Ένα φυλαχτό για όλους και μια Αθηνά για την Αθήνα

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζει δύο νέες τοιχογραφίες για να ακουμπάει το βλέμμα μας σε πολυσύχναστα σημεία της πόλης

Μέσα από αναθέσεις και επιτόπιες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο του κέντρου της Αθήνας, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση αναζητά μέρη στα οποία η τέχνη μπλέκεται με την καθημερινότητα. Με μια σειρά τοιχογραφιών που διαπερνούν τις πολυκατοικίες, σπουδαία έργα σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών αναγεννιούνται σε μεγάλη κλίμακα.

Οι πρώτες τοιχογραφίες που είναι ήδη μέρος του αστικού ιστού της πόλης είναι το «Φιλί» του Ηλία Παπαηλιάκη, στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο, και το «Κύμα/Νεύμα» της Σοφίας Στεβή στην πλατεία Μαβίλη.

Σε αυτήν τη «συλλογή», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση προσθέτει το νέο έργο του Άγγελου Πλέσσα, «Φυλαχτό όλων των Όντων», μια in situ εγκατάσταση από νέον, μια νέα τοιχογραφία-φυλαχτό για όλους μας.

Τοποθετημένη σε ένα κτίριο στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, απέναντι από το αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», η εγκατάσταση του Πλέσσα λειτουργεί σαν ένα φυλαχτό για την πόλη και τους κατοίκους της. Η εγκατάσταση αποτελείται από μια κόκκινη χαμογελαστή φατσούλα (emoji), η οποία περιβάλλεται από επτά σύμβολα σε κυκλική διάταξη. Τα σύμβολα αυτά, που ο καλλιτέχνης έχει αντλήσει από διάφορους πολιτισμούς του κόσμου, μεταφέρουν ένα μήνυμα αγάπης, ελπίδας και αισιοδοξίας ως αντίδοτο σε έναν κατακερματισμένο κόσμο, όπου κυριαρχούν η αποξένωση, η αλλοτρίωση, η μοναξιά και η απώλεια.

Ο Πλέσσας αναφέρει για το έργο: «Νομίζω ότι, χωρίς καν να γνωρίζεις ότι πίσω από αυτό το έργο υπάρχει η ιδέα του φυλαχτού, ασυνείδητα οι πολύχρωμες ακτίνες φωτός και μερικά σχετικά γνώριμα σύμβολα θα δώσουν μια θετική αύρα σε αυτήν την ψυχολογικά φορτισμένη περιοχή που περιβάλλεται από το αντικαρκινικό νοσοκομείο “Άγιος Σάββας”, τη ΓΑΔΑ και το γήπεδο του Παναθηναϊκού. Σκεφτόμουν τους καρκινοπαθείς, τους φιλάθλους, την αστυνομία και τους κρατούμενους, αλλά και τους κάθε λογής Αθηναίους, τους πρόσφυγες, τους LGBTQ πολίτες, αλλά και ζώα, φυτά και οτιδήποτε μας περιβάλλει και υπάρχει σε αυτή την πόλη, ότι όλα αλλάζουν, είμαστε περαστικοί και κανένας δεν είναι αθάνατος και αλώβητος. Από την άλλη, αν κάποιος πιστεύει ισχυρά ότι μια νοητική θωράκιση –είτε αυτό είναι φυλαχτό είτε μια άλλη τεχνική θεραπείας– μπορεί να τον προστατεύσει ή να τον θεραπεύσει, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να προστατευτεί μέσω των δικών του ικανοτήτων αυτοπροστασίας».

Μια Αθηνά για την Αθήνα

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζει την τοιχογραφία του ανερχόμενου εικαστικού Αριστείδη Λάππα: Μια νέα, πολύχρωμη Αθηνά για μια νέα, πολυπολιτισμική Αθήνα.

Η τοιχογραφία του Αριστείδη Λάππα, με τίτλο «She Who Protects», κοντά στην πλατεία Ομονοίας (Πανεπιστημίου 58), υμνεί τη διαφορετικότητα, αναδεικνύοντας τον ζωντανό χαρακτήρα μιας πόλης που συνεχώς αλλάζει. Είναι ένα έργο που καθρεφτίζει τον πολύχρωμο χαρακτήρα της Αθήνας και το διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο των σύγχρονων Αθηναίων.

Συνομιλώντας με το άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς του Λεωνίδα Δρόση, αλλά και με εκείνο του Φειδία, η Αθηνά του Λάππα εμφανίζεται ως προστάτιδα της πόλης των Αθηνών. Η θεά απεικονίζεται πάνοπλη, κρατώντας το δόρυ και την ασπίδα της. Έχει κατέβει από το ψηλό βάθρο και είναι έτοιμη να γίνει ένα με το πλήθος. Παρότι επιβλητική, δεν είναι τρομακτική, δεν θα φοβίζει τους ανυποψίαστους και συνήθως βιαστικούς περαστικούς. Οι απελευθερωμένες φόρμες και τα έντονα χρώματα της σύνθεσης θυμίζουν παιδικό σχέδιο, ενώ τα μοτίβα στην πανοπλία της παραπέμπουν σε αφρικανικά υφάσματα και σε παραδοσιακές γυναικείες φορεσιές των Βαλκανίων.

Ο καλλιτέχνης σημειώνει για την τοιχογραφία του: «Αυτό το έργο συνομιλεί με μια εικόνα από ένα μεγάλο πανό που ήταν κρεμασμένο στο κτίριο ενός πολυκαταστήματος στην πλατεία Ομονοίας. Ήταν μια εικόνα που ήθελε να ανακοινώσει στον κόσμο τον χαρακτήρα αυτής της πόλης. Στους ανθρώπους που κάθε μέρα περνούσαν από μπροστά της αλλά και σε όσους ερχόντουσαν από μακριά για να την ανταμώσουν. Μια εικόνα της θεάς Αθηνάς πάνω στην ιωνική κολόνα, το γλυπτό του Λεωνίδα Δρόση που στέκεται ψηλά στην Ακαδημία Αθηνών, λίγα μέτρα πάνω από την πλατεία. Έχοντας πια κατέβει το πανό, αυτό το άσπρο γλυπτό παραμένει να είναι η εικόνα που δίνει το όνομα στην πόλη μας. Μια εικόνα βασισμένη σε ένα πρότυπο που επιλέχτηκε να μας ορίζει. Αλλά εκεί, κάτω από την κολόνα, είναι μια άλλη θεά που δίνει τον χαρακτήρα της στην πόλη. Το πνεύμα που υπάρχει στα στενά τον δρόμων, στα μπαρ και τις στοές. Ο αέρας που γεμίζει τα πνευμόνια της με ζέστη».