Ιόλη Ανδρεάδη: «Ο Κώστας Καζάκος είναι ένας ζωντανός θρύλος»
Η Ιόλη Ανδρεάδη έχει κάνει σκηνοθετικά άλματα τα τελευταία χρόνια. Φέτος τον χειμώνα πραγματοποιεί και έναν άθλο, κάνοντας τον όνειρό της πραγματικότητα, μεταφέροντας το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Λέοντος Τολστόι στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Πώς χωράνε 1.600 σελίδες κείμενο σε μια σκηνή;
«Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι. Τι είναι αυτό που κάνει αυτό το κείμενο τόσο σημαντικό;
Το πόσο βαθιά ο συγγραφέας αγαπάει τους ήρωές του. Και με πόση στοργή παρουσιάζει το ψυχογράφημά τους. Χωρίς να τους κρίνει για τις αμαρτίες τους, τους αγκαλιάζει με βαθιά κατανόηση και προσπαθεί να τους ξεριζώσει την ενοχή.
Να υποθέσω πως ήταν για εσάς όνειρο και πόθος ζωής η μεταφορά του έργου στο θέατρο…
Ναι, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να σκηνοθετεί, το όνειρό μου ήταν το ανέβασμα αυτού του έργου. Αποτελεί το πιο αγαπημένο μου και πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα. Αυτές τις τόσο μαγικές 1.600 σελίδες του τις διάβασα και τις ξαναδιάβασα από την εφηβεία μου ως σήμερα τουλάχιστον έξι φορές.
Θυμάστε πότε το διαβάσατε πρώτη φορά και τα συναισθήματα που σας δημιουργήθηκαν;
Το «ανακάλυψα» στη βιβλιοθήκη των γονιών μου στα 14 μου. Ένιωσα δέος και μόνο που θα άνοιγα τα φθαρμένα αυτά βιβλία από τρεις γενιές πίσω, σε διαφορετικές εκδόσεις, διαφορετικές μεταφράσεις. Και ύστερα, κατά την ανάγνωση, ένιωθα μια παράξενη στοργή κάθε φορά που τα άνοιγα, σαν μέσα εκεί να ξανάβρισκα κάθε μέρα τους φίλους μου, ανθρώπους που αγαπώ.
Πού εστιάζει η παράσταση; Πώς διασκευάζεται ένα μυθιστόρημα 1.600 σελίδων;
Ένα μυθιστόρημα τέτοιου μεγέθους και βάθους διασκευάζεται με υπομονή και αγάπη. Θέλει θάρρος, λύσεις, πρωτοβουλίες, πίστη στον εαυτό σου και σεβασμό στο πρωτότυπο. Και φυσικά πολλές ώρες εργασίας, ξανακοιτάγματος, αναιρέσεων και τελικών αποφάσεων. Πρέπει κανείς, όταν επιχειρεί μια τέτοια ξανα-γραφή του έργου, να πάρει κατ’ αρχήν την απόφαση πως είναι ένας μόνο αναγνώστης ανάμεσα σε εκατομμύρια αναγνώστες του Τολστόι, που τα δικά του βιώματα και οι εμπειρίες καθρεφτίστηκαν σε μερικά από αυτά που περνάνε οι ήρωες του έργου, και άρα αυτό που γεννήθηκε σε αυτή τη συγγραφική «συνάντηση» καθορίζει το τι μένει, τι φεύγει, ποιοι από τους πολλούς χαρακτήρες του βιβλίου θα μεταφέρουν την ιστορία στην παράσταση, ποιες μάχες θα κρατηθούν, ποιοι έρωτες θα μνημονευτούν. Με αυτή την έννοια, πρόκειται για μια θεατρική μεταφορά με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, το προσωπικό φίλτρο δηλαδή.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε;
Το γεγονός πως οι κεντρικοί ήρωες που αγάπησε και περιέγραψε τόσο αναλυτικά ο Τολστόι είναι τόσο πολλοί. Και τόσο αξιαγάπητοι. Η αποσιώπηση έστω και ενός αποτελεί θυσία. Αλλά εκεί γυρνάει κανείς σε αυτό που ανέφερα προηγουμένως, σε μια ενστικτώδη, προσωπική επιλογή στηριγμένη σε βιώματα.
