Βαλέρια Δημητριάδου: Η συγκεκαλυμμένη βία υπάρχει παντού στην καθημερινότητά μας

Η ομάδα «C. for Circus» επιστρέφει με τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου.

Στην παράσταση που ανεβαίνει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, οι «C. for Circus» προσεγγίζουν τη σκηνική αφήγηση μέσα απ’ τη χορικότητα σ’ έναν ζωντανό μουσικό, κινητικό και αφηγηματικό διάλογο ανάμεσα στη μονάδα και τον χορό.

Η ηθοποιός Βαλέρια Δημητριάδου, μίλησε εκ μέρους της ομάδας στο freesunday.gr.

Τι θα δούμε στις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου;

«Εν ἀρχή ἦν τὸ χάος». Με τη δημιουργία του κόσμου έρχεται σταδιακά η αρμονία και τα μαχόμενα στοιχεία αρχίζουν να συνδιαλέγονται και να συνυπάρχουν ομαλά μεταξύ τους. Και όταν όλα είναι έτοιμα, γεννιέται ο άνθρωπος. Για να έχει ψηλά το κεφάλι και να κοιτάει τα άστρα. Έλα όμως, που ο άνθρωπος είναι παιδί του Χάους. Κι έχει μέσα του την Πείνα. Πείνα ν’ αποκτήσει αυτό που θέλει. Ακόμη κι αν πρόκειται για κάποιον άλλον άνθρωπο. Θύτης και θύμα λοιπόν. Και το θύμα για να αντιμετωπίσει τη βία του θύτη, μεταμορφώνεται. Σε φυτό, σε ζώο, σε πουλί, σε αστέρι. Μόνο που όσο περνάει ο καιρός, το χάος κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος και η ανοχή στη βία μεγαλώνει, με αποτέλεσμα η μεταμόρφωση να έρχεται όλο και πιο μετά. Ώσπου τελικά απομυθοποιείται και χάνει κάθε αξία. Και η πείνα είναι τόσο ανεξέλεγκτη πλέον, που ο άνθρωπος είναι βίαιος ακόμη και με τον εαυτό του και καταλήγει να τρώει τα σωθικά του. Μία πορεία από το Χάος στην Αρμονία και πάλι πίσω στο Χάος.

Πώς προσεγγίζει η ομάδα το έργο;

Πρόκειται για ένα έργο με έναν πλούσιο σε εικόνες ποιητικό λόγο. Ο Οβίδιος έδωσε υπόσταση σε μύθους της Αρχαιότητας και έπλασε έναν δικό του κόσμο. Τον κόσμο των Μεταμορφώσεων. Διαβάζοντας αυτές τις ιστορίες, μπορεί πολύ εύκολα κάποιος να μην εστιάσει στη βία αλλά να τον συνεπάρει αυτός ο κόσμος. Κι αυτός ακριβώς είναι και ο πυρήνας της ανάγνωσης μας, βάσει του οποίου έγινε και η επιλογή των ιστοριών που θα αφηγηθούμε. Η συγκεκαλυμμένη βία. Που υπάρχει παντού στην καθημερινότητά μας. Από τις απλές ανθρώπινες σχέσεις μέχρι τις εξόφθαλμα βίαιες πράξεις, που όμως υπομένουμε. Κι όχι απλώς υπομένουμε, αλλά συνηθίζουμε. Τίποτα δε μας συνταράσσει πια. Ίσως μόνο στην αρχή του. Και μετά, περνάει κι αυτό. Λίγα χρόνια πριν, μαθαίναμε για ανθρώπους που πεθαίνουν στη θάλασσα και ήταν κάτι που δεν το άντεχε η λογική μας. Και αυτό συνεχίζει ακόμη να γίνεται. Αλλά εμείς δεν το σκεφτόμαστε καν. Έγινε κι αυτό ένα κομμάτι του «πόσο άδικος είναι αυτός ο κόσμος». Και ως εκεί. Τίποτα παραπάνω.

Οι Έλληνες γνωρίζουμε επαρκώς το έργο του Λατίνου ποιητή;

Αν κρίνω εξ ιδίων, θα πω όχι. Προσωπικά, πέρα από το «Ovidius poeta in terra Pontica exulat» που μάθαινα στο Λατινικά στο Λύκειο, δεν ήξερα πολλά παραπάνω. Και είναι κρίμα, γιατί πρόκειται για έναν πραγματικά ευφυή ποιητή. Με αφορμή αυτήν την παράσταση, μελετώντας το έργο του, άνοιξε ένας τεράστιος κόσμος μπροστά μου. Που προσφέρει γενναιόδωρα πολλή τροφή για σκέψη και έρευνα. Κι όλα αυτά πριν από 2000 χρόνια. Κάτι τέτοιες στιγμές, συνειδητοποιώ και πάλι πόσο μικροί είμαστε σ’ αυτόν τον κόσμο.

