Το κρύσταλλο του κόσμου είναι εύθραυστο και φωτεινό
Πρόκειται για δέκα ποιήματα- εξομολογήσεις δέκα γυναικών. Μήδεια, Ιφιγένεια, Κίρκη, Αριάδνη, Γοργόνα, Αρετούσα Κασσιανή, Μαγδαληνή, Φαίδρα και Ελένη. Για τους μύθους των δέκα γυναικών και τη θέση τους στο σήμερα μίλησαν στο Free-Sunday.gr ο Γιάννης Ευθυμιάδης, Γιώργος Καγιαλίκος και η Βικτωρία Ταγκούλη.
Γιάννης Ευθυμιάδης
Δέκα γυναίκες δέκα μύθοι. Για ποιο λόγο επιλέξατε τη γυναίκα;
Η γυναίκα έχει ταυτιστεί στη συλλογική μας συνείδηση με την ωραιότητα, με τη φύση, με τη δημιουργία. Η γυναίκα γεννά, ερωτεύεται, πλανεύει και πλανεύεται. Και είναι ένα σύμπαν ανεξερεύνητο. Δεν είναι τυχαίο που κυρίως γυναικείες μορφές ανάγουμε σε μύθους. Κι όπως συχνά λέω, θα ήμουν αφελής να πιστεύω πως μέσα από τους στίχους αυτούς επιχείρησα να κατανοήσω τη γυναικεία φύση, τη γυναικεία συνείδηση. Θέλησα απλώς να ομολογήσω την αγάπη και τον θαυμασμό μου για τη γυναίκα. Για όλες τις γυναίκες που υπάρχουν στις ζωές μας. Μητέρες, αδελφές, αγαπημένες, κόρες, φίλες...
Οι συγκεκριμένες γυναίκες πώς «δένουν» με το σήμερα;
Τα ποιήματα έχουν ως αφορμή γυναίκες-μύθους ακριβώς γιατί μπορούν να κρατούν από τον αρχετυπικό πυρήνα των μύθων την ουσία και την παντοτινή αλήθεια, τη διαχρονική. Επιχείρησα να πλάσσω λόγο τέτοιον που θα μπορούσε μια σημερινή γυναίκα να αρθρώσει ή καλύτερα να τραγουδήσει. Όσο πιο βαθιά φτάνει κανείς στα μύχια του ανθρώπου, τόσο πιο καθαρά διαπιστώνει πως πάντοτε ζούμε, αγαπάμε και πεθαίνουμε με τον ίδιο τρόπο, αιώνες τώρα, αναμετριόμαστε με την αγάπη, με την αλήθεια, με τη ζωή και με τον θάνατο. Οι γυναίκες των δέκα τραγουδιών μας είναι απολύτως σημερινές, γιατί βαδίζουν πάνω σε παντοτινά μονοπάτια.
Τι κοινό υπάρχει ανάμεσά τους;
Πρόκειται για δέκα στιγμές στη ζωή μιας γυναίκας. Από το αγίνωτο κορίτσι που ονειρεύεται τον έρωτα, ως την παθιασμένη γυναίκα, την προδομένη, την αφοσιωμένη, τη γυναίκα που θυσιάζεται για έναν άντρα, που μένει στη σκιά του, την γυναίκα που γίνεται αντικείμενο πόθου, λατρείας, αγάπης υπέρτατης... Η επιλογή μιας ερμηνεύτριας ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, τόσο για τις φωνητικές όσο και για τις ερμηνευτικές απαιτήσεις των τραγουδιών. Είμαι ευτυχής που η Βικτωρία Ταγκούλη μας χάρισε την κρυστάλλινη φωνή της και υποδύθηκε επάξια τους δέκα αυτούς γυναικείους ρόλους, τους δέκα μικρούς δραματικούς μονολόγους.
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Γιώργο Καγιαλίκο;
Είχα ακούσει προηγούμενες δουλειές του Γιώργου και τον εκτιμούσα απεριόριστα για το ταλέντο και την ευαισθησία του. Αφορμή για την συγκεκριμένη συνεργασία στάθηκε ένα τραγούδι από την προηγούμενη δισκογραφική του δουλειά με τον τίτλο «Ναυσικά», στο οποίο η ηρωίδα αποτελεί μια πειραγμένη εκδοχή του γνωστού μύθου της ομηρικής ηρωίδας. Κατάλαβα αμέσως πως ο Γιώργος θα μπορούσε να ντύσει με τις μελωδίες του τα λόγια μου. Του έστειλα να διαβάσει τους στίχους και ανταποκρίθηκε αμέσως με μεγάλη χαρά και συγκίνηση. Και το αποτέλεσμα νομίζω δικαίωσε και τους δυο μας.
