Σεξ, ψέματα και big data - Free Sunday
Σεξ, ψέματα και big data

Σεξ, ψέματα και big data

 

Είναι μια υπόθεση που τα έχει όλα: σεξ, ψέματα, πολιτική, εκβιασμούς, τεχνολογία και στο επίκεντρό της –ποιον άλλον;– τον Ντόναλντ Τραμπ και την εκλογή του στην προεδρία των ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2016.

Η αποκάλυψη ότι μέσω του Facebook, της πιο δημοφιλούς πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης, τα προσωπικά δεδομένα 50 εκατομμυρίων χρηστών κατέληξαν στους υπολογιστές μιας εταιρείας συμβούλων, της Cambridge Analytica, η οποία αποτελούσε την «αιχμή του δόρατος» της διαδικτυακής προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ, προκαλεί ήδη μεγάλα ερωτηματικά σχετικά με το πώς το Facebook επιχειρεί να «κεφαλαιοποιήσει» τον τεράστιο πλούτο δεδομένων που συλλέγει σε διαρκή βάση από τους χρήστες του.

Ωστόσο, το πράγμα γίνεται πολύ πιο σκοτεινό όταν γίνεται γνωστό ότι η Cambridge Analytica επεξεργάστηκε τα δεδομένα αυτά και επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένες Πολιτείες των ΗΠΑ, Πολιτείες που, εν πολλοίς, θεωρείται ότι χάρισαν στον Τραμπ την απρόσμενη νίκη του, κάνοντας διαδικτυακή «πλύση εγκεφάλου» σε ψηφοφόρους, ώστε να στηρίξουν τον μεγιστάνα έναντι της Δημοκρατικής αντιπάλου του Χίλαρι Κλίντον. Και αγγίζει τα όρια του θρίλερ όταν αποκαλύπτεται ότι η εταιρεία είχε δουλέψει στενά με την εκστρατεία του Brexit στο δημοψήφισμα του 2016.

Ήδη δύο Κοινοβούλια, των ΗΠΑ και της Βρετανίας, ζητούν επισήμως εξηγήσεις από το Facebook για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του, ενώ η Cambridge Analytica βρίσκεται σε κατάσταση βέρτιγκο, μετά τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις, από τον ίδιο τον CEO της, ότι στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της δεν έχει διστάσει να χρησιμοποιήσει «βρόμικες» μεθόδους για να πετύχει τους σκοπούς της.

Πάρε-δώσε με τα δεδομένα

Η τρομακτική αυτή υπόθεση «έσκασε» όταν ένας νεαρός, πρώην κορυφαίο στέλεχος της Cambridge Analytica, ο Κρίστοφερ Γουάιλι, αποκάλυψε ότι σε συνεργασία με την «γκρίζα εξοχότητα» του Τραμπ, τον πρώην ειδικό σύμβουλο του Προέδρου των ΗΠΑ Στιβ Μπάνον (ο οποίος ίδρυσε και ήταν στο Δ.Σ. της εταιρείας έως το 2016), σχεδίασε και υλοποίησε μια ειδική στρατηγική αξιοποίησης δεδομένων χρηστών του Facebook και άλλων social media, προκειμένου να υπάρξει ειδική στόχευση σε κρίσιμους ψηφοφόρους σε Πολιτείες που θα μπορούσαν να καθορίσουν το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2016.

Σύμφωνα με τον Γουάιλι, η Cambridge Analytica απευθύνθηκε σε μια άλλη εταιρεία, την Global Science Research (GSR), του επιστήμονα στο Κέμπριτζ Αλεξάντρ Κόγκαν, ο οποίος, ισχυριζόμενος ότι πρόκειται για επιστημονική έρευνα, συνέλεξε, επεξεργάστηκε και παρέδωσε στην Cambridge Analytica τα προσωπικά στοιχεία περίπου 30 εκατομμυρίων Αμερικανών πολιτών, προκειμένου να αξιοποιηθούν σε πολιτικές προεκλογικές εκστρατείες, όπως αρχικά του Τεντ Κρουζ και στη συνέχεια του Ντόναλντ Τραμπ. Συνολικά η Cambridge Analytica ξόδεψε 8 εκατ. δολάρια για την όλη υπόθεση.

To πράγμα περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς ο Κόγκαν ισχυρίζεται ότι δεν παραβίασε τους όρους χρήσης του Facebook και ότι δεν γνώριζε πώς θα χρησιμοποιούνταν τα δεδομένα που παρέδωσε στον Γουάιλι, με τον οποίο συνεργαζόταν στενά. Ο Γουάιλι, από την πλευρά του, ισχυρίζεται ότι εξαρχής είχε ενημερώσει τον Κόγκαν, ενώ το Facebook παρενέβη και ζήτησε τα δεδομένα να διαγραφούν, καθώς χρησιμοποιήθηκαν για εμπορικούς σκοπούς χωρίς τη συγκατάθεση των χρηστών και του ίδιου του Facebook.