Ποιοι θεωρείτε ότι είναι οι λόγοι που το θέμα των μεταμορφώσεων αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όλες τις τέχνες;

Η μεταμόρφωση είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει στη φύση. Από το πιο κλασικό παράδειγμα της πεταλούδας μέχρι την ψυχική μεταμόρφωση του ανθρώπου. Από τις πρώτες ακόμη συζητήσεις που κάναμε όταν καταπιαστήκαμε μ’ αυτό το έργο, είχαμε μεγάλη ανάγκη να αναλύσουμε την έννοια της μεταμόρφωσης αυτής καθ’ αυτής. Και καταλήξαμε στο ότι σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μία ανάγκη. Μία ανάγκη που αναδύεται όταν οι καταστάσεις οδηγούν εκεί που δεν μπορεί να γίνει τίποτα άλλο πέρα απ’ αυτό. Ανάγκη εσωτερική για κάτι έξω από μας. Για κάτι που δεν αρκούν οι λέξεις για να το περιγράψουν, κάτι ανεξήγητο που φέρει μια δύναμη καθηλωτική. Πώς λοιπόν να μην αποτελεί πηγή έμπνευσης αυτό το ανεξήγητο φαινόμενο για την τέχνη που μπορεί και μιλάει και σε άλλες αισθήσεις πέραν της λογικής;

Ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής στην παράσταση;

Η παράσταση έχει δομηθεί σε τρία επίπεδα. Την ιστορία που αφηγούμαστε, τις εικόνες της και τη μουσική. Και τα τρία αυτά στοιχεία, έχουν ουσιαστικό λόγο ύπαρξης και λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς τη δραματουργία. Όσον αφορά τη μουσική συγκεκριμένα, τώρα που η παράσταση οδεύει στην τελική μορφή της, συνειδητοποιώ πως είναι το στοιχείο που μας ενώνει. Δεν μπορούμε να μιλάμε όλοι ταυτόχρονα, γιατί ο θεατής δε θα ακούσει κανέναν. Να που η μουσική το καταφέρνει αυτό. Μπορούμε να τραγουδάμε όλοι μαζί, ακόμη κι αν ο καθένας έχει διαφορετική μελωδία, κι ο θεατής να καταλάβει αυτό που θέλουμε να πούμε. Από πάντα, θεωρούσα ότι η μουσική στο θέατρο επιτελεί ρόλο αφήγησης. Δεν είναι ένα χαλί, ούτε τρόπος να συγκινήσουμε που είναι η εύκολη λύση. «Αν δεν πάει καλά κάτι, βάλε λίγη μουσική και θα βλέπεται». Κατ’ εμέ αυτό είναι ένα είδος εκμετάλλευσης της μουσικής κι όσων δύναται να προκαλέσει. Αν εξυπηρετεί ρόλο χαλιού, καλύτερα να μην υπάρχει καν. Πρέπει να υπάρχει διάλογος μεταξύ λόγου και μουσικής και θεωρώ πως στη συγκεκριμένη παράσταση έχουμε καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να τη χρησιμοποιούμε ως αυτούσιο αφηγηματικό μέσο.

Ο Οβίδιος λέει σε ένα στίχο του: «Τίποτα δεν τελειώνει, όλα μεταμορφώνονται σε κάτι άλλο». Συμφωνείτε;

Και ναι και όχι. Είναι αρκετά ελπιδοφόρα αυτή η αντιμετώπιση της ζωής. Αλλά πολλές φορές η γνώση του τέλους είναι αυτή που μας φέρνει πιο κοντά στην αλήθεια. Όσο κι αν μου αρέσει αυτή η προσέγγιση και πιστεύω όντως πως τα πράγματα είναι σε μια διαρκή ροή και έναν αέναο κύκλο, στη ζωή μου προσπαθώ να είμαι υπέρ του ρητού «Μια ζωή την έχουμε». Αυτό είναι που με κρατάει ζωντανή και δεν παραιτούμαι, αλλά ανακάμπτω. Γιατί έχω πολλή όρεξη για ζωή και ξέροντας ότι κάποια στιγμή τελειώνει, θέλω να προλάβω να μάθω όσο μπορώ περισσότερα.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την ομάδα «C. for Circus»;

Η ομάδα αυτή είναι η σανίδα σωτηρίας του καθενός μας ξεχωριστά απέναντι στην ανθρωπότητα και το Χάος της. Εδώ και 11 χρόνια είμαστε συνοδοιπόροι, όχι μόνο στο θέατρο αλλά και στη ζωή. Είμαστε συνάδελφοι, φίλοι, οικογένεια. Είναι επιλογή και θέση μας το «μαζί» και αυτό είναι που προτείνουμε και πολιτικά μέσα από τις παραστάσεις και από τον τρόπο λειτουργίας μας. Καθένας από μας, προσφέρει ό,τι μπορεί στην ομάδα και αυτή του το ανταποδίδει, με αποτέλεσμα να εξελισσόμαστε και ατομικά και συλλογικά.

Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
Σκηνοθεσία: Ειρήνη Μακρή, Παύλος Παυλίδης
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Παναγιώτης Γαβρέλας, Βαλέρια Δημητριάδου, Δημήτρης Κίτσος, Μαρία-Ελισάβετ Κοτίνη, Χρύσα Κοτταράκου, Ειρήνη Μακρή, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Παύλος Παυλίδης, Νατάσα Ρουστάνη, Αθηνά Σακαλή, Σπύρος Χατζηαγγελάκης
Χώρος: Πειραιώς 260 (Ε)
Μέρες παραστάσεων: 30, 31/5 & 1, 2/6
Ώρα: 21:00