Υπάρχει κάποια γυναίκα που δεν συμπεριλήφθηκε στο «Κρύσταλλο του κόσμου»;
Ναι, τα ποιήματα αρχικά ήταν δεκαπέντε. Η επιλογή των τελικών δέκα γυναικών που αποτέλεσαν τον κορμό για τα τραγούδια ήταν αποτέλεσμα της μουσικής έμπνευσης του Γιώργου. Επειδή όμως τα τελευταία δύο χρόνια ζούμε κι οι τρεις μας, ο Γιώργος, η Βικτωρία κι εγώ με τα λόγια αυτών των δέκα γυναικών στ’ αυτιά μας οι υπόλοιπες που δεν μελοποιήθηκαν μένουν σε ένα γοητευτικό σκοτάδι. Στο σκοτάδι του μύθου τους...
Γιώργος Καγιαλίκος
Ποιες είναι οι προκλήσεις για έναν συνθέτη που καλείται να δημιουργήσει έναν κύκλο τραγουδιών;
Για να δημιουργηθεί ένας κύκλος τραγουδιών πρέπει στην αρχή ο στιχουργός να βάλει τα σωστά θεμέλια. Η μελοποίηση έρχεται στην συνέχεια να υπερασπιστεί την ενότητα του λόγου και να τον μετασχηματίσει σε τραγούδια που θα στέκονται μόνα τους αλλά και ως σύνολο. Για να συμβεί αυτό πρέπει και ο συνθέτης εξ αρχής να θέσει τις δικές του βάσεις. Να πάρει αποφάσεις για τον ρυθμό την ταχύτητα και το ύφος που θα δώσει στο κάθε τραγούδι, ώστε το κάθε ένα να έχει τον δικό του χαρακτήρα, και παράλληλα να βρει τα κοινά στοιχεία που θα τα ενώσει ώστε στο τέλος να δίνεται η εντύπωση στον ακροατή πως ακούει ένα μόνο τραγούδι διάρκειας 35 λεπτών. Σημαντικό εργαλείο είναι η ενορχήστρωση η οποία πρέπει να έχει και αυτή την δική της ενότητα δημιουργώντας το περιβάλλον όπου θα δεθούν σφιχτά η μουσική και ο στίχος.
Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι λόγοι που δεν συναντάμε αντίστοιχες δουλειές σήμερα;
Καταρχήν είναι λίγοι οι στιχουργοί που ενδιαφέρονται και μπορούν να γράψουν ένα σύνολο δέκα ή δώδεκα τραγουδιών με θεματικό άξονα. Στην συνέχεια είναι λίγοι οι συνθέτες που ενδιαφέρονται και μπορούν μελοποιήσουν ένα τέτοιο υλικό και τέλος είναι ελάχιστοι οι ερμηνευτές που ενδιαφέρονται και μπορούν να υποστηρίξουν μια δουλειά με αυτά τα χαρακτηριστικά. Το ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον ξεκινάει και από το γεγονός πως τέτοιες δουλειές είναι σχεδόν αποκλεισμένες από τα περισσότερα ραδιόφωνα που λόγω του ανταγωνισμού, πέρα των άλλων συμφερόντων, ενδιαφέρονται για τραγούδια που «φωνάζουν» από το πρώτο δευτερόλεπτο και τα έχουν πει όλα μέσα στο πρώτο λεπτό.
Σήμερα ο μέσος ακροατής συγκεντρώνεται για ένα ή δύο λεπτά και ύστερα ακούει παθητικά. Έτσι δεν μπορεί ούτε ένα τραγούδι να ακούσει ολόκληρο, πόσο μάλλον έναν κύκλο τραγουδιών. Παρόλα αυτά είναι και φυσικό αυτές οι δουλειές να αποτελούν εξαίρεση καθώς δεν είναι εύκολο να βρεθούν τρείς άνθρωποι την σωστή στιγμή με κοινό καλλιτεχνικό όραμα και αποφασισμένοι να το φέρουν εις πέρας.
Ποια είναι εκείνα τα σημεία στα οποία εστιάσατε κατά τη μελοποίηση;
Πολλές φορές στους στίχους υπάρχουν κακοτεχνίες στις οποίες σκοντάφτει η μελωδία και περιορίζει τον συνθέτη. Το υλικό του Γιάννη Ευθυμιάδη, πέρα από εμπνευσμένο, ήταν και ιδανικό για να ξεκινήσω την μελοποίηση χωρίς να με απασχολούν τεχνικά προβλήματα. Ήθελα να προκύψουν τραγούδια τα οποία να μπορούν να πιαστούν στα χείλη του κόσμου. Με στενές θεατρικές μελωδίες στα κουπλέ και απλωμένες καθαρές μελωδίες στα ρεφρέν. Στην ενορχήστρωση λειτούργησα αφαιρετικά αφήνοντας χώρο και αναπνοές στην ερμηνεύτρια. Έτσι δεν δίστασα σε κάποια σημεία την φωνή να την συνοδεύει μόνο η κιθάρα ή ακόμη και μόνο το μπάσο.
