Διαχείριση προσφύγων: Ένα μίνι σχέδιο Μάρσαλ γύρω από τις ΜΚΟ, χωρίς κρατική παρέμβαση

H μετακόμιση του «Αλέκου» από την ιδιόκτητη κατοικία του στη Θεσσαλονίκη προκάλεσε απορίες στους γείτονες. Διότι γνώριζαν ότι ο «Αλέκος» (σε εισαγωγικά, διότι δεν είναι το πραγματικό του όνομα) δεν ήταν σε καλή οικονομική κατάσταση, καθώς ήταν άνεργος τους τελευταίους μήνες. Όπως εξήγησε ο ίδιος σε όσους τον ρώτησαν, επέλεξε να νοικιάσει ένα μικρότερο διαμέρισμα, στο οποίο θα μπορούσε να βολευτεί, για να μπορέσει ο ίδιος να νοικιάσει το ιδιόκτητο διαμέρισμά του σε πολύ καλύτερη τιμή. Είχε βρει μισθωτή με ασφάλεια, μία ελληνική ΜΚΟ η οποία διαχειρίζεται οικογένειες προσφύγων που έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα.

Η αγορά στέγης στη Θεσσαλονίκη ήταν ιδιαίτερα πεσμένη τα τελευταία χρόνια. Συμβολαιογράφοι που ρωτήθηκαν μίλησαν για σπίτια τα οποία πωλούνται για μονοψήφιο αριθμό χιλιάδων ευρώ, ενώ οι μεσίτες ισχυρίζονται ότι το φοιτητικό ενδιαφέρον έχει περιοριστεί στην περιοχή γύρω από τα πανεπιστήμια, αλλά ακόμη κι εκεί σε πολύ χαμηλές τιμές. Πρόσφατα έγινε μία αγοραπωλησία διαμερίσματος 55 τετραγωνικών στην πλατεία της Ροτόντας, απέναντι από τα πανεπιστήμια, στην τιμή των 20.000 ευρώ. Και ο αγοραστής έλεγε πως θα μπορούσε να το είχε αγοράσει και για 15.000 ευρώ.

Οι τιμές ενοικίασης είναι πραγματικά δελεαστικές για τους ιδιοκτήτες, καθώς κυμαίνονται στην αντιστοιχία των αντικειμενικών αξιών, που σήμερα είναι πολύ υψηλότερες από τις αγοραίες, οι οποίες όμως μέχρι πρόσφατα δύσκολα εξασφάλιζαν ενοικιαστή. Στο παιχνίδι της προσφοράς κατοικίας για τους πρόσφυγες μπήκαν και οι δήμοι. Μόνο ο Δήμος Θεσσαλονίκης, για παράδειγμα, αποφάσισε να νοικιάσει περίπου 100 κατοικίες. Το ζήτημα ήταν ότι, σε αντίθεση με τις ΜΚΟ, τα κριτήρια υπολογισμού του ενοικίου για τους δήμους δεν ήταν αγοραία, αλλά πολιτικά, καθώς για τις μισθώσεις αποφασίζει επιτροπή εκτίμησης, στην οποία συμμετέχουν και δημοτικοί σύμβουλοι.

Πρόσφατα ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποφάσισε το ενοίκιο το οποίο θα δοθεί να μην υπερβαίνει τα 400 ευρώ τον μήνα, ποσό δηλαδή που αντιστοιχεί σε ενοικίαση διαμερίσματος με αντικειμενική αξία περίπου 80.000 ευρώ. Ελάχιστα διαμερίσματα δύο υπνοδωματίων με διαθέσιμο κοινόχρηστο χώρο εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία, ειδικά όταν περιλαμβάνεται και αποκατάσταση προβλημάτων.

Σε κάθε περίπτωση, η εύρεση διαμερισμάτων δεν είναι εύκολη και έχει αναπτυχθεί και μια ειδική κατηγορία άτυπων μεσιτών, που εντοπίζουν κενά διαμερίσματα και τους ιδιοκτήτες τους έναντι αμοιβής πολύ μικρότερης από τα μεσιτικά του ενός ενοικίου. «Εσένα δεν σε προσέγγισαν για το κενό διαμέρισμα στο Διοικητήριο;» ρωτούσε πρόσφατα ένας μηχανικός που γνωρίζει την αγορά έναν πελάτη του.