Ξεχωρίζετε κάποιον ήρωα; Ποιος είναι ο αγαπημένος σας και γιατί;
Δεν ξεχωρίζω κάποιον ήρωα. Τους αγαπώ όλους εξίσου. Όλοι έχουν μέσα τους κάποιο ξεχωριστό κομμάτι του ίδιου του Τολστόι και κάποια θέση στην καρδιά του.
Στον ρόλο του Τολστόι και του στρατηγού Κουτούζοφ βρίσκεται ο Κώστας Καζάκος. Μιλήστε μας για τον κ. Καζάκο…
Ο Κώστας Καζάκος είναι ένας ζωντανός θρύλος. Νιώθω μεγάλη τιμή που δέχτηκε την πρότασή μου από την πρώτη μας συνάντηση, από την πρώτη μας γνωριμία. Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψω τον συνεργάτη και ηθοποιό Κώστα Καζάκο. Πάντα πρόθυμος να δοκιμάσει τις οδηγίες του σκηνοθέτη του, με μια λαχτάρα εφηβική. Και πάντα γενναιόδωρος με τους νεότερους ηθοποιούς του θιάσου. Ανεκτίμητη εμπειρία.
Μιλήστε μας για τα εντυπωσιακά σκηνικά της παράστασης…
Η ιδέα για τα σκηνικά βασίστηκε σε ένα πολύ συγκεκριμένο γλυπτό της Νατάσας Ροστόβα, το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο του Τολστόι στη Μόσχα, όπου πήγαμε με τον Άρη Ασπρούλη για έρευνα, καθώς γραφόταν η διασκευή μας. Με βάση το μπρούντζινο αυτό γλυπτό, όπου εικονίζεται η αέρινη φιγούρα της εφηβικής Νατάσας μέσα σε ένα περίγραμμα μπαλκονόπορτας πολύ μεγαλύτερο από εκείνη, δημιουργήσαμε αντίστοιχα υπερμεγέθη σκηνικά περιγράμματα για όλες τις σκηνές του έργου. Και κάτω από αυτά τα διάφανα «θηρία», που στέκονται πάνω από τα κεφάλια μας σαν τα τοτέμ της Ιστορίας ή των κλασικών κείμενων, τοποθέτησα τους ηθοποιούς μου, τους ήρωες του έργου, στο φυσικό τους μέγεθος, να εκδηλώνουν με στανισλαφσκική ειλικρίνεια τα σπουδαία τους πάθη. Τίποτε από αυτά, ωστόσο, δεν θα έπαιρνε την εντυπωσιακή όψη που είδατε χωρίς τη συνδρομή της σταθερής σκηνογράφου μου Δήμητρας Λιάκουρα.
INFO
Πόλεμος και Ειρήνη
του Λ. Τολστόι
Μετάφραση από τα αγγλικά - σκηνοθεσία - κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη
Πρωτότυπη διασκευή για το θέατρο: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνογραφία - κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Γιάννης Χριστοφίδης
Παίζουν: Κώστας Καζάκος, Ρούλα Πατεράκη, Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Νεφέλη Κουρή, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Γεράσιμος Γεννατάς, Βασιλική Τρουφάκου, Κώστας Νικούλι, Τζένη Κόλλια, Εστέλλα Κοπάνου, Ανδρέας Κανελλόπουλος
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Λ.. Ηρώων Πολυτεχνείου 32
Το κείμενο της παράστασης κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική. Προλογίζει ο Δημήτρης Μανιάτης.
Φωτογραφία: Σταύρος Χαμπάκης
