Η άδοξη μάχη για 4 εκατoμμύρια Ρώσους τουρίστες

Η τρομοκρατική επίθεση στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης συνέπεσε με την εκδήλωση μιας εξαιρετικά σημαντικής πολιτικής πρωτοβουλίας του Προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Ερντογάν, λίγες ώρες πριν από την επίθεση, είχε κλείσει σε μία μέρα δύο πολύ σημαντικά γι’ αυτόν μέτωπα, τα οποία αφορούσαν γειτονικές χώρες και κατανάλωναν μεγάλο μέρος των ενεργειών της τουρκικής διπλωματίας.

Συγκεκριμένα, έκλεισε την εξαετούς διάρκειας αντιπαράθεση με το Ισραήλ για το θέμα της ισραηλινής εφόδου στο τουρκικό πλοίο «Mavi Marmara» που μετέφερε βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας, κατά την οποία δέκα Τούρκοι πολίτες έχασαν τη ζωή τους, και ικανοποίησε το ρωσικό αίτημα για συγνώμη για την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους τον Νοέμβριο του 2015, μετά την οποία η Ρωσία είχε επιβάλει κυρώσεις στην Άγκυρα, ανάμεσα στις οποίες και η απαγόρευση σε τουρκικές τουριστικές εταιρείες να λειτουργούν στη Ρωσία.

«Θα ήθελα να ξεκινήσω από θέματα που σχετίζονται με τον τουρισμό. Αίρουμε τις διοικητικές κυρώσεις σε αυτό τον τομέα σε βάρος της Τουρκίας» είπε ο Πούτιν στη συνεδρίαση του ρωσικού Υπουργικού Συμβουλίου την επόμενη μέρα και αφού στο μεταξύ είχε γίνει η τρομοκρατική επίθεση.

Η προτεραιότητα του Πούτιν δείχνει τη σημασία του θέματος, καθώς το 2015 3,6 εκατομμύρια Ρώσοι είχαν επισκεφθεί την Τουρκία, ενώ ο αντίστοιχός αριθμός Ισραηλινών πριν από το επεισόδιο με το «Mavi Marmara» ήταν 550.000. Ουσιαστικά, δηλαδή, η κίνηση Ερντογάν αφορούσε και την αφύπνιση δύο αγορών που απέφεραν δισεκατομμύρια στην Τουρκία, σε μια χρονιά που, με βάση τα επίσημα στοιχεία, η Τουρκία είχε μείωση 34,7% στις αφίξεις, που είχαν πέσει στο επίπεδο του 1990.

Για όσους στην Ελλάδα διαθέτουν καλή μνήμη, οι ρωσικές κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας στις 30 Δεκεμβρίου 2015 είχαν προκαλέσει φρενίτιδα ενθουσιασμού. Πανηγυρίζοντες πολιτικοί έκαναν βόλτα στα κανάλια και ενθουσιώδεις ανταποκρίσεις κάλυπταν τον ενημερωτικό αέρα για τα 4 εκατομμύρια Ρώσους τουρίστες που θα εγκαταλείψουν τις τουρκικές ακτές και θα σπεύσουν να καταλάβουν τις ξαπλώστρες στην Ελλάδα. Ο υπολογισμός για το 2015 ήταν ότι τη χώρα επισκέφτηκαν 650.000 Ρώσοι τουρίστες και ο κ. Ξυδάκης τον Μάιο του 2016 έκανε λόγο για περίπου 1 εκατομμύριο το 2016, ενώ οι τουριστικοί πράκτορες έριχναν τον αριθμό στους 700.000-800.000.

Την ίδια περίοδο, όμως, τα δημοσιεύματα για ακυρώσεις πτήσεων και κρατήσεων από τη Ρωσία ήταν διαρκή εξαιτίας των καθυστερήσεων στην έκδοση βίζας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η τουριστική ροή από τη Ρωσία το 2015 απαιτούσε την έκδοση 7.000 θεωρήσεων εισόδου την ημέρα και το 2016 έπρεπε να φτάσουν τις 10.000 για να υπάρξει ανταπόκριση στην αυξημένη ζήτηση. Αντίθετα, οι αριθμοί έδειχναν μόλις 1.000.

Πριν από λίγες μέρες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς σε συνέντευξή του στον ALPHA διαβεβαίωνε ότι «όλες οι αιτήσεις ικανοποιούνται πια και ήδη για ένα αρκετό χρονικό διάστημα τις είχαμε καλύψει όπου υστερούσαμε. Διότι αναβαθμίσαμε το λογισμικό μας σύστημα, προσλάβαμε επιτόπιο προσωπικό, στείλαμε δέκα διοικητικούς από άλλες πρεσβείες μας στο εξωτερικό. Να ευχαριστήσω και τον υπουργό, τον κ. Τόσκα, για τους δεκαπέντε καλά εκπαιδευμένους Έλληνες αστυνομικούς. Έχουμε ένα προσωπικό πέντε φορές μεγαλύτερο».

