Το φάντασμα του αντισημιτισμού τρομάζει την Ευρώπη

Για να παραφράσουμε τον Καρλ Μαρξ, «ένα φάντασμα στοιχειώνει την Ευρώπη. Το φάντασμα του αντισημιτισμού». Με επίκεντρο τη Γαλλία, αλλά όχι μόνο, οι Εβραίοι κάτοικοι της Ευρώπης αισθάνονται για πρώτη φορά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο απειλούμενοι από ένα νέο κύμα αντισημιτισμού που εμφανίζεται σε διάφορες χώρες και με διάφορους τρόπους, ωστόσο έχει έναν κοινό παρονομαστή, την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων και τάσεων σε πολλές χώρες.

Μέτρα από τον Μακρόν

Ειδικά στη Γαλλία, τα πράγματα είναι τόσο ανησυχητικά, που ο Πρόεδρος της χώρας, Εμανουέλ Μακρόν, μετά από συνάντησή του με ηγέτες της εβραϊκής κοινότητας της χώρας, ανακοίνωσε μέτρα καταπολέμησης του αντισημιτισμού, την ίδια ώρα που χιλιάδες Γάλλοι πραγματοποιούσαν διαδηλώσεις κατά της νέας στοχοποίησης των Εβραίων στη χώρα, απαιτώντας «εδώ και τώρα» μέτρα προστασίας και καταπολέμησης των ακροδεξιών ομάδων που απειλούν τους Γάλλους Εβραίους.
Ο Μακρόν παραδέχτηκε ότι ο αντισημιτισμός στη Γαλλία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης έχει φτάσει στα χειρότερα επίπεδά του από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ανακοίνωσε ότι οι αρχές της χώρας θα διαλύσουν τάχιστα τρεις ακροδεξιές οργανώσεις με σαφή αντισημιτική ρητορική (Bastion Social, Blood and Honour Hexagone και Combat 18), οι οποίες και θεωρούνται οι πλέον δραστήριες σε αντισημιτικές ενέργειες. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι η χώρα θα εντάξει στο δίκαιό της τον ορισμό που δίνει στον αντισημιτισμό η Διεθνής Συμμαχία Μνήμης του Ολοκαυτώματος, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «ο αντισιωνισμός είναι μία από τις σύγχρονες μορφές αντισημιτισμού».

Αύξηση των περιστατικών

Λίγες ώρες πριν από τις ανακοινώσεις του Μακρόν, άγνωστοι είχαν βεβηλώσει περίπου 80 τάφους Εβραίων σε νεκροταφείο πόλης κοντά στο Στρασβούργο, ζωγραφίζοντας σβάστικες πάνω στις πλάκες και υποχρεώνοντας τον υπουργό Εσωτερικών, Κριστόφ Καστανέρ, να εκφράσει δημοσίως την αηδία και την οργή του για το περιστατικό, ενώ ο πρωθυπουργός, Εντουάρ Φιλίπ, σημείωσε συγκλονισμένος ότι «ο αντισημιτισμός είναι βαθιά ριζωμένος στη γαλλική κοινωνία. Θα θέλαμε να είναι αλλιώς, αλλά, δυστυχώς, είναι έτσι». Η βεβήλωση του νεκροταφείου έρχεται μόλις λίγες ημέρες μετά την επίθεση που δέχτηκε ο 69χρονος φιλόσοφος Αλέν Φινκιελκράουτ από «κίτρινα γιλέκα», με χυδαίες εκφράσεις, όπως «βρομοεβραίε» και «θα πεθάνεις, θα πας στην κόλαση». Ο Φινκιελκράουτ, αξίζει να σημειωθεί, είχε αρχικά ταχθεί ανοιχτά υπέρ του κινήματος των «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία, ωστόσο στη συνέχεια είχε ασκήσει κριτική σε κάποιες από τις θέσεις τους, με αποτέλεσμα να στοχοποιηθεί από τα ακροδεξιά στοιχεία που υπάρχουν μέσα στο κίνημα. Ο Μακρόν καταδίκασε την επίθεση στον Φινκιελκράουτ λέγοντας ότι «δεν θα ανεχτούμε τις αντισημιτικές προσβολές» που εκτοξεύτηκαν σε βάρος του φιλοσόφου, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι το 2018 οι εκδηλώσεις αντισημιτισμού στη Γαλλία αυξήθηκαν κατά 74% σε σχέση με το 2017, καθώς καταγράφηκαν 541 περιστατικά, έναντι 311 τον περασμένο χρόνο.

