Η τραγική και συναρπαστική ζωή του Στίβεν Χόκινγκ

Την περασμένη Τετάρτη άφησε την τελευταία του πνοή ο βραβευμένος θεωρητικός φυσικός και κοσμολόγος Στίβεν Χόκινγκ. Σε νεαρή ηλικία είχε διαγνωστεί με αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, μια ασθένεια που τον καθήλωσε σε αναπηρικό καροτσάκι και σταδιακά τον κατέστησε ανίκανο να κινηθεί, να μορφάσει και να μιλήσει. Οι γιατροί τον είχαν ενημερώσει ότι δεν θα ξεπερνούσε τα 22 ή 23 έτη ζωής, ο ιδιοφυής επιστήμονας, ωστόσο, έζησε μέχρι τα 76 και άφησε πίσω του μεγαλειώδες επιστημονικό έργο.

Η ευφυΐα του Χόκινγκ δεν του επέτρεψε να κλειστεί στον εαυτό του περιμένοντας τον θάνατο. Με κάποιον τρόπο κατόρθωσε να θωρακίσει το μυαλό του απέναντι στις αρνητικές σκέψεις και στην κατάθλιψη και να αφοσιωθεί στη δουλειά του και στην επιστήμη. Ανέκαθεν υποστήριζε πως ο άνθρωπος πρέπει να εργάζεται, να δουλεύει οπουδήποτε, γιατί μόνο έτσι βρίσκει σκοπό και δίνει νόημα στη ζωή του.

Οικογένεια επιστημόνων

Ο Στίβεν Χόκινγκ γεννήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1942. Οι γονείς του, Φρανκ και Ιζομπέλ, κατόρθωσαν να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης παρά τις οικονομικές δυσκολίες και τις δύσκολες πολιτικοκοινωνικές συνθήκες της εποχής. Ο πατέρας του σπούδασε Ιατρική και η μητέρα του Φιλοσοφία, Πολιτική και Οικονομικά. Ανήσυχα και ανοιχτά πνεύματα, οι γονείς του Χόκινγκ ήθελαν τα τρία παιδιά τους να σπουδάσουν και να εξελιχθούν ως μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του Λονδίνου. Επιθυμούσαν διακαώς τα παιδιά τους να αποφοιτήσουν από εξαιρετικά σχολεία, παρ’ ότι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να τα πληρώσουν. Κυνηγούσαν τις υποτροφίες και σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά κατόρθωναν να ενταχθούν στα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αγγλίας.

Ο Στίβεν ήταν τόσο ευφυής, που οι συμμαθητές του τον αποκαλούσαν «Αϊνστάιν». Οι βαθμοί του δεν ήταν άριστοι, ωστόσο σταδιακά επέδειξε έφεση στις θετικές επιστήμες, γεγονός που έγινε αντιληπτό από τους καθηγητές του. Ο Χόκινγκ αποφάσισε να σπουδάσει Φυσική και Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου εισήχθη σε ηλικία 17 ετών. Το πρώτο έτος ήταν βαρετό –ο ίδιος περιέγραφε τις σπουδές του ως «υπερβολικά εύκολες»–, από το δεύτερο έτος ωστόσο η συμπεριφορά του άλλαξε, κοινωνικοποιήθηκε, έγινε δημοφιλής και εντάχθηκε στην ομάδα κωπηλασίας του πανεπιστημίου. Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του, θέλησε να κάνει μεταπτυχιακό στην Κοσμολογία στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, απαραίτητη προϋπόθεση όμως ήταν να βγει πρώτος σε βαθμολογία κατά τις πτυχιακές εξετάσεις. Ο Χόκινγκ, που ήταν αντισυμβατικός και έδινε βάση μόνο σε ό,τι τον ενδιέφερε, δεν είχε μελετήσει σωστά όλη την εξεταστέα ύλη, με αποτέλεσμα να πιστεύει ότι δεν θα έπιανε την υψηλότερη βαθμολογία. Όμως κατά την προφορική του εξέταση από την επιτροπή του πανεπιστημίου κατόρθωσε να συγκεντρώσει την επιθυμητή βαθμολογία και να εισαχθεί στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Ο καθηγητής του Ρόμπερτ Μπέρμαν είχε πει για το περιστατικό πως η επιτροπή αποτελούνταν από αρκετά έξυπνους καθηγητές, οι οποίοι γνώριζαν πόσο ευφυής ήταν ο Χόκινγκ και ήθελαν να ενισχύσουν τη μετέπειτα ακαδημαϊκή του πορεία.