Λίγες μέρες νωρίτερα η αναπληρώτρια υπουργός Τουρισμού Έλενα Κουντουρά είχε πει ότι ήταν 70 τα άτομα στο προσωπικό, ενώ έναν μήνα πριν ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Νίκος Ξυδάκης είχε αναγγείλει ότι το προσωπικό των ελληνικών αρχών στη Ρωσία έφτασε τα 40 άτομα, από 6 που ήταν στις αρχές του χρόνου, ενώ έως τα τέλη Μαΐου θα ανερχόταν σε 100 άτομα.

Αν έχουν σημασία οι αριθμοί, πρόκειται για εξισώσεις με δυνατότητα πολλαπλών αποτελεσμάτων. Καμία δεν δίνει το ίδιο, με αποτέλεσμα οι αριθμοί να ποικίλλουν, από 45 άτομα μέχρι 150.

Τα θύματα της βίζας

Για τους τουριστικούς πράκτορες, οι πιθανές απαντήσεις στην ερώτηση «τις πταίει;» είναι δύο, αλλά δεν έχουν καμία σημασία:

Μία, αυτή που έδωσε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς όταν αντικατέστησε τη γενική πρόξενο στη Μόσχα με τον διευθυντή Schengen, Ιωάννη Πεδιώτη, αν και λίγες μέρες πριν διαβεβαίωνε ότι «στις τρεις προξενικές μας αρχές στη Ρωσία (Μόσχα, Αγία Πετρούπολη και Νοβοροσίσκ) οι θεωρήσεις εκδίδονται ομαλά, χωρίς ως σήμερα να έχουν σημειωθεί περιστατικά απώλειας ταξιδιού λόγω μη έγκαιρης έκδοσης θεώρησης, οφειλόμενης τουλάχιστον σε υπαιτιότητα των προξενικών αρχών».

Η δεύτερη είναι αυτή που έδωσε η κ. Κουντουρά, σύμφωνα με την οποία «το πρόβλημα οφειλόταν στο πρόγραμμα που χρησιμοποιούσαμε τότε» και εν μέρει συμμερίζεται ο κ. Κοτζιάς όταν αναφέρεται σε λογισμικό.

Όποια κι αν είναι σωστή, ελάχιστη σημασία έχει, καθώς το ρωσικό πρακτορείο Coral ακύρωσε μία πτήση από Μόσχα που θα έφερνε στη Χαλκιδική περίπου 5.000 τουρίστες το φετινό καλοκαίρι.

Σε κάθε περίπτωση, ενδεικτική του τι σημαίνει προγραμματισμός στην Ελλάδα είναι η δήλωση της αντιπεριφερειάρχου Πιερίας, η οποία εξέφρασε την ελπίδα «ο αριθμός των Ρώσων τουριστών να αυξηθεί λόγω του έτους ελληνορωσικής συνεργασίας». Τα αποτελέσματα του έτους Ελλάδας-Ρωσίας δεν έχουν φανεί, ενώ έχει περάσει το μισό έτος.

Οι παράπλευρες απώλειες

Αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση των συμφιλιωτικών κινήσεων Ερντογάν, ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ είχε πει ότι η Άγκυρα αναμένει «πως ένας από τους τομείς που θα επηρεαστεί θετικά από τη βελτίωση των σχέσεών μας τόσο με τη Ρωσία όσο και με το Ισραήλ θα είναι ο τουριστικός».

Προφανώς η άρση των κυρώσεων στη μέση της χρονιάς καθιστά απαγορευτική την επανάληψη των 3,6 εκατομμυρίων Ρώσων του 2015 και των 550.000 Ισραηλινών του 2008, αλλά το βασικό πρόβλημα είναι η ανησυχία που έχει προκληθεί παγκοσμίως από τις επιθέσεις στην Τουρκία. Η χθεσινή ήταν η τέταρτη σε τουριστικό σημείο το 2016 και η πέμπτη τους τελευταίους 12 μήνες με απολογισμό που αγγίζει τα 150 άτομα, ανάμεσα στα οποία σχεδόν 30 ξένοι υπήκοοι.

Οι Τούρκοι υπολογίζουν σε σχεδόν 30 δισ. δολάρια τις απώλειες εσόδων από τον τουρισμό μετά και το χθεσινό χτύπημα και αυτό το κλίμα της ανασφάλειας στην Τουρκία επηρεάζει σαφώς τον ελληνικό τουρισμό, διότι η μεγάλη επέκταση της Turkish Airlines και οι ανταγωνιστικές τιμές της έφερναν επιβάτες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Κυρίως όχι Τούρκους, αλλά πολίτες άλλων χωρών, οι οποίοι είχαν αναδείξει το αεροδρόμιο της Πόλης στο τρίτο σε αριθμό επιβατών στην Ευρώπη.

Μέχρι στιγμής η προειδοποίηση των διαφόρων ανταρτικών ομάδων που προσπαθούν να πλήξουν για διάφορους λόγους το τουρκικό κράτος (Κούρδοι, ισλαμιστές κ.λπ.) ότι «οι ξένοι δεν είναι στόχος, αλλά η Τουρκία δεν είναι πλέον μια χώρα ασφαλής γι’ αυτούς» αποδίδει αποτελέσματα.