Παλιές, βρόμικες μέθοδοι

Την ίδια στιγμή η Cambridge Analytica βρίσκεται σε κατάσταση πανικού, καθώς το Channel 4 του BBC μετέδωσε συζήτηση του CEO της εταιρείας, Αλεξάντερ Νιξ, με δημοσιογράφο –η οποία καταγράφηκε με κρυφή κάμερα–, στην οποία καυχιέται ότι η εταιρεία διηύθυνε όλη την ψηφιακή εκστρατεία του Τραμπ και ότι ουσιαστικά «τον εξέλεξε Πρόεδρο».

Η συζήτηση, ωστόσο, πηγαίνει ακόμα πιο πέρα, καθώς ο επικεφαλής της εταιρείας εμφανίζεται να λέει ότι δεν περιορίζονται στην επεξεργασία δεδομένων αλλά χρησιμοποιούν και παλιές, βρόμικες μεθόδους, όπως εκβιασμούς, σεξουαλικές παγίδες με πόρνες, ψευδείς ειδήσεις και δωροδοκίες, προκειμένου να πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα για τους πελάτες τους. Ο ίδιος ο Νιξ λέει ότι «τα κορίτσια από την Ουκρανία είναι πολύ όμορφα κι αυτό δουλεύει πολύ καλά».

Το βίντεο «έσκασε» σαν βόμβα στη Βρετανία και ήδη έχουν αρχίσει να πέφτουν κεφάλια, με πρώτο αυτό του Νιξ. «Τα πρόσφατα σχόλια του Νιξ που καταγράφηκαν μυστικά από το Channel 4 και άλλες καταγγελίες δεν εκπροσωπούν τις αξίες της ή τη δράση της εταιρείας και η αποπομπή του αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε τις παραβιάσεις αυτές» ανακοίνωσε η Cambridge Analytica, η οποία, ωστόσο, ήδη ερευνάται από τις βρετανικές αρχές για τον ρόλο της στο δημοψήφισμα για την έξοδο της χώρας από την Ε.Ε.

Πανικός στο Facebook

Και ενώ η Cambridge Analytica επιχειρεί να κάνει διαχείριση ζημιάς, το Facebook βρίσκεται σε κατάσταση ελεγχόμενου πανικού, καθώς τόσο το βρετανικό Κοινοβούλιο όσο και το Κογκρέσο των ΗΠΑ καλούν τον ιδρυτή του, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, να καταθέσει για το ζήτημα της ασφάλειας των δεδομένων των χρηστών του μέσου κοινωνικής δικτύωσης και την επίδραση που είχε στις κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις.
Ήδη η Επιτροπή Επικοινωνιών στη Βρετανία έχει ξεκαθαρίσει ότι «ερευνούμε κατά πόσο το Facebook ασφάλισε και προστάτεψε τις προσωπικές πληροφορίες στην πλατφόρμα, κατά πόσο, όταν ανακάλυψαν την απώλεια των δεδομένων, ενήργησαν δραστικά και κατά πόσο ήταν ενήμερος ο κόσμος», ενώ σε σίριαλ έχει μετατραπεί η παραμονή ή αποχώρηση από το Facebook του επικεφαλής ασφαλείας της πλατφόρμας Άλεξ Στάμος, με τον ίδιο να δηλώνει ότι παραμένει στην εταιρεία, αλλά έχει πλέον άλλα καθήκοντα.

Το Facebook, που στην αρχή των αποκαλύψεων είχε επιχειρήσει να κρατήσει αποστάσεις, αρχικά μπλόκαρε τους λογαριασμούς της Cambridge Analytica και πλέον, υπό το βάρος των εξελίξεων, δηλώνει ότι είναι «σοκαρισμένο που εξαπατήθηκε» σχετικά με τη χρήση προσωπικών δεδομένων των χρηστών του από την Cambridge Analytica και τονίζει ότι «κατανοεί τη σοβαρότητα του προβλήματος».
Την ίδια στιγμή ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ ζει και ένα δεύτερο δράμα, καθώς η μετοχή του Facebook κατακρημνίζεται μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου. Ο ίδιος χάνει κατ’ εκτίμηση 5,5 δισ. δολάρια μέχρι στιγμής, αντιμετωπίζοντας και την οργή των μετόχων της εταιρείας, που είδαν να εξανεμίζεται ποσό 50 δισ. δολαρίων από την αξία των μετοχών τους.

«Κάναμε λάθη»

Προσπαθώντας να περιορίσει τις ζημιές, αλλά και να στείλει μήνυμα στα εκατοντάδες εκατομμύρια χρηστών του Facebook ότι το νέο σκάνδαλο με τα προσωπικά τους δεδομένα έκανε την εταιρεία πιο σοφή, ο Ζάκερμπεργκ σε μακροσκελή δήλωσή του παραδέχτηκε ότι «προσπαθώ να καταλάβω ακριβώς τι συνέβη και να σιγουρευτώ ότι αυτό δεν θα ξανασυμβεί. Τα καλά νέα είναι ότι τις πιο σημαντικές ενέργειες για να αποτρέψουμε αυτό το γεγονός (σ.σ.: την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών) να συμβεί ξανά σήμερα τις έχουμε ήδη πάρει χρόνια πριν. Αλλά κάναμε και λάθη, υπάρχουν κι άλλα να κάνουμε, και πρέπει να το κάνουμε».

