Όταν η τεχνολογία «σκοτώνει» την εργασία - Free Sunday
Όταν η τεχνολογία «σκοτώνει» την εργασία

Όταν η τεχνολογία «σκοτώνει» την εργασία

 

Μόνο λίγες ημέρες κράτησαν ο θαυμασμός και τα κολακευτικά σχόλια για το πρώτο –καινοτόμο– σούπερ μάρκετ που η Amazon, η γνωστή διαδικτυακή εταιρεία, άνοιξε στις ΗΠΑ και σχεδόν αμέσως το δημιούργημα του Τζεφ Μπέζος βρέθηκε να δέχεται συντονισμένα πυρά για τις εργασιακές πρακτικές του.

Αφορμή για τη θύελλα αντιδράσεων που καταγράφηκε κυρίως στην Ιταλία, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, ήταν η αποκάλυψη ότι η Amazon έχει αναπτύξει μια ειδική τεχνολογία παρακολούθησης του τρόπου με τον οποίο δουλεύουν οι εργαζόμενοί της στις τεράστιες αποθήκες της.

Βραχιολάκι-Μεγάλος Αδελφός

Συγκεκριμένα, πριν από λίγες ημέρες αποκαλύφθηκε ότι η Amazon έλαβε ευρεσιτεχνία για ένα βραχιολάκι το οποίο θα φορούν οι εργαζόμενοί της στις αποθήκες της και το οποίο, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της «La Repubblica» και της «Corriere della Sera», θα παρακολουθεί τις κινήσεις των χεριών των υπαλλήλων και θα τους κατευθύνει στο σωστό σημείο μέσα στα κτίρια των αποθηκών, ώστε να βρίσκουν πιο γρήγορα τα προϊόντα και να εκτελούν ταχύτερα τις παραγγελίες.

Το απτικό βραχιόλι, σύμφωνα με την Amazon, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα μέσο για να μειώνεται το κόστος, μειώνοντας τον χρόνο εκτέλεσης των παραγγελιών. Μάλιστα, η εταιρεία συνέκρινε τα βραχιολάκια με τους σαρωτές χειρός που χρησιμοποιούνται εκτεταμένα σήμερα για τον έλεγχο εμπορευμάτων και την εκτέλεση παραγγελιών, λέγοντας ότι με τα νέα αυτά εξαρτήματα «απελευθερώνονται τα χέρια και τα μάτια των εργαζομένων».

Ωστόσο, φαίνεται ότι οι εξηγήσεις της Amazon δεν πείθουν. Η «Corriere della Sera» σε ένα εξαιρετικά επιθετικό άρθρο της υποστήριξε ότι «η Amazon έχει επαξίως κερδίσει ήδη τη φήμη της εταιρείας που μετατρέπει τους πενιχρά αμειβόμενους εργαζόμενούς της σε ανθρώπινα ρομπότ που δουλεύουν στο πλευρό πραγματικών ρομπότ, εκτελώντας επαναληπτικές μηχανικές κινήσεις στο πακετάρισμα στον λιγότερο δυνατό χρόνο».

Ακόμα πιο βαρύνουσας σημασίας ήταν η παρέμβαση του Ιταλού πρωθυπουργού Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος έσπευσε να τονίσει ότι «είναι εύκολο να παίρνει θέση κανείς για τα εργασιακά ζητήματα, αλλά η πρόκληση είναι να υπάρχει ποιοτική εργασία και όχι εργασία με το βραχιολάκι».

Σφοδρές επικρίσεις

Σε γενικές γραμμές, η Amazon έχει δεχτεί σοβαρές επικρίσεις για την εργασιακή κουλτούρα της. Το 2015 οι «New York Times» περιέγραψαν σε μακροσκελές ρεπορτάζ τους ένα περιβάλλον (κυρίως στον τομέα των στελεχών, δηλαδή όχι στα κατώτερα επίπεδα της εταιρείας) που συχνά θύμιζε ζούγκλα, με υπαλλήλους να κλαίνε, διαρκείς εσωτερικές «τρικλοποδιές» και μετρήσεις αποδοτικότητας και παραγωγικότητας βάσει αλγορίθμων.

Από την πλευρά της, η «Daily Mirror» μπήκε στα… βαθιά – ένας ρεπόρτερ της εργάστηκε στην αποθήκη της Amazon στο Τίλμπουρι του Έσεξ, προκειμένου να διαπιστώσει τι συμβαίνει. Το ρεπορτάζ έκανε λόγο για εξαντλητικά ωράρια, αδύνατους να επιτευχθούν στόχους, αμοιβές πείνας (για 7 πένες το αντικείμενο κάνει λόγο το ρεπορτάζ) και καταρρεύσεις από την κούραση.