Πώς προέκυψε η επιλογή της Βικτωρίας Ταγκούλη;
Το εύκολο και ίσως περισσότερο εμπορικό ήταν να μοιράσουμε τα τραγούδια σε πολλές ερμηνεύτριες. Το δύσκολο ήταν να βρεθεί μια που θα ήθελε και θα μπορούσε να υποδυθεί αυτές τις δέκα γυναίκες χρησιμοποιώντας διαφορετικά εκφραστικά στοιχεία από τραγούδι σε τραγούδι. Διαλέξαμε τον δύσκολο δρόμο θεωρώντας τον ως σωστό για την δημιουργία ενός ενιαίου έργου. Η Βικτωρία κάλυπτε απόλυτα τις απαιτήσεις των τραγουδιών τα οποία ζητούσαν μια φωνή που θα ισορροπεί την τεχνική με το συναίσθημα και να εμπεριέχει θεατρικά στοιχεία. Οι σπουδές και η πορεία της Βικτωρίας στο τραγούδι και στο θέατρο ήταν εγγύηση για το τελικό αποτέλεσμα.
Στις δουλειές που έχετε παρουσιάσει μέχρι σήμερα υπάρχει έντονος λυρισμός. Δεδομένων των ακουσμάτων της σημερινής εποχής αισθάνεστε ότι βαδίζετε μόνος;
Ξεκίνησα να βαδίζω πριν είκοσι περίπου χρόνια ακολουθώντας τα χνάρια των δημιουργών που θαύμαζα. Στην πορεία συνάντησα αρκετούς ανθρώπους που εκτίμησαν την προσπάθεια και τις επιλογές μου.
Είχα την τύχη επίσης να συναντηθώ και να συνεργαστώ με ανθρώπους που θαύμαζα στο ξεκίνημά μου. Η πλειοψηφία των ακουσμάτων της σημερινής εποχής νομίζω πως περιγράφει την μοναξιά και τους περιορισμούς κάποιων επαγγελματιών που ασχολούνται έμμεσα με το τραγούδι. Εγώ νιώθω πως δεν βαδίζω μόνος καθώς σε αυτήν την όμορφη βόλτα συναντώ ανθρώπους με κοινή αισθητική.
Βικτωρία Ταγκούλη
Κληθήκατε να ερμηνεύσετε τους ρόλους δέκα διαφορετικών γυναικών. Ποια από αυτές τις γυναίκες συναντάμε στο σήμερα;
Όλες τις γυναίκες στις οποίες αναφέρονται τα δέκα αυτά τραγούδια τις συναντάμε σήμερα, γιατί πατάνε πάνω σε αρχέτυπες μορφές γυναικών , όπως η μητέρα, η ερωμένη, η σύζυγος το κορίτσι. Μορφές διαχρονικές και αναλλοίωτες μέσα στο χρόνο.
Υπάρχει κάποια ηρωίδα με την οποία να ταυτιστήκατε;
Δεν ταυτίστηκα με κάποια συγκεκριμένη ηρωίδα, γιατί η κάθε μια μου γέννησε διαφορετικά συναισθήματα και σε κάθε μια ανακάλυψα στοιχεία του εαυτού μου.
Τι το ιδιαίτερο έχει για μια ερμηνεύτρια να συμμετέχει σ’ έναν κύκλο τραγουδιών;
Σε έναν κύκλο τραγουδιών υπάρχει ενότητα ως προς το στίχο και τη μουσική, ενιαία θεματολογία και αισθητική ,κάτι που βοηθάει τον ερμηνευτή στην προσέγγιση του έργου.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε πριν δύο μήνες. Τι «feedback» έχετε λάβει μέχρι στιγμής;
Τα σχόλια είναι πολύ θετικά και αυτό μας δίνει θάρρος. Πιστεύω πως είναι μια πολύ ιδιαίτερη και προσεγμένη δουλειά στην οποία προσωπικά θα ανατρέχω με λαχτάρα και περηφάνια που συμμετείχα.
Ποιο είναι για εσάς το κρύσταλλο του κόσμου;
Το κρύσταλλο του κόσμου για μένα συμβολίζει οτιδήποτε έχει καθαρότητα, διαύγεια, είναι εύθραυστο και φωτεινό. Στοιχεία που έχουμε όλοι μέσα μας.
Το βιβλίο-cd «Το κρύσταλλο του κόσμου» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μετρονόμος.
Παίζουν οι μουσικοί:
Γιώργος Μπεχλιβάνογλου: Κιθάρα
Βιβή Γκέκα: Μαντολίνο
Γιώργος Βεντουρής: Μπάσο
Μαρίνος Γαλατσινός: Κλαρινέτο & Φλάουτο
Διονύσης Βερβιτσιώτης: Βιολί
Γιάννης Καραμπέτσος: Τρομπέτα
Ενορχήστρωση & διεύθυνση ορχήστρας: Γιώργος Καγιαλίκος