Θόδωρος Γράμψας: “Tα έργα πρέπει να ερμηνεύονται” - Free Sunday
Θόδωρος Γράμψας: “Tα έργα πρέπει να ερμηνεύονται”

Θόδωρος Γράμψας: “Tα έργα πρέπει να ερμηνεύονται”

Η γνωστή σε όλους μας  δ α σ κ ά λ α,  η Δεσποινίς  Μαργαρίτα, έρχεται στο Θέατρο Τέχνης. Στο ρόλο της Δεσποινίδας Μαργαρίτας ο Θόδωρος Γράμψας,

ο οποίος υπογράφει και τη σκηνοθεσία της παράστασης μας εξηγεί πως μπορεί να υπάρξει μία κοινωνία χωρίς εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους.

Μιλήστε μας για την παράσταση. Πως αποφασίσατε να γίνετε ... η Δεσποινίς Μαργαρίτα;

Γενικά στη ζωή μου, δεν λειτουργώ λογικά, ορθολογιστικά. Κυρίως λειτουργώ παρορμητικά θα έλεγα. “Ακούω”, αισθάνομαι το ένστικτό μου και το εμπιστεύομαι.

Δεν “ζύγισα” τα υπέρ και τα κατά. Απλώς μου δημιουργήθηκε η επιθυμία να παίξω αυτόν τον ρόλο και το έκανα. Τώρα, γιατί θέλησα να παίξω αυτόν τον ρόλο, έχει να κάνει με τις αποσκευές που κουβαλάει αυτό το πρόσωπο, και πως αυτές έχουν διαμορφώσει το χαρακτήρα του.

Κι ο χαρακτήρας αυτός, η “μορφή” του, είναι αποτέλεσμα όλων αυτών των πραγμάτων που απασχολούν, τουλάχιστον τους νοήμονες ανθρώπους συνειδητά, αλλά και τους άλλους, υποσυνείδητα. Αυτούς τους άλλους που αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα, όπως αντιμετώπιζαν οι πρωτόγονοι άνθρωποι για παράδειγμα την αστραπή ας πούμε, ως θεότητα. Κάτι δηλαδή που είναι πιο δυνατό από μας, που προκαλεί τρόμο και δεν τ’ αγγίζουμε, δεν αντιστεκόμαστε, γιατί αν θυμώσει ο “θεός” θα μας τιμωρήσει. Κι έτσι ζούμε κάτω απ’ το καθεστώς της δύναμης της θεότητας αυτής, που κάποιοι άλλοι άνθρωποι κατασκεύασαν.

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα λοιπόν, όπως σας είπα και πριν, είναι το αποτέλεσμα, της συνισταμένης όλων αυτών των εννοιών  που πλέκουν τον κοινωνικό ιστό. Όπως η Εξουσία, η Τάξη, οι Τάξεις, Η Αταξία, το Σχολείο, ο Δάσκαλος, ο Διευθυντής, ο Μαθητής, ο Πολίτης, ο Αυριανός πολίτης, η Πειθαρχία και η επιβολή της, ο Τρόμος κι άλλα πολλά.

Σ΄ αυτό το πρόσωπο βλέπουμε, πώς όλα αυτά τα προηγούμενα που ανέφερα, διαμορφώνουν τον  άνθρωπο, έτσι ώστε να χάσει την ανθρωπιά του, ή το δρόμο του προς αυτήν.

Όλοι αυτοί οι προβληματισμοί, οι αγωνίες του συγγραφέα που εκφράζονται μέσα από το πρόσωπο της Δεσποινίδος Μαργαρίτας, αλλά και το ωραίο θέατρο που δημιουργεί, με έκαναν να θέλω να “γίνω” Δεσποινίς Μαργαρίτα.

Τι είναι αυτό που μας αναγκάζει να επιστρέφουμε πάντα στην κλασσική δραματουργία.

Χαίρομαι που με την ερώτησή σας συμπεριλαμβάνετε αυτό το έργο, στα κλασσικά θεατρικά κείμενα.

Και το λέω αυτό γιατί ένα έργο κατά τη γνώμη μου, γίνεται κλασσικό, όταν αντέχει και παραμένει αλώβητο,  στη διαδρομή του στο Χώρο και το Χρόνο.

