Μύθος η ισότητα στο σπίτι

Μεγάλα βήματα έχουν πραγματοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στον δυτικό κόσμο αναφορικά με το θέμα της ισότητας των φύλων. Οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου, βγήκαν στην αγορά εργασίας, κατέκτησαν πράγματα που μας φαίνονται πλέον αυτονόητα. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε ακόμη χιλιόμετρα να διανύσουμε για να φτάσουμε στην ουσιαστική ισότητα. Έτσι τουλάχιστον δείχνουν οι έρευνες που γίνονται κατά καιρούς.

Οι γυναίκες είναι σε μειονεκτική θέση στον εργασιακό τομέα, λαμβάνοντας χαμηλότερους μισθούς, σε σχέση με άνδρες, ενώ οι ποσοστώσεις σε θέσεις ανώτατων στελεχών είναι σαφώς υπέρ του ανδρικού φύλου. Αν σε αυτά προστεθούν και οι άπειρες περιπτώσεις που οι γυναίκες πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και παρενόχλησης –το κίνημα #MeToo έφερε στο φως συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα για πολλές γυναίκες που αρνήθηκαν να εκπληρώσουν τις ερωτικές επιθυμίες συναδέλφων ή αφεντικών τους και όχι μόνο στον χώρο του θεάματος–, γίνεται άμεσα αντιληπτό ότι η ισότητα δεν έχει κατακτηθεί ακόμη.

Ποιος κάνει τις δουλειές του σπιτιού;

Πριν από μερικές ημέρες δημοσιεύτηκε έρευνα στο portal Statista, βασισμένη σε στοιχεία της Eurostat και της Γερμανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η οποία αποδεικνύει μαθηματικά τις αποκλίσεις στο ζήτημα της ισότητας των φύλων, αυτή τη φορά σε έναν τομέα που θεωρείται από πολλούς «γυναικεία υπόθεση», το νοικοκυριό.

Αναλύοντας τα ποσοστά, ωστόσο, αυτό που αντιλαμβάνεται κανείς είναι ότι δεν ισχύουν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες αυτά που ισχύουν στην Ελλάδα – δυστυχώς, η χώρα μας έχει μια δυσάρεστη πρωτιά.

Ειδικότερα, στην Ε.Ε. το 79% των εργαζόμενων γυναικών ασχολείται καθημερινά με το νοικοκυριό –μαγείρεμα, σκούπισμα, συγύρισμα, πλύσιμο ρούχων και πιάτων, σίδερο κ.λπ.–, ενώ μόλις ένα 34% των ανδρών ασχολείται καθημερινά με τις δουλειές του σπιτιού. Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση, εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη απόκλιση, τουτέστιν το 85% των Ελληνίδων ασχολείται καθημερινά με το νοικοκυριό, ενώ μόλις το 16% των Ελλήνων βοηθά στις δουλειές της καθημερινότητας. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, οι Ελληνίδες κατέχουν τη «μερίδα του λέοντος» στις δουλειές του σπιτιού, είτε το θέλουν είτε όχι.

Οι πιο τυχερές γυναίκες είναι οι Σουηδέζες, οι οποίες φροντίζουν το σπίτι σε ποσοστό 74%, αλλά το 56% των Σουηδών επίσης βοηθά καθημερινά στις δουλειές του σπιτιού. Ακολουθεί η Δανία, με το 82% των γυναικών να ασχολείται με το νοικοκυριό και ένα 55% των ανδρών να τις βοηθά. Και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ψηλά, με 85% των γυναικών να κάνουν δουλειές στο σπίτι και 49% των ανδρών επίσης. Ισπανία και Γαλλία βρίσκονται κι αυτές πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με τους άνδρες να ασχολούνται καθημερινά με τις δουλειές του σπιτιού. Ιταλία, Ελλάδα και Ουγγαρία είναι στις τελευταίες θέσεις, με τις γυναίκες να κάνουν όλες τις δουλειές και τους άνδρες ουσιαστικά να κάθονται ή να βοηθούν ελάχιστα, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα ποσοστά των ανδρών που βοηθούν στο νοικοκυριό σε αυτές τις χώρες είναι κάτω του 20%.

Ο ρόλος της γυναίκας

Αξίζει να σημειωθεί ότι το στερεότυπο «η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά» το συντηρούμε όλοι με τις απόψεις μας. Στη μεγάλη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με την ισότητα των φύλων, που πραγματοποιήθηκε πριν από περίπου έναν χρόνο, με τη δήλωση «ο σημαντικότερος ρόλος μιας γυναίκας είναι να φροντίζει το σπίτι και την οικογένειά της» το 69% των Ελλήνων δήλωσε ότι συμφωνεί, με τους πολίτες της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Τσεχίας, της Λιθουανίας και της Ρουμανίας να συμφωνούν επίσης και τους πολίτες της Σουηδίας, της Δανίας, της Ολλανδίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας να διαφωνούν κάθετα. Οι Σουηδοί, για παράδειγμα, δήλωσαν μόλις σε ποσοστό 11% σύμφωνοι με την εν λόγω άποψη. Αντίστοιχα, στη χώρα μας επικρατεί η γνώμη (65% των Ελλήνων πολιτών) ότι ο βασικός ρόλος του άνδρα είναι να κερδίζει χρήματα.