Ανησυχητικά ευρήματα

Δυστυχώς, η Γαλλία δεν είναι η μοναδική χώρα της Ευρώπης όπου ο αντισημιτισμός σηκώνει ξανά κεφάλι. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του Ιανουαρίου του 2019, οι Ευρωπαίοι είναι διχασμένοι σχετικά με την αντίληψη του αντισημιτισμού στις χώρες τους, με το 50% να θεωρεί ότι είναι πρόβλημα και το 43% να λέει ότι δεν είναι. Τα υψηλότερα ποσοστά πολιτών που τον θεωρούν πρόβλημα εντοπίζονται σε χώρες με πολλαπλά κρούσματα αντισημιτισμού (Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία και Βρετανία), όμως, για παράδειγμα, στο Βέλγιο το 50% θεωρεί ότι ο αντισημιτισμός είναι πρόβλημα και το 49% ότι δεν είναι, ενώ στην Αυστρία τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 47% και 46%. Επίσης, το 36% θεωρεί ότι τα κρούσματα αντισημιτισμού έχουν αυξηθεί στη χώρα του. H πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ακόμα πιο ανησυχητική από τα στατιστικά στοιχεία: στη Γερμανία το 2018 παρατηρήθηκε αύξηση κατά 10% των κρουσμάτων αντισημιτισμού και κατά 60% των βίαιων περιστατικών σε βάρος Εβραίων. Μάλιστα, ο πρόεδρος της Bundestag, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, χαρακτήρισε «όνειδος» για τη Γερμανία το γεγονός ότι Εβραίοι πολίτες εξετάζουν το ενδεχόμενο μετανάστευσης, επειδή δεν αισθάνονται ασφαλείς στη χώρα τους. Από την άλλη, μέλος της κυβέρνησης Όρμπαν στην Ουγγαρία κάλεσε Βρετανίδα εκπρόσωπο εβραϊκής οργάνωσης να «κοιτάει τη δουλειά της», όταν εκείνη έκανε λόγο για φαινόμενα αντισημιτισμού στη χώρα.

Πού αποδίδεται

Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, η αύξηση του αντισημιτισμού στην Ευρώπη οφείλεται σε δύο βασικές τάσεις που τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί σε πολλές χώρες. Η πρώτη αφορά την άνοδο εθνικιστικών/ακροδεξιών κομμάτων, τα οποία συμμετέχουν ακόμα και σε κυβερνήσεις, στον πυρήνα των θέσεων των οποίων βρίσκεται και ο αντισημιτισμός. Τα στοιχεία της γερμανικής αστυνομίας δείχνουν ότι για τα περισσότερα κρούσματα αντισημιτισμού στη χώρα ευθύνονται ακροδεξιές οργανώσεις, ενώ και ο Μακρόν έδειξε ακροδεξιούς ως υπαίτιους για τη μεγάλη αύξηση των αντισημιτικών επιθέσεων στη Γαλλία. Η δεύτερη τάση αφορά την αύξηση του αριθμού των Αράβων σε ευρωπαϊκές χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με έρευνα της υπηρεσίας της Ε.Ε. για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το 41% των Εβραίων θεωρεί ως υπαίτιους για την αύξηση των κρουσμάτων αντισημιτισμού τους Άραβες και μόλις το 20% τους ακροδεξιούς εξτρεμιστές.

Το «παράδοξο» της Βρετανίας

Μέσα σε όλη τη συζήτηση περί αύξησης του αντισημιτισμού στην Ευρώπη, η Βρετανία αποτελεί ένα πραγματικό παράδοξο, υπό την έννοια ότι στη χώρα είναι το σοσιαλιστικό/αριστερό Εργατικό Κόμμα το οποίο κατηγορείται για υπόθαλψη και εκδηλώσεις αντισημιτισμού. Μάλιστα, η αποχώρηση από το κόμμα επτά βουλευτών του συνοδεύτηκε από καταγγελίες, μεταξύ άλλων, και για φαινόμενα αντισημιτισμού, με την ανοχή του ηγέτη των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν. Το κόμμα αποκάλυψε ότι το τελευταίο διάστημα έχει εξετάσει 673 καταγγελίες για φαινόμενα αντισημιτισμού από στελέχη του και έχει εκδιώξει 12 άτομα μετά από σχετικές έρευνες. Η γενική γραμματέας των Εργατικών, Τζένι Φόρμπι, ανακοίνωσε επίσης ότι άλλα 96 μέλη του κόμματος «μπήκαν στον πάγο» και για 211 εκκρεμεί διερεύνηση, υποστηρίζοντας, πάντως, ότι δεν υπάρχει εκτεταμένη τάση αντισημιτισμού μέσα στο κόμμα. Άλλο στέλεχος των Εργατικών επισήμανε ότι οι υποθέσεις αυτές αφορούν μόλις το 0,1% των μελών του κόμματος, αν και έσπευσε να σημειώσει ότι «ακόμα και μία τέτοια υπόθεση είναι πολλή». Η πλέον προβεβλημένη υπόθεση αντισημιτισμού είναι αυτή του πρώην δημάρχου του Λονδίνου, Κεν Λίβινγκστον, ο οποίος το 2016 είχε υποστηρίξει ότι «όταν ο Χίτλερ κέρδισε τις εκλογές του 1932, η πολιτική του ήταν οι Εβραίοι να μετακινηθούν στο Ισραήλ. Υποστήριζε τον σιωνισμό, προτού τρελαθεί και σκοτώσει έξι εκατομμύρια Εβραίους», φράση που οδήγησε στην εκπαραθύρωσή του από το κόμμα.