Η αρρώστια και η ηρωίδα Τζέιν

Το 1962 ξεκίνησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές και γνώρισε την Τζέιν, τη γυναίκα που έμελλε να καθορίσει όσο κανείς άλλος την ύπαρξή του. Τα όνειρά του διακόπηκαν βίαια όταν μετά από κάποια δυσάρεστα συμπτώματα διαγνώστηκε με αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση και του έδωσαν μόλις δύο χρόνια ζωής. Ο Στίβεν έπεσε σε κατάθλιψη, ωστόσο με τη βοήθεια της Τζέιν, η οποία έμεινε στο πλευρό του, βρήκε νόημα να συνεχίσει τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Παρ’ ότι η κατάστασή του διαρκώς χειροτέρευε, δεν μπορούσε να περπατήσει, να κουνηθεί, να μιλήσει, είχε γύρω του ανθρώπους, και κυρίως την Τζέιν, να τον υποστηρίζουν και να δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για να μπορεί να δουλεύει και να γράφει. Οι θεωρίες του για τις Μαύρες Τρύπες του Διαστήματος, την ακτινοβολία Χόκινγκ και τη δημιουργία του Σύμπαντος τον κατέστησαν κορυφαίο στην επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα, ενώ του απονεμήθηκαν όλα τα βραβεία θετικών επιστημών πλην του Νόμπελ.

Το 1988 ο Στίβεν Χόκινγκ έκανε το ακατόρθωτο. Εξήγησε με απλά λόγια όλη την κοσμοθεωρία του στο βιβλίο «Το χρονικό του χρόνου», βατό και προσιτό σε όλο τον κόσμο και όχι μόνο σε όσους είχαν γνώσεις Φυσικής ή Αστρονομίας. Το βιβλίο έμεινε για περισσότερα από πέντε χρόνια στη λίστα με τα ευπώλητα των «London Sunday Times», ενώ μεταφράστηκε σε 40 γλώσσες, πουλώντας πάνω από 20 εκατομμύρια αντίτυπα, και εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να είναι άκρως επίκαιρο. Ο Χόκινγκ σε όλη την ακαδημαϊκή του καριέρα επέβλεψε περισσότερες από 39 διατριβές φοιτητών που έτρεφαν απεριόριστο θαυμασμό απέναντι στον καθηγητή τους και μάλιστα συνήθιζαν να τον βοηθούν και στις καθημερινές του δραστηριότητες στο σπίτι.

Με την Τζέιν Ουάιλντ παντρεύτηκε το 1965. Η τελευταία γνώριζε τις συνέπειες της ασθένειάς του, ωστόσο τον αγάπησε πολύ και θέλησε να παραμείνει στο πλευρό του παρά τις αντιρρήσεις της οικογένειάς της. Τα πράγματα δεν ήταν εύκολα για την Τζέιν, η οποία ήταν ο καταλύτης για την επιτυχία του Χόκινγκ, ο άνθρωπος που τον υποστήριξε τόσο πολύ, θυσιάζοντας τον εαυτό της, προκειμένου να γίνει ένας λαμπρός επιστήμονας. Η Τζέιν παράτησε το διδακτορικό της –ήταν κι εκείνη φοιτήτρια με βλέψεις για ακαδημαϊκή καριέρα όταν γνωρίστηκαν– για να φροντίζει τον Στίβεν. Απέκτησαν μαζί τρία παιδιά, τον Ρόμπερτ (1967), τη Λούσι (1970) και τον Τίμοθι (1979).

Η ανατροφή των παιδιών και η όλη η οργάνωση του σπιτιού, μαζί με τη φροντίδα του Χόκινγκ, ήταν στα χέρια της Τζέιν, η οποία στάθηκε βράχος. Όταν η κατάσταση του Χόκινγκ χειροτέρεψε, αναγκαστικά στο σπίτι είχαν νοσοκόμες που τον φρόντιζαν και η Τζέιν μπόρεσε να βρει χρόνο να συνεχίσει τη διατριβή της και να ασχοληθεί κάπως με τον εαυτό της. Το 1977 η Τζέιν γνώρισε στην εκκλησιαστική χορωδία τον Τζόναθαν Τζόουνς, με τον οποίο ερωτεύτηκαν. Η σχέση τους έμεινε πλατωνική και ο Τζόουνς περνούσε συχνά χρόνο με την οικογένεια. Το 1980 ο γάμος της Τζέιν και του Στίβεν γνώρισε μεγάλη κρίση. Η συνεχής παρουσία νοσοκόμων στο σπίτι έκανε την Τζέιν να νιώθει άσχημα, ενώ συχνά ερχόταν σε αντιπαράθεση με τον Στίβεν εξαιτίας των αντίθετων απόψεών τους για τη θρησκεία. Η Τζέιν ήταν πιστή χριστιανή και ο Στίβεν άθεος. Τα πράγματα χειροτέρεψαν όταν ο τελευταίος ήρθε κοντά με τη νοσοκόμα του Ελέιν Μέισον, για την οποία εγκατέλειψε το σπίτι της Τζέιν, ζήτησε διαζύγιο και τελικά την παντρεύτηκε το 1995.

