Είδαμε τις «Βάκχες» του Ευριπίδη, στο θέατρο της Επιδαύρου - Free Sunday
Είδαμε τις «Βάκχες» του Ευριπίδη, στο θέατρο της Επιδαύρου

Είδαμε τις «Βάκχες» του Ευριπίδη, στο θέατρο της Επιδαύρου

Οι «Βάκχες», το κύκνειο άσμα του Ευριπίδη, η μοναδική πολύ σπουδαία σωζόμενη τραγωδία με διονυσιακό περιεχόμενο, που παρουσιάστηκε μετά το θάνατό του, σε μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά και σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου, ενός σκηνοθέτη κατ’ εξοχήν κινηματογραφικού, παρουσιάστηκε στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.

Το έργο

Μια τραγωδία που γράφτηκε από τον Ευριπίδη όντας αυτοεξόριστος στη Μακεδονία κατά το τέλος της ζωής του, περί το 405π.Χ.,  είναι οι Βάκχες.

Ο βασιλιάς της Θήβας Πενθέας, αρνούμενος να εισάγει στην πόλη του τη λατρεία του Διονύσου και να διαταράξει την ηθική τάξη, έρχεται αντιμέτωπος και τελικά διαμελίζεται και κατασπαράζεται από τις ακόλουθές του, Βάκχες.

Το τραγικότερο μέρος της υπόθεσης είναι ότι ηγείται των Βακχών η ίδια η Μητέρα του Πενθέα,  Αγαύη και οι αδελφές της.

Γεννώνται λοιπόν έτσι πολλά και σημαντικά ερωτήματα που προκύπτουν από τη σύγκρουση του ατομικισμού του Πρωταγωνιστή με την πολυφωνικότητα του χορού.

Οδηγεί τελικά η άρνηση και εναντίωση του ανθρώπου απέναντι στο Θείο,  στην οριστική συντριβή του;

Ποια τα όρια της ανθρώπινης ελευθερίας, των αποφάσεων και των επιλογών αυτού;

Υπαγορεύονται ή υπονομεύονται όλα από μια αδιάλλακτη εκ των άνω λογική;

H απελευθέρωση του ανθρώπινου ενστίκτου οδηγεί στην ακραία συμπεριφοριστική τρέλα;

Τελικά πόσο καταστροφικά μπορεί να λειτουργήσει η μαζική υστερία  απέναντι σε μια απόφαση που φαντάζει ως ύβρης… στα μάτια των ανθρώπων;



Κριτική

Πλαισιωμένη από ένα δυνατό καστ και ένα πολύ εμπνευσμένο  και σημαντικό κείμενο,

οι παράσταση «Βάκχες», για κάποιον που τις έχει αναγνώσει, δίνουν την εντύπωση ότι είναι αδύνατο να μην τον κερδίσουν συναισθηματικά.

Βομβαρδισμένος από άπειρα ερωτήματα, προσδοκά κανείς να συναντήσει στους παλιούς και δοξασμένους ετούτους  βράχους  τον Ευριπίδη να βαδίζει κυκλικά, βαστώντας ένα μπαστούνι και με τα οραματικά χέρια του ως μαέστρος να κλιμακώνει την ερμηνευτική ένταση, μιας καθ’ όλα αλληγορικής  παράστασης.

Κι όμως το μωβ χαλί πάνω στο οποίο ζωγραφίστηκαν  οι Βάκχες ήταν γεμάτο άτονες πινελιές.

Ο Διόνυσος βαδίζει δίχως οργή, λειτουργώντας ως πρόσωπο με χαρακτήρα αφηγηματικό και ο Πενθέας κινείται διερευνητικά απέναντί του με μια διάθεση ελαφρώς ερωτική.

Η αρχή , ένας χλιαρός μονόλογος που απαιτούσε την απόλυτη προσπάθεια του κοινού για να γίνει κατανοητός. Οι εναλλαγές άλλοτε σε διφωνικά και άλλοτε σε βακχευμένα ερμηνευτικά σύνολα, ένα συμπαθητικό εγχείρημα με αρμονία μετάβασης, μα που οι αμύητοι μα και αυτοί που δεν είχαν αναγνώσει από πριν το έργο χάθηκαν μέσα τους.

Μουσική υπόκρουση δεν υπήρχε για να ενδυναμώσει το ερμηνευτικό μέρος.

Τέλος το φινάλε, η ύψιστη δραματουργικά στιγμή κατά την οποία μια μάνα αντιλαμβάνεται, όταν κατευνάζεται και ηρεμεί ψυχικά, ανακτώντας την «όρασή» της από την Διονυσιακή μανιασμένη μέθη ότι βαστά στα χέρια όχι μια κεφαλή λιονταριού, μα το κεφάλι του παιδιού της, που η ίδια από τους ώμους του αφαίρεσε , δεν καταφέρνει να σε βάλει στην ένταση του ακραίου ετούτου πόνου, ούτε να σε μεταφέρει  στη στιγμή, που το ειδεχθές έγκλημα διατελέστηκε.

Η κραυγή των Βακχών θύμισε μια καλοκουρδισμένη απαγγελία ενός αδιάφορου, ερασιτεχνικού σκηνοθετικά εγχειρήματος .

Και καταλήγει να διερωτηθεί τελικά κανείς, πόσο βαθιά και πόσες φορές δύναται να πληγωθεί το σώμα ενός τέτοιου σημαντικού θεσμού όπως το θέατρο της Επιδαύρου, πριν υποκύψει στα τραύματά του, συγκεντρώνοντας  όχι μόνο από κάθε πλευρά της χώρας, μα και από πολλά σημεία  του πλανήτη ένα κοινό, που εν τέλη αποχωρεί με σκυμμένο το κεφάλι, όχι υποκλινόμενο απέναντι στην μέγιστη εμπειρία, μα νιώθοντας τελικά θλίψη όπως εκείνη που ο ίδιος ο μεγάλος του δημιουργός θα ένιωθε αν ήταν παρόν.

Συντελεστές της παράστασης Βάκχες

  • Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
  • Διασκευή – Σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος
  • Σκηνικό – Κοστούμια: Κλειώ Μπομπότη
  • Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης
  • Μακιγιάζ: Ιωάννα Λυγίζου
  • Αγγλικοί υπέρτιτλοι: Λύο Καλοβυρνάς
  • Βοηθός σκηνοθέτις: Εύα Βλασσοπούλου
  • Βοηθός σκηνογράφου: Στεφανία-Ηλέκτρα Πανταβού
  • Δραματολογική συνεργασία: Κατερίνα Κωνσταντινάκου
  • Σωματική προετοιμασία-Τεχνική Alexander: Βίκυ Παναγιωτάκη
  • Φωνητική προετοιμασία: Ρηνιώ Κυριαζή
  • Παίζουν: Ανθή Ευστρατιάδου, Έκτορας Λυγίζος, Βασίλης Μαγουλιώτης, Άρης Μπαλής, Αργύρης Πανταζάρας, Ανέζα Παπαδοπούλου, Μαρία Πρωτόπαππα, Χρήστος Στέργιογλου
  • Διάρκεια παράστασης:75’
  • Συμπαραγωγή: Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου και ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας