Ο Τομ Βολφ είναι ο σκηνοθέτης του «Η Μαρία Κάλλας εξομολογείται»

Από τις 18 Ιανουαρίου στις κινηματογραφικές αίθουσες βρίσκεται το ντοκιμαντέρ «Η Μαρία Κάλλας εξομολογείται» του Τομ Βολφ. Ο σκηνοθέτης βρήκε ένα φιλμ από το 1970 που για τέσσερις δεκαετίες θεωρούνταν ότι είχε χαθεί. Αυτό το υλικό αποκαλύπτει μια εύθραυστη γυναίκα, αμέσως μετά τον χωρισμό της από τον Ωνάση, και μια αμφιταλαντευόμενη καλλιτέχνιδα που θέτει τη σταδιοδρομία της σε αναμονή για πέντε χρόνια. Η Μαρία Κάλλας επανεξετάζει την καριέρα της και για πρώτη φορά μιλάει για τη νεανική της ηλικία στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Στην ταινία περιέχονται ακόμη συνεντεύξεις της για την αμερικανική, την ιταλική και τη γαλλική τηλεόραση, καθώς και πολύ προσωπικές στιγμές της που γυρίστηκαν σε Super 8, παρουσιάζοντας μια πολύ διαφορετική γυναίκα από την ντίβα που γνωρίζουμε: οι διακοπές της με τον Ωνάση στο «Χριστίνα», η βασιλική οικογένεια του Μονακό, οι τελευταίες διακοπές της στη Φλόριντα αρκετούς μήνες πριν από τον θάνατό της. Επίσης, ένα αρχείο του BBC που λόγω εσφαλμένης ταξινόμησης θεωρούνταν ότι είχε χαθεί. Αυτή είναι η μοναδική φορά που βλέπουμε την Κάλλας μαζί με τον πατέρα της, όταν εκείνος την υπερασπίστηκε στη δημόσια διαμάχη της με τη μητέρα της το 1958. Ο σκηνοθέτης εξηγεί γιατί αυτή είναι μία σημαντική ταινία. 

Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την ταινία «Maria by Callas»;

Πριν από τέσσερα χρόνια ζούσα στη Νέα Υόρκη και είχα πάει να παρακολουθήσω την παράσταση «Maria Stuarda» του Ντονιτσέτι. Δεν ήξερα τίποτα για την όπερα, αλλά αυτή η συγκεκριμένη με έκανε να θέλω να μάθω περισσότερα. Όταν έφτασα σπίτι, μπήκα στο διαδίκτυο ψάχνοντας για άλλα έργα του Ντονιτσέτι και η Κάλλας ήταν εκεί! Το σοκ ήταν τόσο βίαιο, που πέρασα τη νύχτα ακούγοντας τα πάντα από το ρεπερτόριό της. Διάβασα περίπου όλα όσα γράφτηκαν για εκείνη και πολύ γρήγορα συνάντησα τους ανθρώπους που την ήξεραν. Η πρώτη μου σκέψη ήταν να της ξαναδώσω τον λόγο, να ξαναβάλω την Κάλλας στο επίκεντρο της ιστορίας της ζωής της, ο θρύλος της οποίας είναι γεμάτος ανακρίβειες. Άφησε την εικόνα μιας ιδιότροπης ντίβας. Είναι γελοίο. Το θερμό ταμπεραμέντο της υποδεικνύει το πόσο απαιτητική και τέλεια ήταν η δουλειά που έκανε και πόσο ακριβές και αυστηρό ήταν το έργο της. 

Η ταινία σας συγκεντρώνει ένα εντυπωσιακό υλικό, ανέκδοτες ταινίες, φωτογραφίες που ποτέ δεν αποκαλύφθηκαν… Πώς καταφέρατε να τα συγκεντρώσετε όλα αυτά;

Ένα πραγματικό κυνήγι θησαυρού και μια μικρή βοήθεια από τη μοίρα βοήθησαν ώστε να συγκεντρωθούν μαρτυρίες και υλικό εντελώς αδημοσίευτο. Πήρα συνεντεύξεις από περίπου τριάντα άτομα του κοντινού της περιβάλλοντος, μεταξύ των οποίων η Νάντια Σταντσιόφ, υπεύθυνη Τύπου του Πιερ Πάολο Παζολίνι, που έγινε φίλη της στην περιοδεία της «Μήδειας», ο Φράνκο Τζεφιρέλι, τότε βοηθός του Βισκόντι, ο Ζορζ Πρετρ, ο διευθυντής ορχήστρας, με τον οποίο αγαπούσε πολύ να δουλεύει, ο Ρόμπερτ Σάδερλαντ, ο πιανίστας που τη συνόδευσε στην τελευταία της περιοδεία κ.ά. Σε κάθε συνάντηση καθένας μού αποκάλυπτε μια στιγμή, μια ανάμνηση, μια φωτογραφία, ένα βίντεο και συχνά ένα συναίσθημα συγκίνησης. 

Αφιερώνετε την ταινία σας στον μπάτλερ της, Φερούτσιο, και στην καμαριέρα της, Μπρούνα…

Η συνάντησή μου μαζί τους ήταν καθοριστική, ήταν οι οδηγοί μου. Δεν μπορώ να τους χαρακτηρίσω μόνο ως μπάτλερ και καμαριέρα της. Η Μαρία τους θεωρούσε οικογένειά της. Έμειναν μαζί της 25 χρόνια και όταν μου μιλούσαν για εκείνη, την αποκαλούσαν «η κυρία». Μου εμπιστεύτηκαν τη ζωή τους μαζί της και, κυρίως, μου έδωσαν μια ανέκδοτη συνέντευξή της στον Ντέιβιντ Φροστ το 1970 (ο Φερούτσιο διατηρούσε το μοναδικό υπάρχον αντίγραφό της). 

Αυτή η συνέντευξη αποτελεί το νήμα της ταινίας σας…

Ναι, είναι πραγματικά η σπονδυλική στήλη της ταινίας, τα πάντα περιστρέφονται γύρω της. Η Μαρία μιλάει σ’ εμάς, μας προκαλεί, χωρίς φίλτρα. Δίνει τον εαυτό της με μια καθηλωτική ειλικρίνεια. Είναι αστεία, αποκαλυπτική, ευάλωτη και τρομερά ανεξάρτητη. Αυτή η συνέντευξη είναι στην πραγματικότητα θεμελιώδης. Η Μαρία ξετυλίγει τη δυαδικότητά της, ανάμεσα στη γυναικεία φύση της και στο πεπρωμένο της ως ντίβας.

Θα λέγατε ότι ήταν θεϊκή;

Εδώ και καιρό την αποκαλούν έτσι, είχε κάτι το θεϊκό. Εκείνη ήταν απλώς ένας άνθρωπος, αλλά στην τέχνη της υπήρχε μαγεία, κάτι που υπερβαίνει το στοιχείο της καθαρά φωνητικής τελειότητας.