Οι αεροπορικές τραγωδίες «πνίγουν» Boeing και FAA

Δύο αεροπορικά δυστυχήματα μέσα σε διάστημα λίγων μηνών. Εκατοντάδες οι νεκροί. Ίδια αεροσκάφη σε μοιραίες πτήσεις. Πολλά ερωτηματικά. Και μια εταιρεία-γίγαντας της αεροναυτικής σε «κατάσταση πολιορκίας», να καλείται να δώσει εδώ και τώρα απαντήσεις.

Τα δυστυχήματα

Ήταν 29 Οκτωβρίου του 2018 όταν το Boeing 737 MAX της Lion Air, που εκτελούσε την πτήση Τζακάρτα - Πανγκάλ Πινάνγκ, δώδεκα λεπτά μετά την απογείωσή του από την πρωτεύουσα της Ινδονησίας κατέπεσε στη Θάλασσα της Ιάβας, σκοτώνοντας 189 επιβάτες και μέλη του πληρώματος. Η έρευνα για τα αίτια της πτώσης σήμανε συναγερμό για τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους, ωστόσο το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε στις 10 Μαρτίου του 2019, όταν το 737 ΜΑΧ της Ethiopian Airlines, που εκτελούσε την πτήση Αντίς Αμπέμπα - Ναϊρόμπι, μόλις έξι λεπτά μετά την απογείωσή του καρφώθηκε στο έδαφος, κοντά στην πόλη Μπισόφτου, με τραγικό απολογισμό 157 νεκρούς και τα συνεργεία διάσωσης που έσπευσαν στο σημείο της πτώσης να αναφέρουν ότι ανέσυραν από τα συντρίμμια του αεροσκάφους μόνο διαμελισμένα πτώματα.

Η απαγόρευση

Οι δύο αεροπορικές τραγωδίες, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα και με αρνητικό πρωταγωνιστή το ίδιο αεροσκάφος, σήμαναν αμέσως συναγερμό στις απανταχού Υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας. Στις 11 Μαρτίου η Κίνα ανακοίνωσε ότι απαγορεύει τις πτήσεις όλων των Boeing 737 MAX 8, ενώ στις 13 του ίδιου μήνα δύο χώρες που αρχικά είχαν εκφράσει εμπιστοσύνη στην πτητική ικανότητα των αεροσκαφών αυτών, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, ανακοίνωσαν ότι απαγορεύουν τις πτήσεις τους, επικαλούμενες νέες πληροφορίες και παρά το γεγονός ότι μία μέρα πριν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε κρίνει την απαγόρευση «μη απαραίτητη». Την ίδια μέρα η αρμόδια Υπηρεσία Πτητικής Ασφάλειας της Ε.Ε. απαγόρευσε τις πτήσεις των αεροσκαφών αυτών εντός του εναέριου χώρου της, ενώ πλέον επί της ουσίας απαγορεύεται σε οποιοδήποτε Boeing 737 MAX να πραγματοποιεί πτήσεις.

Το πρόβλημα

Όπως είναι φυσικό, οι εξελίξεις αυτές έστρεψαν όλα τα φώτα της δημοσιότητας στην Boeing, η οποία ετοιμαζόταν για την παρθενική πτήση του 777 Χ, αλλά και στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA), ιδίως όταν αποκαλύφθηκε ότι είχαν υπάρξει καταγγελίες από πιλότους ότι τα 737 MAX παρουσίαζαν σε ορισμένες περιπτώσεις περίεργη συμπεριφορά (απότομη κάθοδο της μύτης του αεροσκάφους), με κάποιους από αυτούς να την αποδίδουν σε ένα σύστημα (Maneuvering Characteristics Augmentation System - MCAS) που λειτουργεί αυτόματα βάσει δεδομένων και διορθώνει την πορεία του αεροσκάφους, χωρίς ο πιλότος να ενημερώνεται για την ενεργοποίησή του. Παρά το γεγονός ότι η FAA είχε εγκρίνει το αεροσκάφος, το οποίο μπήκε στους στόλους το 2017, μετά τα δύο δυστυχήματα η Boeing ανακοίνωσε ότι ετοιμάζει ειδική αναβάθμιση του λογισμικού του MCAS, η οποία θα εγκατασταθεί στα αεροσκάφη μέσα στο επόμενο διάστημα.

