Το ΊΣΟΝ αλλάζει τα δεδομένα στην εκπαίδευση ανάπηρων και μη ανάπηρων ατόμων στο θέατρο και τον χορό

Το πρώτο Εργαστήρι Θεάτρου και Χορού Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι γεγονός και λειτουργεί ήδη στον Βοτανικό (Μελενίκου 33). Το ΊΣΟΝ είναι ένας νέος χώρος καλλιτεχνικής έκφρασης για ανάπηρους και μη ανάπηρους καλλιτέχνες, που κάνει επιτέλους την έννοια της συμπερίληψης πράξη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι όσοι ανάπηροι και μη ανάπηροι επιθυμούν να σπουδάσουν και να αποκτήσουν επαγγελματική κατάρτιση πάνω στο θέατρο και τον χορό, τώρα μπορούν να το κάνουν στο ΊΣΟΝ μέσα από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών, εγκεκριμένο από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Τρεις ομάδες με μακροχρόνια εμπειρία στο θέατρο και τον χορό με αναπηρία – το ΘΕΑΜΑ, η ΕΞΙΣ και η ARTimeleia – ένωσαν τις δυνάμεις τους και δημιούργησαν το ΊΣΟΝ, έναν χώρο πλήρως προσβάσιμο στον οποίο όλοι είναι ίσοι. Η έννοια της ισότητας και της καθολικής πρόσβασης στην εκπαίδευση πάνω στο θέατρο και τον χορό θα έπρεπε να είναι αυτονόητη στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα, αλλά δεν είναι, αφού οι περισσότερες δραματικές σχολές κλείνουν την πόρτα τους σε ανάπηρα άτομα. Στο ΊΣΟΝ αυτό ανατρέπεται με ανάπηρους και μη ανάπηρους καλλιτέχνες να εκπαιδεύονται και να δημιουργούν μαζί.

Ο Βασίλης Οικονόμου από το ΘΕΑΜΑ, η Άννα Βεκιάρη από την ΈΞΙΣ και η Αννίτα Καπουσίζη από την ARTimeleia μίλησαν στη Free Sunday για το ΊΣΟΝ και την αξία της ισότητας και της συμπερίληψης.

Τι διαφορετικό φέρνει το ΊΣΟΝ ως χώρος καλλιτεχνικής έκφρασης;

Άννα:Το ΊΣΟΝ αποτελεί το πρώτο εργαστήρι συμπεριληπτικής εκπαίδευσης στην Αθήνα. Δίνει τη δυνατότητα σε ανάπηρους και μη ανάπηρους καλλιτέχνες να συνευρεθούν, να εκπαιδευτούν και να δημιουργήσουν μαζί. Λειτουργεί μέσα σε ένα νέο πλαίσιο καλλιτεχνικής έκφρασης και διαφορετικής αντίληψης γύρω από την Τέχνη, την αναπηρία και τα πρότυπα της κανονικότητας που κυριαρχούν γύρω μας. Το ΊΣΟΝ δίνει την ευκαιρία σε καλλιτέχνες με αναπηρία να ενταχθούν στην εκπαίδευση του χορού και του θεάτρου και να μπορέσουν να έχουν μία επαγγελματική κατάρτιση και εμπειρία. Στην ουσία δημιουργήθηκε για να καλύψει το κενό που υπήρχε όσον αφορά τη συμπερίληψη στον τομέα της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης του χορού και του θεάτρου.

Στο ΊΣΟΝ λειτουργεί το πρώτο Εργαστήρι Θεάτρου και Χορού Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

Άννα: Στο ΊΣΟΝ διδάσκονται μαθήματα θεάτρου και χορού ( υποκριτική, αυτοσχεδιασμός θεάτρου και χορού, ιστορία θεάτρου και υποκριτικής, κλασικό μπαλέτο, σύγχρονος χορός) καθημερινά από Δευτέρα έως και Παρασκευή.Τα Σάββατα πραγματοποιούνται παιδικά τμήματα θεάτρου και χορού. Οι εκπαιδευτές χρησιμοποιούμε τις ειδικές μεθοδολογίες και συμπεριληπτικές πρακτικές που έχουμε αναπτύξει μέσα από την εμπειρία μας με συμπεριληπτικές ομάδες και την εξειδικευμένη εκπαίδευσή μας πάνω σε αυτές.

