Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι νεκροί μας είναι ανυπεράσπιστοι» - Free Sunday
Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι νεκροί μας είναι ανυπεράσπιστοι»

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι νεκροί μας είναι ανυπεράσπιστοι»

«Ανάμεσα στην Τουρκοκρατία και τη Βαυαροκρατία, υπήρξε μια σύντομη στιγμή που δεν ονοματίστηκε ποτέ. Μια σχισμή χρόνου, μια φωτεινή εισπνοή ελπίδας όπου όλα μπορούσαν να γίνουν και ένας άνθρωπος προσπάθησε να τα κάνει. Ένας “ξένος” που βρίσκεται σήμερα ολόγυρά μας, παντού και πουθενά: το αποτύπωμα του έργου του ακόμα ορατό, ο ίδιος ακόμα άγνωστος. Το όνομά του, Ιωάννης Καποδίστριας». Η παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του νέου βιβλίου της Καρολίνας Μέρμηγκα, «Κάτι κρυφό μυστήριο», μας καλεί να λύσουμε το μυστήριο για τον άνθρωπο και πολιτικό Ιωάννη Καποδίστρια.

Αν και είναι ξεκάθαρο σε κάποιον που έχει διαβάσει το βιβλίο σας, πείτε μας: τι σας γοήτευσε στον Καποδίστρια ώστε να γράψετε ένα μυθιστόρημα για κείνον;

Με γοήτευσε το μυστήριο του ανθρώπου που εγκατέλειψε τα πάντα (και «τα πάντα» ήταν ό,τι καλύτερο περιείχε ο κόσμος της εποχής του) για να προσφέρει τη ζωή του σε μια προσπάθεια, μια ιδέα, μια πίστη για την ύπαρξη μιας χώρας που θα μπορούσε, ίσως, κάποτε, να γίνει μέρος εκείνου του κόσμου.

Ποιες άγνωστες πτυχές του θελήσατε να τονίσετε; Για παράδειγμα, εγώ σχημάτισα την εντύπωση πως επρόκειτο για έναν πολύ γοητευτικό άντρα.

Δεν θέλησα να τονίσω τίποτα, γιατί είναι τόσο δύσκολο ακόμα και να τον «δει» κανείς. Παραμένει ένα περίγραμμα, γιατί ο ίδιος δεν προσπάθησε ποτέ να αποκαλυφθεί και κανένας δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά να τον μάθει. Ήταν ένας «ξένος», και αυτό από μόνο του τα λέει όλα για τον δικό μας τρόπο να αντιλαμβανόμαστε και να διαχειριζόμαστε την ιστορία και ταυτότητά μας. Μιλάει βέβαια το έργο του – κοινοτοπία αυτό, αλλά αλήθεια. Και τα λόγια του: σχεδόν καθετί που «λέει» μέσα στο βιβλίο μου είναι από δικά του λόγια, που έγραψε ή είπε ο ίδιος. Από μόνα τους τα λόγια του δείχνουν έναν άνθρωπο ανυπότακτο σε οτιδήποτε δεν ενστερνιζόταν αληθινά, ειλικρινή ως προς τις πεποιθήσεις του και με ιδέες ανοιχτές και ελεύθερες: το αντίθετο, δηλαδή, από το «αυταρχικός» και «αντιδημοκράτης» που του έχουν κολλήσει.

Τι έρευνα κάνατε; Οι υποσημειώσεις είναι εντυπωσιακές. Και η βιβλιογραφία. Πού τα βρήκατε όλα αυτά;

Στην πραγματικότητα, κάτι τέτοιο δεν είναι δύσκολο, αν ενδιαφέρεται κανείς. Υπάρχουν πάρα πολλές πηγές.

Παρακολουθούμε ένα πλήθος ανθρώπων να μιλούν για τον Καποδίστρια. Τι θέλατε να πετύχετε με αυτόν τον τρόπο διήγησης (είναι όλα υπαρκτά/ιστορικά πρόσωπα);

Επειδή, όπως είπα, ο ίδιος παραμένει για μένα «ένα κρυφό μυστήριο», προσπάθησα να τον αφηγηθώ με τη ματιά όσων κινούνταν ολόγυρά του – δηλαδή κάποιων από αυτούς, γιατί τον Καποδίστρια τον γνώρισαν σχεδόν όλες οι σημαντικές προσωπικότητες της εποχής του. Είναι όλοι υπαρκτά πρόσωπα. Σίγουρα κάποιες συναντήσεις δεν έγιναν όπως τις περιγράφω εγώ, αλλά συνυπήρξαν στον ίδιο χώρο και χρόνο. Μακάρι να μπορούσα να γράψω για κάθε επαφή που είχε με τους σπουδαίους πνευματικούς ανθρώπους που σημάδεψε με την παρουσία του: είναι τυχαίο ότι ο «αυταρχικός» αυτός άνθρωπος τους γοήτευε όλους, από τον Κάλβο μέχρι τον Γκαίτε, για να αναφέρω μόνο δύο;

Ήταν ο Καποδίστριας η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας;

Ήταν μια χαμένη ευκαιρία. Και ένα αποτρεπτικό μήνυμα για πιθανές άλλες ευκαιρίες που δεν παρουσιάστηκαν.

Η έννοια της προσωπικής θυσίας –προφανώς του Καποδίστρια– είναι διάχυτη σε όλο το βιβλίο σας. Ωστόσο, έχω την εντύπωση πως η Ιστορία δεν του φέρθηκε και τόσο γενναία. Διδάσκεται επαρκώς στα σχολεία ο Καποδίστριας;

Ο άλλος λόγος που θέλησα να γράψω αυτό το βιβλίο είναι ένα αίσθημα αδικίας που με πνίγει – κυριολεκτικά με πνίγει. Δεν είμαι υπέρ της «αγιοποίησής» του, δεν πρέπει να αγιοποιούμε κανέναν, ακριβώς γιατί η Ιστορία αναζητά την αλήθεια και άγιοι δεν υπάρχουν. Αλλά αισθάνομαι ότι η μνήμη του έχει απαχθεί και φυλακιστεί κάτω από δυο-τρεις ταμπέλες και παραμένει εκεί κοκαλωμένος, παγωμένος, ουσιαστικά ανύπαρκτος, χωρίς σχεδόν κανένας να γνωρίζει την αληθινή του προσφορά στη χώρα μας – όχι μόνο στην ελάχιστη περίοδο που ήταν κυβερνήτης μας αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Δεν πιστεύω ότι ως λαός είμαστε άδικοι, το αίσθημα της δικαιοσύνης το έχουμε μέσα μας, καμιά φορά και καθ’ υπερβολήν, αλλά γινόμαστε πολύ συχνά πολύ άδικοι, επειδή δεν ξέρουμε αλλά νομίζουμε ότι ξέρουμε. Οι νεκροί μας είναι ανυπεράσπιστοι και δουλειά μιας σωστής παιδείας είναι να τους υπερασπίζεται εκείνη.

INFO

ΚΑΤΙ ΚΡΥΦΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ min

Κάτι κρυφό μυστήριο

Καρολίνα Μέρμηγκα

Εκδ. Μελάνι