Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη: «Είναι στην ανθρώπινη φύση η λατρεία της εξουσίας»

Η ομάδα ΑΝΙΜΑ, μετά τις επιτυχημένες παραστάσεις «Γαμήλιο Εμβατήριο», «Έξοδος» και τη σπουδαία διάκριση της σκηνοθέτριας Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη με το βραβείο «Κάρολος Κουν» για το έργο «Ο Ζητιάνος», ανεβάζει το «Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα» του Έντεν φον Χόρβατ. Γραμμένο το 1932, είναι ένα από τα πιο σκοτεινά και δυστοπικά έργα του 20ού αιώνα. Σκοπός της παράστασης είναι να ανοίξει έναν διάλογο με τη σημερινή, εξίσου άγρια εποχή. Η σκηνοθέτις μάς εξηγεί γιατί είναι σημαντικό.

Τι σας οδήγησε να σκηνοθετήσετε το «Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα» του Χόρβατ και τι αισθανθήκατε στην πρώτη ανάγνωση με την ομάδα σας;

Στην ΑΝΙΜΑ έχουμε ως στόχο να δουλεύουμε θεατρικά έργα και κείμενα τα οποία να συνομιλούν με την εποχή και τους προβληματισμούς της. Σκοπός μας είναι να δημιουργούμε όσο γίνεται έναν ανοιχτό διάλογο με τον πολίτη, την κοινωνία, τα συστήματα, την εξουσία. Το «Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα» του Χόρβατ είναι ένα τέτοιο έργο, το οποίο, αν και γραμμένο το 1932, έχει ευθείες αναφορές με την Ελλάδα και την Ευρώπη του σήμερα. Τα θέματα που θίγει αναζητούν απαντήσεις και στη σύγχρονη εποχή, μεταφέροντας τις εικόνες του σε μια οποιαδήποτε χώρα, π.χ. την Ελλάδα. Στην πρώτη κιόλας ανάγνωση ένιωσα πραγματικά πόσο σημερινό και επίκαιρο είναι. Ταυτόχρονα, επειδή πρόκειται για ένα σκοτεινό κείμενο, στο οποίο οι καταστάσεις λειτουργούν υπόγεια και υπαινικτικά, χρειάζεται να σκάψεις πολύ για να τις ανακαλύψεις, και αυτό μας φόβισε και μας εξιτάρισε ταυτόχρονα.

Ποια είναι τα κυριότερα θέματα που θίγει η παράσταση;

Το έργο, γραμμένο στον Μεσοπόλεμο, περιγράφει μια κατάσταση πολύ μεγάλης οικονομικής κρίσης και ανέχειας, στην οποία επίσης κυριαρχούν η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η έλλειψη δικαιοσύνης, το έγκλημα, η αστυνομοκρατία. Σε αυτό το περιβάλλον ο άνθρωπος νιώθει αβοήθητος, μόνος, ανασφαλής, λειτουργώντας με κυνισμό και έντονο ατομικισμό. Ο Χόρβατ επιτίθεται στις ρίζες των αξιών του δυτικού πολιτισμού, ενόψει μάλιστα και ενός επικείμενου πολέμου.

Ποια κοινά σημεία ανάμεσα στο έργο του Χόρβατ και την Ελλάδα της γενικευμένης κρίσης εντοπίσατε;

Νομίζω ότι διαβάζοντας κανείς την παραπάνω απάντηση αναγνωρίζει σημερινά θέματα. Ακόμη και το θέμα του πολέμου, που ίσως μοιάζει πιο μακρινό εκ πρώτης σκέψης, είναι αρκετά ορατό και παίρνει διάφορες μορφές. Ο πόλεμος στη Συρία, ο εμφύλιος στη Λιβύη, τα γεωπολιτικά παιχνίδια ανάμεσα στις πιο αδύναμες και στις ισχυρές χώρες, η στάση της Τουρκίας στο προσφυγικό, τι άλλο μπορεί να είναι; Και, φυσικά, όλη αυτή η κοινωνική και οικονομική ανισότητα, που έχει διαμορφωθεί παγκοσμίως, δημιουργεί άτυπους πολέμους χωρίς αληθινές σφαίρες αλλά εξίσου θανατηφόρους.

Τελικά, η Ιστορία επαναλαμβάνεται γιατί ξεχνάμε ή επειδή δεν την αξιολογούμε όπως της πρέπει;

Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι φτιαγμένος να ξεχνάει, ώστε να μπορεί να αντέχει τις βαθιές δυσκολίες και τις απώλειες της ζωής. Διαφορετικά, το άλγος και η σκέψη του θανάτου δεν θα αντέχονταν. Όσον αφορά την Ιστορία, παρόλο που τη διαβάζουμε, παρόλο που τη μελετούμε και την αναλύουμε, συνεχίζουμε να κάνουμε πάνω-κάτω τα ίδια λάθη. Είναι στην ανθρώπινη φύση η λατρεία της εξουσίας. Αυτή μοιάζει με αδηφάγο τέρας, που στο διάβα της συνεπαίρνει τα πάντα. Σε συνδυασμό και με τον θεό πλούτο, όλα εναρμονίζονται και βρίσκουν τον καταστροφικό στόχο τους. Ο Μακιαβέλι τα έχει πει όλα στον «Ηγεμόνα» του.