Οι περισσότερες δραματικές σχολές ή σχολές χορού κλείνουν την πόρτα σε άτομα με αναπηρία θεωρώντας ότι τα ανάπηρα άτομα δεν είναι σε θέση να «συμβαδίσουν» μέσα στο πλαίσιο του μαθήματος με τα μη ανάπηρα. Πώς αυτή αντίληψη ανατρέπεται στο ΊΣΟΝ και ποιο είναι το κέρδος από αυτή τη συμπερίληψη;

Αννίτα: Ανατρέπεται με την παρουσία και την συνεκπαίδευση. Με την αρχή που διέπει το ΊΣΟΝ και τους δημιουργούς του, ότι όλοι είμαστε ίσοι και με γνώμονα την ανθρώπινη ποικιλομορφία χτίζουμε προγράμματα και πρακτικές τέτοιες που να μπορούν να τις παρακολουθήσουν και να συνεκπαιδευτούν όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως των χαρακτηριστικών τους. Η συμπεριληπτική αυτή εκπαίδευση βοηθάει να διευρυνθούν τα σωματικά και ψυχικά όρια των συνεκπαιδευόμενων μέσα από τις απεριόριστες δυνατότητες που προκύπτουν δουλεύοντας με σώματα διαφορετικών περιορισμών και  χαρακτηριστικών.

Εξηγήστε μου ο καθένας με λίγα λόγια τους βασικούς άξονες στους οποίους βασίζονται οι εκπαιδευτικές μέθοδοι που ακολουθείτε στο Εργαστήρι του ΊΣΟΝ;

Άννα: Ασχολούμαι με τη συμπεριληπτική διδασκαλία του χορού από το 2012. Αφορμή για αυτό το ξεκίνημα  ήταν η εκπαίδευση μου στη μέθοδο του Danceability, μέθοδος αυτοσχεδιασμού για συμπεριληπτικές ομάδες. Οι σπουδές μου στο χορό, σε συνδυασμό με το DanceAbility και τη σπουδή στη Χοροθέραπεια, μου έμαθαν πως να εφαρμόζω και να διδάσκω την τεχνική του χορού δίνοντας χρόνο και χώρο σε κάθε μαθητή να μπορέσει να γνωρίσει το σώμα του,να ακούσει τις ανάγκες του και να σωματοποιήσει τα εργαλεία και τις αρχές του κλασικού μπαλέτου και του σύγχρονου χορού. Η διδασκαλία μου βασίζεται στο Πώς οι αρχές της τεχνικής του χορού εφαρμόζονται και μεταφράζονται με μοναδικό τρόπο σε κάθε σώμα.

Βασίλης: Συμπληρώνοντας δεκατέσσερα χρόνια στην επαγγελματική θεατρική συμπεριληπτική εκπαίδευση με κύρια εργαλεία τη συναντίληψη και συνεκπαίδευση και σκηνοθετώντας πάνω από τριάντα συμπεριληπτικές παραστάσεις ανέπτυξα μία προσωπική εκπαιδευτική μέθοδο που ονομάζεται «Άνθρωπος-Στόχος-Δράση». Χρησιμοποιούνται η θεατρική σύμβαση και η μη θεατρική σύμβαση με κύριο άξονα την προσωπική απάντηση στο γιατί της κάθε δράσης. Συγκεκριμένα η θεατρική σύμβαση προσεγγίζεται μέσω χρήσιμων τεχνικών όπως της «πρό-δρασης» («predigra») και της άρνηση/«στοπ» («otkaz») που οριοθετούν τη «βίο-μηχανική» του Μέγιερχολντ και η μη θεατρική σύμβαση μέσω της «εκμηδένισης του εγώ» και της «επικέντρωσης στο ουσιώδες» ως πτυχές της τεχνικής της αποστασιοποίησης του Μπρεχτ. Δύο διαφορετικές μέθοδοι συναντώνται στην υπηρεσία του καθαρού στόχου μιας δράσης όπως αυτός προσλαμβάνεται μοναδικά από κάθε άνθρωπο.