Έκτοτε αποξενώθηκε από την οικογένειά του, ενώ τα παιδιά του και η πρώην γυναίκα του είχαν υποψίες ότι ο Στίβεν έπεφτε θύμα σωματικής κακοποίησης. Η αστυνομία ερεύνησε το σπίτι όπου ζούσε ο Χόκινγκ από το 2000 έως το 2005, αλλά η άρνηση του τελευταίου να κάνει καταγγελία για σωματική επίθεση σταμάτησε τις έρευνες. Το 2006 ο Χόκινγκ και η Μέισον χώρισαν, ο λαμπρός επιστήμονας αναθέρμανε τη σχέση του με την Τζέιν και τα παιδιά τους. Η Τζέιν παντρεύτηκε στα τέλη του ’90 τον Τζόναθαν Τζόουνς, αλλά ήταν πάντα στο πλευρό του Στίβεν.

Κληρονομιά

Η οικογένεια παρέμεινε δεμένη μέχρι το τέλος της ζωής του Χόκινγκ και τα παιδιά του, βαθιά επηρεασμένα από τη ζωή και το ψυχικό σθένος του πατέρα τους, είναι επιτυχημένα στον τομέα τους. Ο 50χρονος Ρόμπερτ, ο γιος που έζησε τον Στίβεν Χόκινγκ προτού η αρρώστια τον καταστήσει εντελώς ανάπηρο, είναι μηχανολόγος υπολογιστών, στέλεχος της Microsoft στην Ουάσινγκτον και εφευρέτης πολλών προγραμμάτων της εταιρείας. Η Λούσι είναι επιτυχημένη συγγραφέας, ενώ ο 38χρονος Τίμοθι στέλεχος μάρκετινγκ. Και τα τρία παιδιά πραγματοποίησαν μέρος των σπουδών τους στην Οξφόρδη, όπως ο πατέρας τους, και πλέον καλούνται να διαχειριστούν την κληρονομία του, βιβλία, ιδέες, βραβεία, η οποία κοστολογείται γύρω στα 20 εκατ. δολάρια, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου.

Ο Στίβεν Χόκινγκ είχε εκφράσει πολλές φορές μέσα από συνεντεύξεις του τη σημασία τού να μην τα παρατά κανείς. Θεωρούσε ότι όλοι σε κάποιον τομέα μπορούν να είναι επιτυχημένοι, ανεξάρτητα από τις συνθήκες γύρω τους. Θεωρούσε επίσης ότι θα έπρεπε όλοι να έχουν το δικαίωμα να θέσουν τέλος στη ζωή τους νόμιμα, εφόσον το επιθυμούν, αν και ο ίδιος πίστευε ότι θα ήταν τραγικό λάθος. Για τον θάνατο είχε δηλώσει πως δεν τον φοβόταν. «Ζω με την προοπτική ενός πρόωρου θανάτου τα τελευταία 49 χρόνια, δεν φοβάμαι τον θάνατο, αλλά δεν βιάζομαι κιόλας να πεθάνω» είχε δηλώσει σε συνέντευξή του το 2011. Η ζωή μπορεί να του φέρθηκε άδικα, καθηλώνοντάς τον από τα 23 του χρόνια σε αναπηρικό αμαξίδιο, ωστόσο ο Στίβεν Χόκινγκ βρήκε τη δύναμη να αξιοποιήσει ό,τι είχε απομείνει από τον εαυτό του και να μεγαλουργήσει ως επιστήμονας, ως αστροφυσικός, ως καθηγητής, ως συγγραφέας και ως πατέρας. Το έργο του και η προσωπικότητά του αποδεικνύουν περίτρανα πως τελικά τίποτα δεν είναι αδύνατο όταν υπάρχει θέληση και ίσως όταν το επιτρέπει το Σύμπαν.