Στις αρχές του μήνα δημοσιεύτηκε στη Βρετανία έρευνα η οποία προσπάθησε να κοστολογήσει τις δουλειές του νοικοκυριού που αποτελούν αμισθί εργασία: 1,2 τρισ. ευρώ είναι το ετήσιο κόστος των εργασιών του σπιτιού, συμπεριλαμβανομένης της φροντίδας των παιδιών και των ηλικιωμένων. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στη Βρετανική Στατιστική Υπηρεσία, εμφανίζει τις Βρετανίδες επίσης σε δυσμενή θέση σε σύγκριση με τους άνδρες.

Χαμηλές και οι αμοιβές

Η μειονεκτική θέση των γυναικών φαίνεται και στην έρευνα του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με τις αμοιβές. Το 69% των Ευρωπαίων πολιτών θεωρεί ότι οι γυναίκες αμείβονται λιγότερο για την ίδια δουλειά σε σύγκριση με τους άνδρες. Η συντριπτική πλειονότητα των χωρών της Ε.Ε. απαντά ότι το μισθολογικό καθεστώς είναι άδικο προς τις γυναίκες, με τους Σουηδούς να θεωρούν σε ποσοστό 94% ότι οι γυναίκες πληρώνονται λιγότερο σε σχέση με τους άνδρες και τους Έλληνες να συμμερίζονται σε ποσοστό 43% την ίδια άποψη.

Εξίσου δυσάρεστα είναι τα πράγματα στον εργασιακό τομέα όσον αφορά τις προαγωγές σε θέσεις ανώτατων στελεχών ή ακόμη και τις σεξιστικές αντιλήψεις και σχόλια που έχουν δεχτεί κατά καιρούς πολλές εργαζόμενες. Το κίνημα #MeToo, που ξεκίνησε με αφορμή τις σεξουαλικές επιθέσεις του Χάρβεϊ Γουάινστιν, αποκάλυψε σεξισμό και παρενόχληση σε όλους σχεδόν τους εργασιακούς τομείς για τις γυναίκες. Είτε πρόκειται για τον κόσμο του θεάματος, είτε πρόκειται για την πολιτική ή τη βιομηχανία της τεχνολογίας, γυναίκες με πολλά προσόντα είχαν άπειρες ιστορίες να διηγηθούν.

Γυναίκες στην πολιτική

Ένα πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί το νέο βιβλίο της Σεγκολέν Ρουαγιάλ, της διάσημης Γαλλίδας πολιτικού και πρώην συντρόφου του Φρανσουά Ολάντ. Η Ρουαγιάλ στο βιβλίο της «Όσα μπορώ επιτέλους να σας πω» γράφει πως «ο σεξισμός είναι ρατσισμός, τρέφεται από την ίδια σκοταδιστική θεωρία». Η ίδια θυμάται το 1998, όταν παρουσιάστηκε πρώτη φορά στη Βουλή να μιλήσει, ένας συνάδελφός της της φώναξε «γδύσου!». Αναφέρει επίσης τα σχόλια δύο διάσημων Γάλλων αρθρογράφων, οι οποίοι έλεγαν ότι δεν είναι ικανή για την πολιτική, επειδή είναι γυναίκα. Ακόμη και ο πρώην πρωθυπουργός Λορέν Φαμπιούς τη ρώτησε με απορία «ποιος θα κρατάει τα τέσσερα παιδιά;», όταν του ανακοίνωσε ότι θα είναι υποψήφια για τη γαλλική προεδρία το 2007. Επιπλέον, το 2000, όταν ο Λιονέλ Ζοσπέν την όρισε υφυπουργό Κοινωνικών Υποθέσεων και Οικογένειας, της είπε ότι θεωρεί πως «θα κάνει σωστά τη δουλειά, επειδή έχει τέσσερα παιδιά». Ένα σημαντικό κομμάτι του αυτοβιογραφικού βιβλίου της Σεγκολέν Ρουαγιάλ είναι αφιερωμένο στις δυσάρεστες εμπειρίες που είχε σε έναν ανδροκρατούμενο ως επί το πλείστον χώρο: σεξισμός, σεξουαλικά σχόλια υποτίμησης και μια αίσθηση ότι επειδή είναι μητέρα και εργαζόμενη είναι διχασμένη. Από τη μια μπορεί να μη μεγαλώνει σωστά τα παιδιά της διότι λείπει από το σπίτι και δεν ακολουθεί κατά γράμμα το κοινωνικό στερεότυπο και από την άλλη, όταν εργάζεται σε θέση ευθύνης, δεν μπορεί να τα καταφέρει, καθώς το μητρικό της ένστικτο και η γυναικεία φύση της την καθιστούν υπέρ το δέον συναισθηματική.

Σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε στο θέμα της ισότητας των φύλων, όχι μόνο σε πρακτικό επίπεδο αλλά και σε ψυχολογικό.