Η “ Δεσποινίς Μαργαρίτα ”, όσον αφορά τον Χώρο έχει κάνει πολύ μεγάλες διαδρομές και μεγάλες αποστάσεις.  Έχει ανέβει πάνω από 300 φορές σε όλο τον κόσμο, σε 30 χώρες. Όσον αφορά λοιπόν τον Χώρο είναι σίγουρα κλασσικό.

Τώρα όσο για τον χρόνο, δεν είναι και τόσο “ηλικιωμένο” το έργο. Γράφτηκε λίγο πριν το 1975. Δηλαδή περίπου πριν από 45 χρόνια.

Όμως αυτό που το κάνει να είναι κλασικό, είναι γιατί ξέρουμε ότι θα γίνει κλασσικό, λόγω της σπουδαιότητάς του σαν θεατρικό κείμενο, αλλά και γιατί τα θέματα που καταπιάνεται, δεν θα πάψουν ποτέ να απασχολούν τους ανθρώπους, τουλάχιστον όσο οι κοινωνίες, που έχουμε τόσο πολύ ανάγκη οι άνθρωποι, θα δομούνται με τον τρόπο που δομούνται μέχρι σήμερα.

Κι αυτό συμβαίνει με τα κλασσικά κείμενα. Επικεντρώνονται και στοχεύουν τόσο πολύ στο κύτταρο των ανθρωπίνων σχέσεων και στα ουσιαστικά προβλήματα και ερωτήματα που μας απασχολούν, και είναι τόσο υψηλής τέχνης κι αισθητικής αυτά τα κείμενα, που ο Χρόνος, ο πιο δυνατός απ’ όλα για τον άνθρωπο, για τα μεγάλα του έργα, γίνεται τόσο ανίσχυρος.

Γι’ αυτό λοιπόν στρεφόμαστε προς στα κλασσικά. Για ανανέωση.

Ο Ρομπέρτο Ατάιντε έχει έρθει τρεις φορές στη χώρα μας και έχει δει τρεις Μαργαρίτες. Αν ερχόταν μία ακόμα για τη δική σας Μαργαρίτα τι θα θέλατε να τον ρωτήσετε.

Η μία από τις τρεις φορές που ήρθε, ήταν όταν ήρθε στην πρεμιέρα, της  δικής μας παράστασης, στο θεατράκι μας, το praxi epta studio, στο πρώτο μας ανέβασμα του έργου πριν μερικά χρόνια με την Τζένη Σταυροπούλου στο ρόλο της Δεσποινίδος Μαργαρίτας.

Μας είπε τη γνώμη του για την παράσταση,  τον φιλοξενήσαμε κι όλα καλά.

Δεν τον ρωτήσαμε κάτι και ούτε τώρα θα τον ρωτούσα, γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι τα έργα πρέπει να ερμηνεύονται. Πρέπει να κάνουμε παράσταση την δική μας ερμηνεία. Γιατί τότε θα είναι και η δική μας εργασία πρωτογενής. Όπως του συγγραφέα.

Όταν θα μπορέσουμε, αφού πρώτα αναγνωρίσουμε το έργο, να το “ξαναγράψουμε” πια, πάνω στη σκηνή. Ακολουθώντας βέβαια και σεβόμενοι τους περιορισμούς, τις συνθήκες που θέτει ο συγγραφέας, πρώτ’ απ’ όλα για να έχει ενδιαφέρον το παιχνίδι. Γιατί όσο πιο αυστηρούς κανόνες έχει ένα παιχνίδι, τόσο πιο ενδιαφέρον είναι.  

Έτσι, όσο περισσότερο κοπιάσεις για να αποκρυπτογραφήσεις το κείμενο, τόσο πιο πολύ γίνεται ενδιαφέρον το ταξίδι.

Αλλά και ο ίδιος ο συγγραφέας αν ανεβάσει – σκηνοθετήσει το έργο του, καλό θα είναι, κατά τη γνώμη μου, να ξεχάσει την ιδιότητα του συγγραφέα και να μπει σ’ αυτήν του σκηνοθέτη. Δηλαδή αυτού, που η δουλειά του είναι να ερμηνεύει το κείμενο. Γιατί νομίζω ότι αν λείψει το μέρος της ερμηνείας, θα λείψει ένα σημαντικό κομμάτι  των εργασιών και των διεργασιών που είναι απαραίτητες για το ανέβασμα ενός έργου.