Στον τζίρο που δημιουργείται στην αγορά της μίσθωσης κατοικίας πρέπει να προστεθεί και το κόστος του εξοπλισμού της με ηλεκτρικές συσκευές και έπιπλα. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι είναι προτιμότερη η αγορά εξοπλισμού από την προσφορά του από τους ιδιοκτήτες, γιατί συνήθως είναι παλιός και ανεβάζει το κόστος κατά περίπου 100-150 ευρώ τον μήνα. Η ύπαρξη μιας τέτοιας επίπλωσης σε τριετή μίσθωση ανεβάζει το τίμημα κατά 5.000 ευρώ, που είναι σαφώς μεγαλύτερο από το κόστος της αγοράς της, που θα είναι άλλωστε μαζική.

Διακίνηση μέσω των ΜΚΟ

Πριν από λίγες μέρες ο Γ. Μουζάλας, ο μετανοημένος για τις διαμαρτυρίες του σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των προσφύγων την εποχή της κυβέρνησης Σαμαρά υπουργός, έλεγε ότι δεν γνωρίζει πόσα χρήματα διακινούνται για τη φιλοξενία των προσφύγων, προκαλώντας θυμηδία στο ακροατήριό του. «Κι όμως, λέει την πλήρη αλήθεια» σχολίαζε κυβερνητικό στέλεχος του Τομέα Διαχείρισης Προσφύγων, που διαβεβαίωνε ότι δεν γνωρίζει και δεν έχει δει χρήμα.

Μάλιστα επικαλέστηκε και την απάντηση που έδωσε σε ιδιοκτήτη μεγάλου ακινήτου, που χρησιμοποιείται ήδη, ο οποίος ήθελε να μάθει αν θα συνεχιστεί η μίσθωση, γιατί ήθελε να το πουλήσει: «Και πού θέλεις να ξέρω εγώ;».

Οι δίαυλοι που χρησιμοποιούνται για τα χρήματα που μπαίνουν στην Ελλάδα για τη φιλοξενία των προσφύγων δεν έχουν καμία κυβερνητική εμπλοκή στη διαχείρισή τους. Οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις γίνονται σε συγκεκριμένες μεγάλες διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες με τη σειρά τους συνεργάζονται με ελληνικές ΜΚΟ σε ρόλο υπεργολάβου. Αυτό για τις εγχώριες ΜΚΟ σήμανε προσαρμογή σε συνθήκες τις οποίες δεν είχαν γνωρίσει κατά τη συνεργασία τους με το ελληνικό κράτος. Κάποιος που γνωρίζει καλά τον χώρο των ελληνικών ΜΚΟ σημειώνει ότι μέχρι τώρα η απόφαση για την ανάθεση ενός έργου σε μια ΜΚΟ ήταν βασικά πολιτική. Ο δημόσιος εταίρος επέλεγε τη ΜΚΟ με κριτήρια που πολλές φορές δεν ήταν αμιγώς επιχειρησιακά. Τώρα οι διεθνείς ΜΚΟ έχουν απαιτήσεις στις οποίες ο Έλληνας εταίρος πρέπει να προσαρμόζεται πλήρως. Αυτό οδήγησε τις οργανώσεις, που εξακολουθούν να θέλουν να παραμείνουν στον χώρο, σε πολύ σημαντικές γραφειοκρατικές προσαρμογές, οι οποίες απαιτούσαν την πρόσληψη προσωπικού με εξειδίκευση σε συγκεκριμένους τομείς. Μέχρι στιγμής δείχνουν να επιβιώνουν αυτές που πήραν τον ρόλο τους στα σοβαρά. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι διακινήσεις χρημάτων, ακόμη και οι καταβολές των κοινοχρήστων, γίνονται μέσω τραπεζικών λογαριασμών.

Όμως και οι διεθνείς ΜΚΟ αντιλαμβάνονται τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης στην Ελλάδα ως ευκαιρία για τη διεύρυνση των δραστηριοτήτων τους ως μη κερδοσκοπικών οργανισμών. Κάποιες από αυτές έχουν ήδη νοικιάσει γραφεία στην Ελλάδα, και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη, και έχουν προσλάβει προσωπικό που έκριναν ότι έχει τα προσόντα να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας λειτουργίας «by the book». Μένει να αποδειχθεί πόσο μπορούν να αντέξουν σε συναλλαγές «by the book» με το ελληνικό Δημόσιο. Πάντως, προς πάσα κατεύθυνση διαβεβαιώνουν ότι δεν προτίθενται να φύγουν.