Τα ρομπότ απειλούν τις θέσεις εργασίας

Μπορεί τα ρομπότ του σήμερα να μη μοιάζουν με τις ανδροειδείς μηχανές που περιέγραφαν στα μυθιστορήματά τους οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, ούτε να διέπονται από τους περίφημους «τρεις νόμους της ρομποτικής» του Ισαάκ Ασίμοφ, ωστόσο η σταδιακή εξάπλωσή τους σε διάφορους χώρους μοιάζει να απειλεί σοβαρά τις θέσεις εργασίας εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη. Άλλωστε η ίδια η λέξη ρομπότ προέρχεται από τη ρωσική λέξη για την εργασία (Работа) και σύμφωνα με τον ορισμό της είναι οποιαδήποτε μηχανική συσκευή μπορεί να υποκαταστήσει τον άνθρωπο σε διάφορες εργασίες.

Ρομπότ-καφετζήδες

Μια τελευταία εφαρμογή της ρομποτικής, η οποία μάλιστα φαίνεται ότι έχει τεράστια επιτυχία στη Νότια Κορέα, είναι αυτή των ρομπότ-μπαρίστα. Σύμφωνα με την «Καθημερινή», η εταιρεία Dal.komm Coffee της Σεούλ έχει ήδη δημιουργήσει 45 πλήρως αυτοματοποιημένα καφέ, στα οποία ρομπότ-καφετζήδες δέχονται τις παραγγελίες των πελατών μέσω εφαρμογής κινητού τηλεφώνου και σε λιγότερο από ένα λεπτό στέλνουν κωδικό τεσσάρων ψηφίων στον πελάτη, ο οποίος ξεκλειδώνει θυρίδα παραλαβής του έτοιμου καφέ. Το ρομπότ έχει την ικανότητα να διαχειριστεί 14 παραγγελίες τη φορά και μπορεί να παρασκευάσει 90 καφέδες την ώρα ή περίπου 300 την ημέρα, ενώ οι καφέδες που δεν έχουν παραληφθεί εντός 10 λεπτών απορρίπτονται.
Και αν η χρήση των ρομπότ ως «μπουφετζήδων» μοιάζει διασκεδαστική, τα πράγματα δεν είναι και πολύ αστεία για άλλους επαγγελματίες, ειδικά σε χώρες που έχουν αγκαλιάσει τον αυτοματισμό, όπως η Νότια Κορέα. Για παράδειγμα, πριν από μερικές ημέρες μέλη συνδικάτων χειριστών γερανών οικοδομής διαδήλωσαν κατά της αυξημένης χρήσης αυτόματων γερανών χωρίς χειριστή. Τα σωματεία στη Νότια Κορέα, που διατηρούν την πολιτική τους ισχύ, έχουν διαμαρτυρηθεί για τη χρήση ψηφιακών ταμείων σε σούπερ μάρκετ. Τον περασμένο μήνα κυβερνητικοί αξιωματούχοι αναθεώρησαν τα σχέδιά τους για πλήρη αυτοματισμό της είσπραξης διοδίων, διατηρώντας εισπράκτορες στα ταμεία των αυτοκινητοδρόμων. Στη χώρα αντιστοιχούν σήμερα περίπου 710 ρομπότ ανά 10.000 βιομηχανικούς εργάτες, όταν ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 85 ρομπότ ανά 10.000 εργαζόμενους, και η τάση παραμένει αυξητική.

