Άρης Λάσκος: «O ηρωισμός δεν είναι υπόθεση του θανάτου, αλλά υπόθεση της ζωής» - Free Sunday
Άρης Λάσκος: «O ηρωισμός δεν είναι υπόθεση του θανάτου, αλλά υπόθεση της ζωής»

Άρης Λάσκος: «O ηρωισμός δεν είναι υπόθεση του θανάτου, αλλά υπόθεση της ζωής»

Συνεχίζεται έως τις 27 Μαΐου στο θέατρο 104, η παράσταση της ομάδας Ubuntu «Ο Σημαιοφόρος» που βασίζεται στο ποίημα «Το τραγούδι του έρωτα και του θανάτου του σημαιοφόρου Χριστόφορου Ρίλκε»
του Rainer Maria Rilke.

Το έργο γράφτηκε το 1906, με αφορμή τον θάνατο στο πεδίο της μάχης ενός μακρινού προγόνου του ποιητή.

Ο Άρης Λάσκος, ένας εκ των δύο πρωταγωνιστών της παράστασης- στη σκηνή μαζί του είναι και η Ελεάνα Καυκαλά, μίλησε μεταξύ άλλων στο freesunday.gr για την ιδέα της παράστασης, τον ηρωισμό και τους πολέμους.

 laskos 0

Πώς προέκυψε η επιλογή του συγκεκριμένου κειμένου του Ρίλκε να γίνει θεατρική παράσταση;

Προέκυψε μετά από πρόταση του φίλου και συνεργάτη ηθοποιού Γιώργου Νούση. Όταν ψάχναμε για έργα για να καταθέσουμε μια καινούρια πρόταση για τις περυσινές επιχορηγήσεις, ήρθε το έργο αυτό μέσα σε πολλά άλλα. Επιλέχθηκε γιατί αφενός ταιριάζει με την φυσιογνωμία της ομάδας που «ειδικεύεται» πια σε θεατρικές διασκευές λογοτεχνικών κειμένων, αφετέρου γιατί ούτως ή άλλως η Ελεάνα είχε αρχίσει να ενδιαφέρεται για το πως η ποίηση μπορεί να αποδοθεί σκηνικά. Είναι η πιο δύσκολη δουλειά μας μέχρι στιγμής γιατί έπρεπε να διατηρήσουμε ακέραιη και την καταγωγή του κειμένου – να μη γίνει εύκολο, καθημερινό, να μην το «καπελώσουμε», αλλά να το αφήσουμε ανοιχτό στον θεατή, ώστε να ταυτίσει αυτός ό,τι θέλει με αυτό -, αλλά παράλληλα να του προσδώσουμε μια απαραίτητη θεατρικότητα. Να μην είναι δηλαδή ένα «αναλόγιο» ποιητικού λόγου, αλλά ούτε και μια «φορτωμένη» παράσταση. Κι όλα αυτά, χωρίς καμιά αίσθηση λυρισμού, αλλά με ευθύνη επικοινωνίας αυτού του ακραίου ποιητικού λόγου με τον σύγχρονο θεατή. Υψηλοί στόχοι όλοι τους, που αυτομάτως έγιναν και ανάγκη δική μας και δικαιολόγησαν την επιλογή μας αυτή.

Τι είναι αυτό που σας συγκινεί;

Μας συγκινεί αυτή η ιστορία ενός «μικρού» ανθρώπου, του Χριστόφορου Ρίλκε- θα μπορούσε να είναι ο καθένας μας - που χωρίς να έχει διαμορφώσει ακόμα τον χαρακτήρα του (στην αρχή μιλάει μόνο για τη μάνα του, δεν έχει γνωρίσει τον έρωτα, δεν έχει ξαναδεί νεκρό) καλείται να συναντηθεί με την μεγάλη Ιστορία, που γράφεται δίπλα του και άθελά του. Πρέπει λοιπόν να διαλέξει μεριά, να αποφασίσει πώς θα ζήσει –έστω και προσωρινά –, ενώ ταυτόχρονα «ο εχθρός είναι κοντά». Και τον βλέπουμε θαρραλέα να παίρνει αυτόν τον πολυπόθητο χρόνο για τον εαυτό του, να δει τι θέλει, «να μάθει από την αρχή πως είναι οι γυναίκες», πως είναι ο ίδιος «από τη φύση του» και τελικά έχοντας επιτύχει την αυτογνωσία, να ρίχνεται στη μάχη. Σχεδόν να αυτοαναφλέγεται. Στην εποχή μας, που όπως έγραψε ο Σινόπουλος στο ποίημά του «ο καιόμενος», «άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε», τέτοιες πράξεις μόνο συγκίνηση μας προκαλούν.

