώρα σε χώρα παρουσιάζονται τεράστιες αποκλίσεις στην ενσωμάτωση και παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς τους πολίτες: για παράδειγμα, η Εσθονία με την καθιέρωση της λεγόμενης «Ψηφιακής Ταυτότητας» επιτρέπει στους πολίτες της πρόσβαση στο 99% των δημόσιων υπηρεσιών online. Από την άλλη, η Ελλάδα, αν και φαίνεται να προσπαθεί, καταγράφει διαρκώς μέτριες επιδόσεις στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση.

Η δημιουργία

Τελευταίο παράδειγμα της δυσκολίας της χώρας να κατανοήσει τη σημασία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης όχι μόνο στον τομέα της διαφάνειας της λειτουργίας του Δημοσίου αλλά και σε αυτόν της μεγαλύτερης αποδοτικότητας και του υψηλότερου ελέγχου της λειτουργίας αυτής είναι το διαβόητο Ψηφιακό Οργανόγραμμα του Δημοσίου, η δημιουργία του οποίου συμπεριλήφθηκε στον νόμο του υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης για την κινητικότητα στο Δημόσιο. Σύμφωνα με όσα προβλέπει ο νόμος 4440/2016, «δημιουργείται σε βάση δεδομένων Οργανόγραμμα της Δημόσιας Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στο οποίο αποτυπώνονται η διάρθρωση και η στελέχωση όλων των φορέων του Δημοσίου […]. Το Οργανόγραμμα περιλαμβάνει όλες τις οργανικές μονάδες των ως άνω φορέων, τους υπηρετούντες σε κάθε οργανική μονάδα υπαλλήλους και τα αντίστοιχα περιγράμματα θέσεων εργασίας. Κάθε οργανική μονάδα συναρτάται με την ιεραρχικά ανώτερή της και κάθε υπάλληλος με τη μονάδα στην οποία υπηρετεί». Στο ίδιο άρθρο του νόμου σημειώνεται ότι «το Οργανόγραμμα τηρείται σε κεντρικό ιστότοπο και την ευθύνη της διαχείρισης της υπολογιστικής υποδομής του Ψηφιακού Οργανογράμματος έχει το υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών, ενώ την ευθύνη της καταχώρισης σε αυτό των στοιχείων του κάθε φορέα έχουν οι αντίστοιχες Διευθύνσεις Διοικητικού μέσω πιστοποιημένης πρόσβασης», ενώ υπογραμμίζεται ότι «στο Οργανόγραμμα καταχωρίζονται αμελλητί οι αλλαγές στη δομή των φορέων και στην κατανομή των υπηρετούντων υπαλλήλων».

Η σημασία

Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται ακατανόητα, οπότε θα άξιζε μια απλούστευση: Το Ψηφιακό Οργανόγραμμα ουσιαστικά θα περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, τους υπαλλήλους, την περιγραφή θέσης και παράλληλα θα καταγράφει άμεσα οποιαδήποτε αλλαγή σε δομές και υπαλλήλους ενδέχεται να συμβεί. Στην ουσία, θα είναι ένας ψηφιακός «χάρτης» του Δημοσίου, στον οποίο θα αποτυπώνονται δομές, υπηρεσίες, χαρακτηριστικά και υπάλληλοι, γεγονός που όχι μόνο θα διευκολύνει την κινητικότητα εντός του Δημοσίου αλλά θα εντοπίζει και τις διάφορες… αργομισθίες και ρουσφέτια, καθώς πρέπει να σημειωθεί ότι η ίδια η υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης Όλγα Γεροβασίλη είχε παραδεχτεί στη συζήτηση του νόμου στη Βουλή ότι «σήμερα στο Δημόσιο υπάρχουν υπάλληλοι που κανείς δεν γνωρίζει πού βρίσκονται και τι κάνουν». Η ίδια, μάλιστα, είχε σημειώσει ότι «μέχρι τώρα υπήρχε ένα νομοθετικό πλαίσιο διάτρητο από παραθυράκια, υποσημειώσεις και προσωποπαγείς επιλογές. Μια τέτοια συνθήκη, πέρα από την αδιαφάνεια, δημιούργησε μεγάλα προβλήματα τόσο στους εργαζόμενους όσο και στους πολίτες. […] Τίθεται πλέον τέλος στις αιώνιες αποσπάσεις και στο χάος που αυτές έφεραν στον δημόσιο τομέα» για να υπερασπιστεί τη μετάταξη ως βασικό μέσο κινητικότητας στο Δημόσιο.