Ο ιδρυτής του Facebook σημείωσε ότι όσα συνέβησαν «ήταν μια παραβίαση εμπιστοσύνης μεταξύ του Κόγκαν, της Cambridge Analytica και του Facebook. Αλλά ήταν επίσης παραβίαση της εμπιστοσύνης μεταξύ του Facebook και των ανθρώπων που μοιράζονται τα δεδομένα τους μαζί μας και περιμένουν από εμάς να τα προστατέψουμε. Πρέπει να το διορθώσουμε αυτό» και περιέγραψε τρία βήματα ώστε να αποτραπεί πλήρως το ενδεχόμενο να συμβεί ξανά κάτι τέτοιο:

«Πρώτον, θα ερευνήσουμε όλες τις εφαρμογές που είχαν πρόσβαση σε μεγάλες ποσότητες πληροφοριών πριν αλλάξουμε την πλατφόρμα μας, για να μειώσουμε δραματικά την πρόσβαση στα δεδομένα του 2014, και θα διεξάγουμε πλήρη έλεγχο κάθε εφαρμογής με ύποπτη δραστηριότητα. Θα απομακρύνουμε από την πλατφόρμα μας κάθε προγραμματιστή που δεν συμφωνεί με έναν διεξοδικό έλεγχο. Και αν βρούμε προγραμματιστές που έκαναν κατάχρηση προσωπικών αναγνωρίσιμων στοιχείων, θα τους απομακρύνουμε και θα πούμε σε όλους ότι επηρεάζονται από αυτές τις εφαρμογές […].

»Δεύτερον, θα περιορίσουμε την πρόσβαση των προγραμματιστών στα δεδομένα ακόμη περισσότερο, για να αποτρέψουμε άλλα είδη κακοποίησης. Για παράδειγμα, θα αφαιρέσουμε την πρόσβαση των προγραμματιστών στα δεδομένα σας αν δεν έχετε χρησιμοποιήσει την εφαρμογή τους σε τρεις μήνες. Θα μειώσουμε τα δεδομένα που δίνετε σε μια εφαρμογή όταν υπογράφετε – μόνο το όνομά σας, τη φωτογραφία προφίλ και τη διεύθυνση email σας. Θα ζητήσουμε από τους προγραμματιστές όχι μόνο να πάρουν έγκριση αλλά και να υπογράψουν συμβόλαιο για να ζητήσουν από οποιονδήποτε πρόσβαση στις δημοσιεύσεις του ή άλλα προσωπικά δεδομένα. Και θα έχουμε περισσότερες αλλαγές να μοιραστούμε τις επόμενες μέρες.

»Τρίτον, θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι καταλαβαίνετε ποιες εφαρμογές έχετε επιτρέψει να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα σας. Τον επόμενο μήνα θα δείξουμε σε όλους ένα εργαλείο στην κορυφή των ενημερώσεών σας με τις εφαρμογές που έχετε χρησιμοποιήσει και έναν εύκολο τρόπο να ανακαλέσει τα δικαιώματα των εφαρμογών στα δεδομένα σας. Έχουμε ήδη ένα εργαλείο για να το κάνουμε αυτό στις ρυθμίσεις απορρήτου σας και τώρα θα βάλουμε αυτό το εργαλείο στην κορυφή των ενημερώσεών σας, για να βεβαιωθούμε ότι θα το δουν όλοι».

«Σβήστε τους λογαριασμούς σας»

Ωστόσο, παρά την προσπάθεια του Ζάκερμπεργκ να παρουσιάσει το Facebook ως το θύμα της υπόθεσης και να καθησυχάσει τους χρήστες ότι λαμβάνονται μέτρα για την προστασία τους, τα πράγματα για την πιο δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν σκοτεινά. Ήδη στις ΗΠΑ αυξάνονται οι φωνές που ζητούν το Facebook να διασπαστεί σε πολλές μικρότερες και πιο ελέγξιμες εταιρείες, ενώ κάποιοι προτείνουν ακόμα πιο ριζοσπαστικές λύσεις.

Συγκεκριμένα, ο Μπράιαν Άκτον, ο ιδρυτής της πλατφόρμας μηνυμάτων WhatsApp, την οποία το Facebook εξαγόρασε πριν από μερικά χρόνια με το ιλιγγιώδες ποσό των 19 δισ. δολαρίων, κάλεσε τους χρήστες του Facebook να διαγράψουν τους λογαριασμούς τους στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης και φαίνεται ότι δεν είναι ο μόνος. Μετρήσεις δείχνουν ότι ειδικά οι νεαρότερες ηλικίες χρηστών ήδη εγκαταλείπουν το Facebook για άλλα –πιο trendy– social media, όπως το Instagram (το οποίο, ωστόσο, ανήκει στο Facebook).