Γιώργος Βαλαής: «Τα κοινωνικά αντανακλαστικά έχουν αλλάξει»

Η performance «Δράκος» είναι μια σκηνική σύνθεση φτιαγμένη από αναφορές σε περιστατικά βίας κατά των γυναικών, σκηνές από το σενάριο της ταινίας ο «Δράκος», συνεντεύξεις και αποσπάσματα, μέσα στην οποία ένας αθώος συναντά τον ανεστραμμένο κόσμο. Τον κόσμο μας. Ο Γιώργος Βαλαής σκηνοθετεί ένα επί σκηνής μοντάζ ετερογενών υλικών που αφηγούνται αυτήν τη βιαιότητα που υπάρχει στην κοινωνία και στρέφεται κατά των γυναικών: Τις επιθέσεις, τους βιασμούς, τον φόβο που υπάρχει κάτω από απλές συναντήσεις, τη λεκτική βία στον δρόμο, τη σεξουαλικοποίηση των γυναικών μέσα από τα αντρικά βλέμματα, τον χαμένο πνευματικό κόσμο που δεν μπορεί να μας βοηθήσει, τη γενικευμένη νοοτροπία μέσα στην οποία ζούμε και η οποία στρέφεται κατά του μισού πληθυσμού του πλανήτη, την εξιδανίκευση του υποκειμένου «γυναίκα» και την καταβαράθρωσή του. Όλα όσα καλλιεργούν μια κοινωνία που βασίζεται στον διαχωρισμό, τον φόβο της ετερότητας που ξεκινάει από το άλλο φύλο και επεκτείνεται σε όλο τον κόσμο.

Στη Χριστίνα Λάσκαρη

Πώς γεννήθηκε στο μυαλό σας η performance «Δράκος»;

Σκεφτόμουνα για αυτήν την performance από το 2018, ήταν τότε που άρχισε να συζητιέται και στη δική μας κοινωνία το #metoo. Τότε ήταν ένα κρυμμένο θέμα, δεν υπήρχαν όλες αυτές οι αποκαλύψεις που έγιναν το τελευταίο διάστημα, κανείς δεν ήξερε την πραγματική του διάσταση. Η performance μιλάει για μια κρυμμένη νοοτροπία που υπάρχει γύρω μας και ενισχύει την ανισότητα που υπάρχει ανάμεσα στα φύλα. Οι επιθέσεις εναντίων των γυναικών είναι μόνο μία πτυχή του ζητήματος, δεν είναι το συνολικό ζήτημα. Η λέξη «Δράκος» είναι η περιγραφή αυτής της νοοτροπίας, αυτήν την νοοτροπία προσπαθεί να περιγράψει η παράσταση.

Στην παράστασή σας αναμειγνύετε υλικά από τον κινηματογράφο, το θέατρο, τη μουσική, τα αστυνομικά δελτία, από ντοκουμέντα και πραγματικές ιστορίες. Η σύνθεση των διαφορετικών πηγών θεωρείτε ότι αποτελεί μονόδρομο για τη δημιουργία πλέον μιας σύγχρονης performance, ειδικότερα όταν η αφορμή είναι ένα φλέγον κοινωνικό ζήτημα, όπως οι γυναικοκτονίες;

Αναμειγνύοντας διαφορετικά υλικά, προκύπτει μια μεγαλύτερη εικόνα που δεν την εξασφαλίζουν οι διάλογοι σε ένα τυπικό θεατρικό έργο. Οι διάλογοι μιλούν συνήθως για την ατομική περίπτωση του καθενός. Έπρεπε οι συνεργάτες μου κι εγώ να σκεφτούμε πρώτα σαν συγγραφείς και μετά σαν performers. Μια σύγχρονη performance μπορεί να δημιουργηθεί με διάφορα υλικά και σκέψεις πάνω σε αυτά. Ήθελα να δείξω τη μεγαλύτερη εικόνα, την εικόνα μέσα στην οποία συμβαίνουν όλα αυτά που συζητάμε. Οι γυναικοκτονίες είναι η κορυφή ενός παγόβουνου το οποίο είναι κρυμμένο μέσα στον κοινωνικό ιστό, ξεκινάει από την κοινωνική θέση της γυναίκας και καταλήγει στη νοσηρότητα των γυναικοκτονιών.

Εσείς πού αποδίδετε την έξαρση των γυναικοκτονιών τα τελευταία χρόνια;

Αν δει κανείς τα στοιχεία, θα καταλάβει ότι δεν υπάρχει έξαρση τα τελευταία χρόνια, απλώς πρόσφατα αποφασίσαμε να δούμε αυτό το ζήτημα. Μόνο κάποιες γυναικείες συλλογικότητες έθεταν αυτό το ζήτημα και, δυστυχώς, οι φωνές τους δεν ακούγονταν από την ελληνική κοινωνία. Παλιότερα, πολλές από αυτές οι επιθέσεις χαρακτηρίζονταν σαν εγκλήματα πάθους και δεν είχαν θέση στον δημόσιο διάλογο. Η πραγματικότητα όμως κατάφερε να αλλάξει τον δημόσιο διάλογο – έτσι γίνεται με όλα τα ζητήματα. Μετά από όλες αυτές τις αποκαλύψεις πιστεύω ότι τα κοινωνικά αντανακλαστικά έχουν αλλάξει, οφείλουν να αλλάξουν. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξεριζώσει κανείς τη βία από την ανθρώπινη συμπεριφορά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει και να την αποδεχθούμε ή να μην κάνουμε τίποτα για αυτό.

Γιατί υπάρχει τέτοια αντίσταση από την κοινωνία να αποδεχθεί τον έμφυλο χαρακτήρα αυτών των εγκλημάτων;

Οι παραστάσεις που έχει η ελληνική κοινωνία για να εξηγήσει τον κόσμο είναι πατριαρχικές. Ένα άλλο ζήτημα είναι η θρησκεία και η επιρροή της μέσα στην ελληνική κοινωνία. Τι ακριβώς πιστεύει η θρησκεία για τη γυναίκα; Είναι το κορμί της ένοχο; Ποια είναι η θέση της στην κοινωνία; Ένα άλλο ζήτημα είναι η πολιτική. Βρισκόμαστε εξαιρετικά πίσω σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη στα ζητήματα αντιμετώπισης της ανισότητας των φύλων. Θα ακουστεί μπανάλ αυτό που θα πω, αλλά όλα είναι ζητήματα εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση σε τέτοια ζητήματα στην Ελλάδα είναι πολύ πίσω.

Θα μπορούσαμε να είμαστε αισιόδοξοι σχετικά με τη μείωση του αποτρόπαιου αυτού φαινομένου, λόγω και της ορατότητας που πλέον λαμβάνει στον δημόσιο λόγο;

Η ορατότητα είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να συμβεί, δεν πρέπει να σταματήσουμε να μιλάμε για αυτό. Αυτήν τη στιγμή μεγαλώνει μια νέα γενιά που έχει περισσότερη ευαισθησία σε έμφυλα ζητήματα και μπορεί να δώσει κάποιες λύσεις. Πιστεύω, θέλω να πιστεύω, ότι τα πράγματα θα αλλάξουν.

INFO

«ΔΡΑΚΟΣ»

Θέατρο Τέχνης (στη σκηνή της Φρυνίχου)

Ιδέα - σκηνοθεσία: Γιώργος Βαλαής

Ηθοποιοί: Γιώργος Βαλαής, Κατερίνα Ζησούδη, Μάγδα Καυκούλα, Θοδωρής Πεντίδης