Είναι οι θάνατοι στον πόλεμο «ηρωικοί»;

Ίσως θα έπρεπε να αναρωτηθούμε αρχικά αν υπάρχουν δίκαιοι και άδικοι πόλεμοι, γιατί μόνο ένας αγώνας για το δίκαιο θα μπορούσε, ίσως, να καταστήσει έναν θάνατο ηρωικό. Κατά τα άλλα, ο ηρωισμός δεν είναι υπόθεση του θανάτου, αλλά υπόθεση της ζωής. Στ’ αλήθεια, το πώς θέλει να ζήσει διαπραγματεύεται ένας ήρωας, όχι το πώς θα πεθάνει. Ηρωικό και τώρα και πάντοτε είναι να αγαπάς τη ζωή, να αναζητάς στη ζωή σου το χαμόγελο και την αξιοπρέπεια.

Μπορούν να νικηθούν όλοι οι πόλεμοι;

Πάντα σε έναν πόλεμο υπάρχει νικητής και ηττημένος. Και ασφαλώς δεν είναι όλοι οι πόλεμοι ισάξιοι. Η πορεία της ζωής μας καθορίζεται από νίκες και ήττες σε διάφορα επίπεδα μάχης. Το θέμα είναι το όποιο αποτέλεσμα ενός πολέμου να μην το θεωρούμε ως κάτι λήξαν. Συχνά υπάρχουν ανατροπές, μάχες που επαναλαμβάνονται και επανέρχονται με όλα τα δεδομένα ανοικτά. Το να είμαστε αφυπνισμένοι πολλές φορές είναι πιο πολύτιμο από το να είμαστε νικητές. Δεν πρέπει να γυρνάμε την πλάτη σε νίκες του παρελθόντος θεωρώντας τες αενάως κεκτημένες, γιατί μπορεί να διαψευσθούμε. Δεν πρέπει να θεωρούμε μάχες εξ ολοκλήρου χαμένες γιατί πάλι η πορεία των πραγμάτων μπορεί να ανατρέψει το προηγούμενο αποτέλεσμα. Επομένως μεγαλύτερη είναι η προσπάθεια για την προάσπιση των σημαντικών νικών και η πίστη πως με επιμονή μπορεί να κατορθωθούν και νέες νίκες. Αυτή η πορεία εντέλει μας διαμορφώνει στη ζωή μας σε επίπεδο προσωπικό, κοινωνικό και εθνικό.

laskos 2

Για ποιο λόγο η θεατρική ομάδα Ubuntu είχε μείνει τα τελευταία χρόνια έξω από τα θεατρικά δρώμενα;

Η τελευταία μεγάλη μας παραγωγή σε θεατρική σκηνή ήταν το 2014. Το 2016 είχαμε μια μεγάλη συνεργασία με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Πες το μ’ ένα παραμύθι», οπότε και δημιουργήσαμε παράσταση για το μικρότερο ηλικιακά κοινό μας: μπόμπιρες 3-5 ετών! Ήταν μια απίστευτη εμπειρία. Στο ενδιάμεσο διάστημα άνθισαν και οι μας προσωπικές διαδρομές εκτός ομάδας: εγώ συμμετείχα μεταξύ πολλών άλλων σε παραστάσεις του Ανέστη Αζά, της Ειρήνης Φαναριώτη, σκηνοθέτησα, δίδαξα θέατρο σε εφήβους, φέτος ήμουν παράλληλα σε δύο παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, ενώ η Ελεάνα αυτό το διάστημα σκηνοθέτησε έργα στο Εθνικό, το Κ.Θ.Β.Ε., το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας, συνεργάστηκε με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Ήταν απαραίτητη αυτή η διαδρομή ώστε να ανανεωθούμε, να «εκτεθούμε» σε νέους συνεργάτες, νέους τρόπους, νέες συνθήκες. Προσθέστε τέλος σε όλο αυτό ότι λόγω της δεδομένης οικονομικής δυσπραγίας στον πολιτισμό, μετά από τρία χρόνια που στηρίζαμε ιδιωτικά τις παραγωγές μας, θεωρήσαμε πως έπρεπε να περιμένουμε τη στιγμή που το καλλιτεχνικό μας όραμα θα βρει μια θεσμική στήριξη. Έτσι, έγιναν προτάσεις σε διάφορους φορείς οι οποίες δυστυχώς δεν ευοδώθηκαν. Τελικά, φέτος με την επανέναρξη των θεατρικών επιχορηγήσεων η στιγμή αυτή ήρθε και να ‘μαστε και πάλι επί σκηνής. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, ότι τα τέσσερα χρόνια περνούν πραγματικά σαν νερό.