Στη Γερμανία και στην Ιταλία οι εργαζόμενοι στις αποθήκες της Amazon προχώρησαν σε απεργιακές κινητοποιήσεις στη διάρκεια της Black Friday, απαιτώντας καλύτερους μισθούς και καλύτερες εργασιακές συνθήκες, αλλά και μόνιμες θέσεις εργασίας.

Σούπερ μάρκετ χωρίς ταμεία

Ταυτόχρονα η Amazon μπήκε δυναμικά στον χώρο της λιανικής πώλησης σε «κανονικό» κατάστημα, ανοίγοντας το πρώτο της «έξυπνο» σούπερ μάρκετ στο Σιάτλ της Πολιτείας Ουάσινγκτον. Στο σχετικά μικρό αυτό κατάστημα, το πρώτο Amazon Go, οι πελάτες δεν χρειάζονται τίποτα περισσότερο από το να έχουν κατεβάσει στο κινητό τους την εφαρμογή Amazon Go και μια πιστωτική κάρτα. Από κει και πέρα, έχουν τη δυνατότητα να ψωνίσουν από τα ράφια ό,τι επιθυμούν και μετά να αποχωρήσουν από το κατάστημα, χωρίς να στηθούν σε κάποια ουρά, αφού δεν υπάρχουν καθόλου ταμεία.

Κάμερες με υπολογιστική όραση και ηλεκτρονικοί αισθητήρες με τεχνητή νοημοσύνη καταγράφουν τις κινήσεις τους καθώς ψωνίζουν, ενώ η χρέωση γίνεται αυτόματα στο ηλεκτρονικό «πορτοφόλι» και στην ηλεκτρονική πιστωτική κάρτα του κινητού τηλεφώνου του πελάτη την ώρα της εξόδου του από το κατάστημα, το οποίο, σημειώνεται, «παρακολουθεί» διαρκώς τους πελάτες μέσω αισθητήρων.

Στην ουσία, το «έξυπνο» σούπερ μάρκετ της Amazon αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την πλήρη αυτοματοποίηση των καταστημάτων, ανοίγοντας τεράστια ζητήματα σχετικά με το μέλλον της εργασίας σε τέτοιες επιχειρήσεις.

Ρήγμα στην εργασία

Την ίδια στιγμή η αυτοκτονία ενός επαγγελματία οδηγού στη Νέα Υόρκη, μπροστά στο δημαρχείο της πόλης, έφερε εκ νέου στο προσκήνιο το ρήγμα που η τεχνολογία προκαλεί στις εργασιακές σχέσεις σε δεκάδες επαγγέλματα. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των «New York Times», ο 60χρονος άνδρας, με 30 χρόνια πίσω από το τιμόνι, κατήγγειλε σε μια μακροσκελή ανάρτησή του στο Facebook την πολιτική απορρύθμισης η οποία ακολουθείται τα τελευταία χρόνια με την είσοδο εταιρειών όπως η Uber στον χώρο των μεταφορών και η οποία οδηγεί τους επαγγελματίες οδηγούς στη χρεοκοπία και στην απόγνωση.

Το σωματείο των επαγγελματιών οδηγών ταξί αναφέρει ότι μόνο στη Νέα Υόρκη ο αριθμός των οχημάτων που προσφέρουν υπηρεσίες μεταφορών φτάνει τα 100.000, με τα 2/3 να σχετίζονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο με την Uber. Και μπορεί πλέον οι πελάτες να εξυπηρετούνται πιο εύκολα και πιο φτηνά, αλλά, σύμφωνα με το σωματείο, δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τους επαγγελματίες του χώρου, που χάνουν δουλειές, σπίτια και συχνά τη ζωή τους.

Στην Ευρώπη και ειδικά στη Βρετανία, ωστόσο, το μοντέλο της Uber τίθεται υπό αμφισβήτηση, καθώς πρόσφατα δικαστήριο στο οποίο είχαν προσφύγει δύο πρώην οδηγοί της εταιρείας αποφάνθηκε ότι όσοι οδηγούν για την Uber είναι εργαζόμενοι και όχι εργολάβοι και ότι η εταιρεία οφείλει να τους αντιμετωπίζει ως τέτοιους. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Uber και άλλες εταιρείες τεχνολογίας απαντούν σε τέτοιες αποφάσεις με επενδύσεις στα… αυτοκίνητα χωρίς οδηγό.