Έτσι αν ξαναερχόταν στην Ελλάδα θα τον καλωσόριζα και θα τον φιλοξενούσα εγκάρδια, χωρίς πολλές ερωτήσεις.

Και ιδιαίτερα δε θα διακινδύνευα την ερώτηση: “πως σας φάνηκε η παράσταση”;

margarita min

Το έργο είναι μια αλληγορία πάνω στη δύναμη της εξουσίας όπως τη συναντάμε στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εκκλησία, στο κράτος. Την ίδια εξουσία που και σήμερα μας ασκείται. Χωρίς εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους μπορεί να υπάρξουν όμως κοινωνίες.

 Φυσικά. Μια ιδανική κοινωνία θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους. Και λέω ιδανική, και όχι ουτοπική.

Όπως και να ’χει όμως αν θέλουμε αυτή η ιδανική κοινωνία κάποια στιγμή να δημιουργηθεί, θα πρέπει να δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση κι όχι να αφηνόμαστε και να λειτουργούμε όπως σας ανέφερα πιο πριν. Ότι δηλαδή η αστραπή είναι “θεός”, και μας κάνει ότι θέλει. Και σας είπα ότι αυτόν το “θεό” τον κατασκεύασαν κάποιοι άλλοι. Άρα μας κάνουν ότι θέλουν κάποιοι άλλοι άνθρωποι.

Αν ο άνθρωπος παραιτηθεί από την προσπάθεια για τη δημιουργία αυτής της ιδανικής κοινωνίας, τότε το “κτήνος” που κουβαλάει μέσα του κοιμισμένο ή μισοκοιμισμένο, θα ξυπνήσει για τα καλά και θα του επιβληθεί.

Και θα επιστρέψει στην πρότερη  μορφή του. Του άγριου ζώου. Και όχι απλώς αυτή του ζώου.

Ποια είναι η ανησυχία του ηθοποιού που είναι μόνος πάνω στη σκηνή.

Το “σεντόνι”, όπως λέγεται στο θέατρο. Δηλαδή να χάσεις τα λόγια σου και να μη μπορέσεις να τα ξαναβρείς.

Τι άλλο περιλαμβάνουν τα χειμερινά σας σχέδια.

Για φέτος δεν έχω κάποια άλλα σχέδια, πέρα από τη Δεσποινίδα Μαργαρίτα. Προσπαθούμε να οργανώσουμε μια μικρή περιοδεία σε κάποιες πόλεις, στην Ελλάδα και την Κύπρο. Θα ξεκινήσουμε από Πάτρα στις 16 και 17 Νοεμβρίου στο θέατρο Λιθογραφείο.

Όπως επίσης καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα πάμε στην Αλβανία, στα Τίρανα και σε κάποιες άλλες πόλεις του εξωτερικού. Είμαστε σε συζητήσεις.

Αφιερώνω πολύ χρόνο στη δραματική μας σχολή, την Πράξη Επτά, που εκτός των μαθημάτων, έχω την ευθύνη της διεύθυνσης της σχολής και όπως καταλαβαίνετε δε μου είναι εύκολο να σκεφτώ περισσότερα από ένα project, για κάθε θεατρική περίοδο. Φυσικά δεν εννοώ τις παραστάσεις που ανεβάζουμε στο θεατράκι μας, το praxi epta studio, με απόφοιτους και μαθητές της σχολής. Αυτές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν βρέξει – χιονίσει. Είναι στα πλαίσια του εκπαιδευτικού μας προγράμματος. 

Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν

ΡΟΜΠΕΡΤΟ ΑΤΑΫΝΤΕ

ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

Πρεμιέρα

Τρίτη 9 Οκτωβρίου

Φρυνίχου 14, Πλάκα (χάρτης)

τηλέφωνα ταμείου: 2103222464 & 21032367

Μόνο για 16 Παραστάσεις έως Τετάρτη 28 Νοεμβρίου

Κάθε Τρίτη & Τετάρτη στις 21.15

Εισιτήρια:15 ευρώ γενική είσοδος,

10 ευρώ μειωμένο-φοιτητικό, 8 ευρώ άνεργοι

Το Θέατρο Τέχνης και η Εταιρεία Θεάτρου Πράξη Επτά, παρουσιάζουν το έργο του Ρομπέρτο Ατάϋντε «Δεσποινίς Μαργαρίτα» – Miss Margarida’s Way.