Οι ενστάσεις

Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση ναι μεν νομοθέτησε το Ψηφιακό Οργανόγραμμα, ωστόσο απέφυγε να το κάνει… υποχρεωτικό. Για την ακρίβεια, στο άρθρο 4 του νόμου σημειώνεται ότι «προϋπόθεση για τη συμμετοχή των φορέων ως υπηρεσιών υποδοχής στο Ενιαίο Σύστημα Κινητικότητας είναι η σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις προηγούμενη έκδοση Οργανισμών κατόπιν αξιολόγησης των δομών τους και η αντίστοιχη κατάρτιση περιγραμμάτων θέσεων εργασίας, καθώς και η καταχώριση των ως άνω στοιχείων εκ μέρους των φορέων στο Ψηφιακό Οργανόγραμμα». Εν ολίγοις, στο Οργανόγραμμα υπάρχει κίνδυνος να ενταχθούν μόνο όσοι φορείς του Δημοσίου επιδιώκουν να προσελκύσουν υπαλλήλους μέσω της κινητικότητας, δημιουργώντας «μαύρες τρύπες» στο σύστημα. Μάλιστα, ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών ΕΕΛΛΑΚ κατέθεσε ολόκληρη τροπολογία 700 λέξεων για την πλήρη αλλαγή του άρθρου 16 του νόμου 4440/2016 (μπορείτε να τη δείτε στο https://eellak.ellak.gr/2016/11/24/paremvasi-tou-organismou-anichton-technologion-gia-tis-psifiakes-ipografes-ke-to-organogramma-tou-dimosiou-tomea-sto-schedio-nomou-tis-kinitikotitas/), υπογραμμίζοντας ότι «οι προτεινόμενες αλλαγές επιτρέπουν την άρση του συνόλου των εξαιρέσεων στο πεδίο εφαρμογής του σχεδίου νόμου, έτσι ώστε να περιλαμβάνει το σύνολο των φορέων του δημόσιου τομέα (στενότερου και ευρύτερου). Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η απρόσκοπτη και οριζόντια εφαρμογή μιας καινοτομικής και πολύ σημαντικής νομοθετικής ρύθμισης που διευκολύνει τον στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό για έναν σύγχρονο και λειτουργικό δημόσιο τομέα».

Οι προτάσεις

Δύο πολύ χαρακτηριστικές παρεμβάσεις που πρότεινε η τροπολογία αναφέρουν ότι «το Οργανόγραμμα περιλαμβάνει τυποποιημένη δομική αποτύπωση του Δημοσίου, με όλες τις οργανικές μονάδες των ως άνω φορέων και με το κάθε φύσεως και με οποιαδήποτε υπηρεσιακή σχέση δημοσίου δικαίου ή σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου προσωπικό», καθώς και ότι «μετά τη δημιουργία του Οργανογράμματος ο ΑΚΟ (σ.σ.: Αριθμός Καταχώρισης στο Οργανόγραμμα) οργανικών μονάδων και υπαλλήλων θα αποτελεί προϋπόθεση για την κανονικότητα κάθε σχετικής δαπάνης (χρηματοδότηση φορέων, μισθοδοσία, προμήθειες, προβλέψεις στον προϋπολογισμό κ.λπ.). Η μη τήρηση των προβλέψεων του παρόντος άρθρου συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα». Ουσιαστικά, ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών σημειώνει ότι ο νόμος παραείναι… ανοιχτός και ότι πρέπει να υπάρχουν προθεσμίες για την υλοποίηση του Οργανογράμματος και κυρώσεις για τη μη τήρησή του. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι και βουλευτές της αντιπολίτευσης επισήμαναν αυτά τα προβλήματα στον νόμο και ζήτησαν η τροπολογία να περιληφθεί ως έχει στο τελικό κείμενο, ώστε το Ψηφιακό Οργανόγραμμα να αποκτήσει χαρακτήρα υποχρεωτικότητας, όπως η Δι@υγεια (η οποία, μάλιστα, θεωρείται βέλτιστη πρακτική στην Ευρώπη), η κ. Γεροβασίλη δεν έκανε δεκτό το αίτημα.