Η Amazon επενδύει στα ρομποτικά χέρια

Τα πράγματα δείχνουν δυσοίωνα και για πολλές άλλες εργασίες που δεν απαιτούν ειδίκευση. Για παράδειγμα, η Amazon επενδύει σε διάφορους τομείς της ρομποτικής, με σαφή και ξεκάθαρο στόχο να αντικαταστήσει με μηχανές χιλιάδες εργαζόμενούς της. Μάλιστα, ο ιδρυτής της εταιρείας, Τζεφ Μπέζος, δήλωσε πρόσφατα ότι εκτιμά ότι μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια θα έχουν αναπτυχθεί πλήρως ειδικά ρομποτικά «χέρια» τα οποία θα μπορούν να πιάνουν αντικείμενα το ίδιο καλά με τα ανθρώπινα. Μια τέτοια εξέλιξη θα επιτρέψει στην Amazon να αντικαταστήσει κομμάτι της ανθρώπινης εργασίας στις αποθήκες αλυσίδων λιανικής πώλησης, συγκεκριμένα στην ταυτοποίηση και κατηγοριοποίηση προϊόντων.
Παράλληλα, στη Βρετανία εταιρεία που προμηθεύει με φρούτα πολλές αλυσίδες καταστημάτων έκανε τις πρώτες δοκιμές με ρομπότ συλλογής φραμπουάζ και τα αποτελέσματα ήταν λίαν ικανοποιητικά. Σύμφωνα με τον «Guardian», το ρομπότ-φρουτοσυλλέκτης μαζεύει και διαχωρίζει τα φραμπουάζ μέσα σε χρόνο ενός λεπτού, ενώ η κατασκευάστρια εταιρεία ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να εξαπλώσει τη χρήση βελτιωμένης έκδοσής του μέχρι το 2020, προκειμένου να περικόψει –και για λόγους έλλειψης, εξαιτίας του Brexit– τις ανθρώπινες θέσεις εργασίας συλλογής φρούτων, που καλύπτονται κυρίως από ανειδίκευτους μετανάστες. Μάλιστα, εκτιμάται ότι το ρομπότ αυτό θα μπορεί να συλλέγει περίπου 25.000 φρούτα την ημέρα, τη στιγμή που τα ανθρώπινα χέρια δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν τα 15.000 σε μια οκτάωρη βάρδια.

Κίνδυνος και για εξειδικευμένες εργασίες

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι θέσεις εργασίας που απειλούνται περισσότερο από τον αυτοματισμό και τα ρομπότ εντοπίζονται στους τομείς της βιομηχανίας, των logistics και των λιανικών πωλήσεων, ωστόσο η ανάπτυξη των δικτύων (ασύρματων και mobile), καθώς και των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, εκτιμάται ότι θα θέσει υπό αμφισβήτηση και εργασίες που απαιτούν εξειδίκευση. Για παράδειγμα, οι υπηρεσίες ταξί και οι μεταφορές με φορτηγά εκτιμάται ότι στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον θα παρέχονται από αυτόνομα οχήματα, τα οποία αξιοποιώντας τη μεγαλύτερη ακρίβεια του GPS και των δικτύων, αλλά και μαθαίνοντας πώς να κινούνται στους δρόμους, θα καταστήσουν άχρηστους τους ανθρώπους οδηγούς.

Έρχεται η «Αποκάλυψη των ρομπότ»;

Πάντως, σε πρόσφατη ομιλία του, στέλεχος της εταιρείας Deloitte Access Economics διαβεβαίωσε το κοινό ότι η «Αποκάλυψη των ρομπότ» απέχει τουλάχιστον δύο ανθρώπινες γενιές, αν θα έρθει ποτέ. Όπως αναφέρει ο «Guardian», o Κρις Ρίτσαρντσον ανέφερε ότι η τεχνολογική πρόοδος όχι μόνο δεν οδηγεί σε μαζική ανεργία αλλά, αντιθέτως, βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους, προσθέτοντας ότι για κάθε τύπο εργασίας που η τεχνολογία καθιστά άχρηστο, δημιουργεί νέες ανάγκες, απαιτώντας μάλιστα νέες δεξιότητες από τους εργαζόμενους. Επιπλέον, επισήμανε ότι η πρόβλεψη για διαρκή κινητικότητα των εργαζομένων δεν έχει επαληθευτεί, ούτε και ο «χρησμός» για το τέλος της εργασίας μέσω της gig economy.
Από την άλλη, ο Ρίτσαρντσον σημείωσε ότι ο φόβος για τον αυτοματισμό επιδρά αρνητικά στην εξέλιξη των μισθών και συχνά αποτρέπει εργαζόμενους και εργοδότες από το να εκσυγχρονίσουν τις επιχειρήσεις τους και υπογράμμισε ότι το κράτος θα πρέπει, αντί να εξετάζει μέτρα όπως η φορολόγηση των ρομπότ, να παρέχει στους εργαζόμενους τις νέες δεξιότητες που θα τους χρειαστούν για το μέλλον, ώστε να ανταποκριθούν σε ένα ολοένα και πιο αυτοματοποιημένο περιβάλλον εργασίας.