Αμαλία Αρσένη: H τέχνη δεν προσβάλλει ποτέ

Η ηθοποιός, κόρη του Γεράσιµου Αρσένη και της Λούκας Κατσέλη, πρωταγωνιστεί στο αριστούργημα του Στρίντμπεργκ «Δεσποινίς Τζούλια». Μας μιλάει για το ψυχαναλυτικό κομψοτέχνημα, τον έρωτα και την αιώνια μάχη των φύλων.

Τι είναι αυτό που συναρπάζει ακόμα στη «Δεσποινίδα Τζούλια», 127 χρόνια μετά τη συγγραφή της;

Οι ανθρώπινες σχέσεις, τα πάθη και τα όνειρα των ανθρώπων είναι διαχρονικά. Το έργο αυτό δεν είναι κλασικό δίχως λόγο. Για μένα, διαχρονικό είναι κάτι που συγκινεί και αφορά, επειδή το αναγνωρίζουμε σ’ εμάς τους ίδιους, και σίγουρα αυτό το έργο προκαλεί τους ανθρώπους που το βλέπουν να κάνουν μια ανασκόπηση και να αφεθούν στην ιστορία του, στο δράμα των χαρακτήρων. Το να σε κάνει ένα έργο να αφεθείς είναι μεγάλη υπόθεση. Κατ’ επέκταση, και το να το καταφέρει μια παράσταση.

Το έργο αφορά και τη μάχη των φύλων, και ενώ ο Στρίντμπεργκ θεωρείται μισογύνης, στη «Δεσποινίδα Τζούλια» τα φεμινιστικά μηνύματα είναι έντονα. Τον τελευταίο χρόνο βλέπουμε μια αναβίωση του φεμινισμού. Όλο και περισσότερες γυναίκες –και επώνυμες, από την Έμα Γουότσον έως τη Μέριλ Στριπ– χρησιμοποιούν τον όρο που είχε περάσει σε «αχρηστία» ή είχε παρεξηγηθεί. Εσείς θεωρείτε πως έχουμε πραγματική ισότητα; Εννοώ, φυσικά, στον δυτικό κόσμο.

Ο φεμινισμός, όπως και κάθε όρος με κοινωνικό και ιστορικό υπόβαθρο και βαρύτητα, πρέπει να αναλύεται και να τοποθετείται στο ανάλογο πλαίσιο και πρίσμα. Όταν πρωτοχρησιμοποιήθηκε ο όρος, στα μέσα του 19ου αιώνα, το βασικό αίτημα των γυναικών ήταν το δικαίωμα ψήφου, μετέπειτα, το ’60, η κοινωνική απελευθέρωση (liberation movement) και από το τέλος του 20ού αιώνα οι διακλαδώσεις του όρου δεν αφορούν μόνο ένα πράγμα, διότι οι ανάγκες είναι περισσότερες. Συνεπώς η ισότητα της εποχής μας δεν είναι κάτι απλό και απτό όσο ήταν την εποχή του Στρίντμπεργκ, που τα δικαιώματα των γυναικών ήταν συγκεκριμένα (ψήφου, περιουσίας, ιδιοκτησίας) και ήταν εύκολο να απαριθμηθούν και δυσκολότερο να διεκδικηθούν. Μετά από αυτούς τους αγώνες που δόθηκαν στο παρελθόν για να διεκδικηθούν τα απολύτως αυτονόητα σήμερα, ναι, μπορεί κάποιος να πει πως υπάρχει ισότητα πολιτική και κοινωνική σε ένα νομικό πλαίσιο, αλλά αυτό δεν διασφαλίζει πως δεν υπάρχει προκατάληψη και στερεοτυπική αντιμετώπιση στην πράξη, στην καθημερινή ζωή. Γιατί, όσο κι αν υπάρχουν όροι και κινήματα, οι άνθρωποι που δίνουν σάρκα και οστά στις θεωρίες είμαστε όλοι εμείς, αυτοί που αγωνιζόμαστε γι’ αυτά και αυτοί που αντιστέκονται. Σημασία έχει να συνυπάρξουμε αρμονικά με σεβασμό και έτσι, φυσιολογικά, με ισότητα. Αυτό δεν έχει συμβεί ακόμα πρακτικά.

Το έργο του Στρίντμπεργκ αναφέρεται και στην ταξική ανισότητα. Η αντιπαλότητα αφορά τη σαθρή και καταρρέουσα αριστοκρατία και την ανερχόμενη –πλην αδίστακτη– λαϊκή τάξη. Τα τελευταία χρόνια τα μεσαία και κατώτερα στρώματα συνθλίβονται, ενώ βρισκόμαστε σε έναν πρωτοφανή εργασιακό μεσαίωνα. Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε;

Να «αντιδράσουμε». Αυτό πρέπει να κάνουμε. Μέσα από συλλογική δράση. Η αφύπνιση και η ευαισθητοποίηση είναι απολύτως αναγκαίες. Αυτό είναι και το χρέος της τέχνης.

Θα μας πείτε τη γνώμη σας για την περιβόητη παράσταση που ανέβηκε, κατέβηκε και ξανανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο;

Κατά τη γνώμη μου, η τέχνη δεν προσβάλλει ποτέ. Η τέχνη, όπως η πίστη, είναι υποκειμενική. Γι’ αυτό και κάθε προσπάθεια λογοκρισίας είναι κατακριτέα.

Δεν μπορώ να μη σας ρωτήσω για την οικογένειά σας. Μεγαλώνοντας, λοιπόν, σε ένα σπίτι πολιτικών, πώς δεν κολλήσατε το μικρόβιο;

Θεωρώ ότι η πολιτική δεν είναι επάγγελμα αλλά λειτούργημα και στάση ζωής. Με ενδιαφέρει το τι γίνεται, διαβάζω και συζητώ για ό,τι συμβαίνει γύρω μου. Μέσα από το θέατρο μιλάμε για την κοινωνία απεικονίζοντάς την, προβληματιζόμαστε γι’ αυτήν έχοντάς την στο προσκήνιο και ενισχύουμε και ενθαρρύνουμε τη συλλογικότητα με το να είμαστε όλοι μαζί επί σκηνής και στην αίθουσα του θεάτρου.

Και η δική σας σχέση με την πολιτική;

Παρακολουθώ τι γίνεται, ανησυχώ, προβληματίζομαι, σκέφτομαι, αναθεωρώ. Όπως κάθε νέο άνθρωπο και ενεργό πολίτη, το τι συμβαίνει στη χώρα μου μόνο ανέγγιχτη δεν θα μπορούσε να με αφήσει. Όλοι αγαπάμε αυτό τον τόπο. Τουλάχιστον εγώ αυτό θέλω να πιστεύω και προασπίζω. Όσο ρομαντικό κι αν ακούγεται.

INFO

Δεσποινίς Τζούλια

Σκηνοθεσία: Λίλλυ Μελεμέ

Παίζουν: Μαρία Κίτσου, Ορέστης Τζιόβας, Αμαλία Αρσένη

Νέο Θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου

Προφήτη Δανιήλ 3-5 & Πλαταιών, Κεραμεικός

Τηλ.: 211 0132002-5, 212 1042777