Υπάρχουν σύγχρονοι ήρωες σήμερα;

Υπάρχουν και είναι πολλοί. Ζούμε σε μια εποχή σχετικότητας και απίστευτης ταχύτητας, που πραγματικά βαλλόμαστε από παντού: οικονομικά, κοινωνικά, θεσμικά, προσωπικά. Στερούμαστε σχεδόν τους ίδιους μας τους εαυτούς στην προσπάθεια απλά να επιβιώσουμε. Οπότε ήρωες είναι όσοι μέσα σ’ αυτόν τον καταιγισμό, διατηρούν το είναι τους ακέραιο, παλεύουν γι αυτό και για τον συνάνθρωπό τους. Δε λυγίζουν μπροστά στο να θεωρηθούν «γραφικοί» ή να χλευαστούν στο διαδίκτυο – καινούρια μόδα αυτό πια. Πεδία ανάδειξης ηρώων λοιπόν υπάρχουν πολλά και κάθε μέρα, καλύπτοντας ένα ευρύτατο φάσμα. Ήρωας λοιπόν θα μπορούσε να ή είναι όποιος που κάνει το μεράκι του επάγγελμα με αβέβαιο οικονομικό μέλλον, ένας ερωτευμένος που διεκδικεί το ταίρι του, όποιος διαβάζει ένα ολόκληρο βιβλίο και όχι περιγραφές του στο Ίντερνετ, όποιος συγκινείται ακόμα με την ποίηση. Ακόμα ένας βουλευτής που πηγαίνει κόντρα στη γραμμή του κόμματός του και υπερψηφίζει ένα νομοσχέδιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ένας άνθρωπος σε καροτσάκι που αποφασίζει να βγει βόλτα στην Αθήνα.. Ή ένας ακτιβιστής ή ένας εποχιακός πυροσβέστης. Είναι όμως και η Μάγδα Φύσσα που είναι κάθε μέρα στα δικαστήρια, οι άνθρωποι που οργανώνουν τις διαμαρτυρίες για την Ηριάννα, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο Αργύρης Σφουντούρης, η Κωνσταντίνα Κούνεβα, ο Ασάνζ, η γυναίκα που κατήγγειλε το βιασμό της από τον Χάρβι Γουάνστιν και οι δημοσιογράφοι που το αποκάλυψαν, οι έφηβοι που δίνουν Πανελλήνιες, οι άνθρωποι που δουλεύουν για τρία ευρώ τη μέρα, οι καρκινοπαθείς που περιμένουν το φάρμακο, όσοι κάνουν αιμοκάθαρση μέρα πάρα μέρα, όσοι παραιτούνται σε ένδειξη διαμαρτυρίας και τόσοι άλλοι…

Με ποιο κομμάτι του κειμένου θα θέλατε να κλείσουμε;

Η κάμαρα του πύργου σκοτεινή. (…) Κι όμως, δε φοβούνται. Δεν υπάρχει τίποτα να τους εναντιωθεί. Μήτε το χθες, μήτε το αύριο – γιατί ο χρόνος κατέρρευσε. Κι εκείνοι ανθίζουν μέσα απ' τα συντρίμμια του. (…) Αφού βρέθηκαν για να γίνουν ο ένας του άλλου νέο φύλο. Θα δώσουν ο ένας στον άλλο εκατό καινούρια ονόματα και θα τα πάρουν πάλι πίσω, σιγανά, όπως βγάζει κανείς ένα σκουλαρίκι.