Αννίτα: Ο άξονας της δικής μου μεθοδολογίας μέσα από την δουλειά μου από το 2012 με ανθρώπους με νευρομυϊκές παθήσεις, είναι αυτός της νευρολογικής παρατήρησης. Με δεδομένο ότι στη βάση, η νευροβιολογική λειτουργία όλων των ανθρώπων παραμένει η ίδια, έκανα μια νευρολογική έρευνα στην Αμερική ως υπότροφος καλλιτέχνης του Ιδρύματος Fulbright, όπου κατέγραψα μια μεθοδολογία η οποία βασίζεται στη νευρολογική παρατήρηση μέσα από νευροδιαγνωστικές ασκήσεις σε συνδυασμό με βασικές αρχές της υποκριτικής, δημιουργώντας ένα ασκησιολόγιο διδασκαλίας της υποκριτικής για ανθρώπους με και χωρίς αναπηρία.

Κάθε Κυριακή παρουσιάζεται στο ΊΣΟΝ από την ομάδα ΘΕΑΜΑ η παιδική παράσταση «Το δικό μας παραμύθι». Πόσο σημαντικό είναι τα παιδιά να κατανοήσουν την αξία της ισότητας, της συμπερίληψης και της αποδοχής του εαυτού μας; Πώς αντιδρούν στην παράσταση;

Βασίλης: Κάθε Κυριακή στις 11πμ στο ΊΣΟΝ μια καρακάξα κι ένας κάστορας συναντούν στο δάσος μια μουσικό. Όλοι νιώθουν πως δεν είναι αποδεκτοί στον κόσμο των παραμυθιών. Αναζητούν να βρουν μια ιστορία που θα συμπεριλάβει και τους τρεις.  Δοκιμάζουν να λάβουν μέρος σε τέσσερις μύθους ενός γνωστού παραμυθά, του Αισώπου: “Τζίτζικας και Μέρμηγκας”, “Ο Όνος και η Λεοντή”, “Ο Λαγός και η Χελώνα”, “Το Λιοντάρι πάει στη μάχη“. Ο κάθε χαρακτήρας είναι μοναδικός, ευέλικτος και σε ετοιμότητα να πάρει όποιον ρόλο του δοθεί, προκειμένου να συμπεριληφθεί σε κάποια από τις ιστορίες.

Μετά από πολλές δοκιμές και εναλλαγή συναισθημάτων, θαυμασμού, αδικίας, χαράς, θυμού, γέλιου κι απογοήτευσης, αποφασίζουν να διεκδικήσουν την δική τους θέση και να φτιάξουν το δικό τους παραμύθι. Πρόκειται για μια  διαδραστική παράσταση που αναδεικνύει τη μοναδικότητα, τη συμπερίληψη, την αποδοχή, την επιμονή, την αυτοεκτίμηση και την εκπλήρωση των προσωπικών στόχων και ονείρων. Το έργο και το υλικό της παράστασης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εκπαιδευτικό εργαλείο για την ισότιμη αποδοχή, τον σεβασμό στη μοναδικότητα, την κατανόηση κοινωνικών φαινομένων. Είναι μία προσβάσιμη παράσταση που στόχο της έχει να αναδομήσει αντιλήψεις και στερεότυπα ως προς την την ανθρώπινη ποικιλομορφία και την αναπηρία.

Τα παιδιά αντιδρούν με μεγάλη χαρά κι αποδέχονται με θετική προαίρεση την αναπηρία. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στη συζήτηση για τη συμπερίληψη που ακολουθεί αμέσως μετά την παράσταση με όλους τους συντελεστές. Οι απαντήσεις των παιδιών αποδεικνύουν την καλή εξελικτική πορεία στην οποία βαδίζει η ελληνική κοινωνία για την αναδόμηση στερεοτύπων σχετικά με την αναπηρία.

Ποιοι είναι οι στόχοι σας για το μέλλον;

Αννίτα: Το ΊΣΟΝ ν’ αποτελέσει ένα σταθερό σημείο συνάντησης, συνεκπαίδευσης και συνδημιουργίας. Και ο όρος της συμπερίληψης να μην αποτελεί έναν ειδικό όρο, αλλά να γίνει συνείδηση μιας πραγματικότητας που απο τη φύση της τον εμπεριέχει.

Περισσότερες πληροφορίες για το ΊΣΟΝ και το Εργαστήρι Θεάτρου και Χορού Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης μπορείτε να βρείτε εδώ: https://ison.com.gr/