Η αποκάλυψη

Ωστόσο, τα πράγματα δεν μοιάζουν να είναι εύκολα για την Boeing και την FAA, καθώς, σύμφωνα με αποκάλυψη των «Seattle Times» (https://www.seattletimes.com/business/boeing-aerospace/failed-certification-faa-missed-safety-issues-in-the-737-max-system-implicated-in-the-lion-air-crash/), η αξιολόγηση του αεροσκάφους, και ειδικά του συστήματος MCAS, δεν είχε γίνει από ειδικούς της Πολιτικής Αεροπορίας αλλά από τεχνικούς της ίδιας της εταιρείας, με κάποιες πηγές να αναφέρουν ότι είχαν υπάρξει πιέσεις για να γίνει κατ’ αυτόν τον τρόπο η αξιολόγηση. Στο δημοσίευμα αναφέρεται επίσης ότι η αξιολόγηση βλάβης του MCAS ήταν χαμηλή («επικίνδυνη», αντί για «καταστροφική»), ότι το σύστημα εξαρτάται αποκλειστικά από έναν αισθητήρα και ότι οι πραγματικές αυτόματες διορθώσεις στην πτήση που το σύστημα επέβαλλε ήταν πολύ μεγαλύτερες από αυτές που η εταιρεία είχε δώσει προτού το σκάφος γίνει λειτουργικό, χωρίς οι αεροπορικές εταιρείες και οι ξένες Υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας να το γνωρίζουν. Τέλος, θεωρητικά το MCAS ετίθετο σε λειτουργία σε «ακραίες συνθήκες» κι έτσι οι πιλότοι των 737 MAX δεν λάμβαναν ειδική εκπαίδευση. Σημειώνεται ότι μετά την τραγωδία της Lion Air η FAA εξέταζε το ενδεχόμενο να υποχρεώσει την Boeing να συμπεριλάβει στο εγχειρίδιο οδηγιών του αεροσκάφους ειδικό τμήμα για το MCAS.

Τα ντοκουμέντα

Παράλληλα, το πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο πηγές με πρόσβαση στις ηχογραφήσεις από τα «μαύρα κουτιά» του 737 ΜΑΧ της Lion Air, αποκάλυψε ότι την ώρα που το αεροσκάφος έκανε τη βουτιά θανάτου στη Θάλασσα της Ιάβας, οι πιλότοι προσπαθούσαν να βρουν πανικόβλητοι τι συμβαίνει στο εγχειρίδιο του αεροπλάνου. Το ανατριχιαστικό ρεπορτάζ αναφέρει ότι δύο λεπτά μετά την απογείωση ο κυβερνήτης ανέφερε πρόβλημα ελέγχου της πτήσης, τονίζοντας ότι το αεροπλάνο θα έπρεπε να παραμείνει στα 5.000 πόδια. Ο δεύτερος πιλότος δεν διευκρινίζει το πρόβλημα, οι πληροφορίες λένε ότι έγινε αναφορά εντός του πιλοτηρίου στην ταχύτητα του αέρα. Ο κυβερνήτης ζήτησε από τον δεύτερο πιλότο να ελέγξει γρήγορα το εγχειρίδιο. Τα επόμενα εννέα λεπτά, σύμφωνα με τις ενδείξεις, ο αέρας πάνω από τα φτερά του αεροσκάφους δεν ήταν αρκετά δυνατός ώστε να του επιτρέψει να συνεχίσει να πετάει. Αν και ο πιλότος προσπάθησε να σηκώσει το αεροπλάνο, αυτό, εξαιτίας των λανθασμένων μηνυμάτων που έστελνε ο υπολογιστής, συνέχιζε την καθοδική πορεία. Τελικά, ο κυβερνήτης ζήτησε από τον δεύτερο πιλότο να χειριστεί το αεροσκάφος, για να ψάξει ο ίδιος το εγχειρίδιο.

Η έρευνα

Μετά απ’ όλα αυτά, FAA και Boeing βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, καθώς όλες οι πιθανές ελεγκτικές αρχές απαιτούν εξηγήσεις. Συνοπτικά, τόσο η εταιρεία όσο και η υπηρεσία έχουν κληθεί να καταθέσουν στο Κογκρέσο των ΗΠΑ για τις δύο αεροπορικές τραγωδίες, αλλά και για την αξιολόγηση των 737 ΜΑΧ. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το ζήτημα της αξιολόγησης των αεροσκαφών ερευνάται και από το FBI, ενώ και το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ έχει στείλει εντάλματα σε στελέχη της Boeing σχετικά με το ίδιο ζήτημα, δηλαδή της αξιολόγησης του αεροσκάφους και της απουσίας ειδικής εκπαίδευσης των χειριστών. Την ίδια στιγμή Υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας σε όλο τον κόσμο αρνούνται να δεχτούν τις αξιολογήσεις της FAA για το λογισμικό αναβάθμισης του MCAS και δηλώνουν ότι θα κρίνουν οι ίδιες την αξιοπιστία του. Επίσης, αναλυτές εκτιμούν ότι οι παραγγελίες για 737 ΜΑΧ τίθενται εν αμφιβόλω όσο η υπόθεση εκκρεμεί.