Πείτε μας μια ατάκα από το έργο που συμπυκνώνει όλη τη δυναμική του.

«Οι άνθρωποι δεν είναι πια άνθρωποι» και «χωρίς πίστη, αγάπη, ελπίδα, δεν υπάρχει ζωή».

Ποια είναι ή θα έπρεπε να είναι η ουσία των εννοιών «πίστη», «αγάπη» και «ελπίδα»;

Οι έννοιες αυτές, αντλώντας περιεχόμενο από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, αγγίζουν την ανθρώπινη πλευρά και επαφίενται στις θετικές πλευρές της ανθρώπινης ψυχής να τις επεξεργαστεί. Στόχος είναι μέσω των εννοιών αυτών να διατηρηθεί η ανθρωπιά, η εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο, η αγάπη στον εαυτό.

Έχει, κατά τη γνώμη σας, το θέατρο τη δύναμη να αφυπνίσει συνειδήσεις και, αν ναι, με ποιον τρόπο μπορεί να τα καταφέρει;

Αν δεν πίστευα στη βαθιά αφυπνιστική και επουλωτική δύναμη του θεάτρου, δεν ξέρω αν θα άντεχα να το υπηρετώ μέσα από τις πολλές ματαιώσεις και αντιξοότητες που εμπεριέχει. Είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά το θέατρο, αν και όχι μόνο δουλειά. Το θέατρο υπήρξε για μένα θεραπευτικό σε πολλές περιπτώσεις στη μέχρι τώρα ζωή μου και ήταν ο ισχυρός πόλος ενός συστήματος που πληττόταν. Και όπως κι εγώ έχω δει παραστάσεις που συγκεκριμένες στιγμές, συγκεκριμένες καταστάσεις, συγκεκριμένες ατάκες, όχι μόνο με συγκίνησαν αλλά έγραψαν μέσα μου αλλαγές και συνειδητοποιήσεις, νομίζω ότι αυτό συμβαίνει σε όλους τους θεατές με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

Ποια καλλιτεχνική ανάγκη σάς οδήγησε στη δημιουργία της ομάδας ΑΝΙΜΑ;

Η ανάγκη να μοιραστούμε κάποιοι άνθρωποι σκέψεις, ιδέες, οράματα. Η ανάγκη να δουλέψουμε πολύ, εκτός θεατρικού ωραρίου, εκτός θεατρικών συμβάσεων, ώστε να πειραματιστούμε σε φόρμες και θεατρικούς κώδικες με απώτερο σκοπό να προσπαθήσουμε να αρθρώσουμε λόγο για όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Μετά τη βράβευσή σας για τη σκηνοθεσία του έργου «Ο Ζητιάνος» αισθάνεστε ότι έχει ανέβει πιο ψηλά ο πήχης ή απλώς την αξιολογείτε ως μια αναγνώριση της δουλειάς σας;

Αναγνώριση όχι της δουλειάς –νομίζω ότι πρέπει να υπάρχει πολλά χρόνια κάποιος στον χώρο για να φέρει τον τίτλο του σκηνοθέτη ή του ηθοποιού κ.λπ.– αλλά της προσπάθειας. Και βέβαια είμαι πολύ περήφανη για την παράσταση του «Ζητιάνου», που ήταν μια συλλογική δουλειά, και γι’ αυτή τη διάκριση, που ταυτόχρονα εννοείται ότι ανέβασε τον πήχη πολύ ψηλά. Δεν μας επιτρέπεται, αισθάνομαι, τίποτα εύκολο, τίποτα χωρίς πολλή δουλειά και προσπάθεια.

INFO

Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα

του Έντεν Φον Χόρβατ

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Κυριακού

Σκηνοθεσία - Δραματουργική επεξεργασία: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη

Παίζουν: Σήφης Πολυζωίδης, Κατερίνα Μπιλάλη, Αντώνης Γκρίτσης, Γιώργος Μπανταδάκης, Βασιλική Διαλυνά, Γιώτα Τσιότσκα, Λευτέρης Παπακώστας, Μάγδα Κατσιπάνου

Bios Main

Πειραιώς 84, Αθήνα

Τηλ.: 210 3425335

Από Πέμπτη 19 Μαρτίου και κάθε Πέμπτη-Κυριακή στις 21:00