Μαφία, νονοί, νοθεία και Ευρωπαϊκή Ένωση

Σε βαθιά πολιτική κρίση, η οποία μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες για τη σταθερότητα σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια, έχει μπει η Αλβανία. Θα ήταν παράλογο να ισχυριστεί κανείς ότι η μικρή χώρα στα Δυτικά Βαλκάνια ήταν πρότυπο σταθερότητας στην εποχή μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος το 1990, αλλά είναι η πρώτη φορά που τα εσωτερικά της προβλήματα απειλούν να δημιουργήσουν ένα ντόμινο αποσταθεροποίησης σε όλη την περιοχή.

Το ξεχωριστό στοιχείο σε ό,τι αφορά την Αλβανία είναι ότι, σε αντίθεση με άλλες χώρες της περιοχής, δεν αποσταθεροποιείται από εξωτερικές δυνάμεις, καθώς ο δυτικός προσανατολισμός της δεν αμφισβητείται από καμία διεθνή ανάμειξη.

Στο Μαυροβούνιο είχε καταγγελθεί φιλορωσικό πραξικόπημα κατά της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ και όσον αφορά τη Βόρεια Μακεδονία η Μόσχα είχε εκφράσει δημόσια την αντίθεσή της στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ με επίλυση του θέματος του ονόματος.

Η κατάσταση στην Αλβανία περιπλέκεται, καθώς ο πρωθυπουργός Ράμα προωθούσε τη στρατηγική της προσέγγισης με τις αλβανικές κοινότητες των γύρω χωρών και είχε ενισχύσει την επιρροή του εκεί.

Ουσιαστικά με το Κόσοβο προωθούσε μια πολιτική κατάργησης των συνόρων με τη δημιουργία ενός «ενιαίου εθνικού χώρου», ενώ με δική του παρέμβαση είχε οδηγήσει τα αλβανικά κόμματα της Βόρειας Μακεδονίας στη δημιουργία συνασπισμού με την κυβέρνηση Ζάεφ με αντάλλαγμα την παροχή επιπλέον δικαιωμάτων στην αλβανική κοινότητα. Το δικαίωμα της πλήρους ισοτιμίας στη γλώσσα και η ύπαρξη Αλβανού προέδρου στη Βουλή της ΠΓΔΜ ήταν αδιανόητα πριν από λίγα χρόνια.

Αυτή ακριβώς η διεύρυνση της αλβανικής επιρροής ως στρατηγική Ράμα ουσιαστικά απειλεί να αποσταθεροποιήσει και τις άλλες χώρες στις οποίες εκτείνεται αυτή η επιρροή.

Ίσως όχι τόσο το Κόσοβο, όπου η δυτική παρουσία πολιτικά και στρατιωτικά λειτουργεί σταθεροποιητικά, αλλά στη Βόρεια Μακεδονία πολλά θα μπορούσαν να συμβούν αν έπαυε να υπάρχει το ενιαίο πολιτικό μπλοκ των Αλβανών που στηρίζει τις κύριες επιλογές της κυβέρνηση Ζάεφ.

Σε αυτή την κατάσταση θα μπορούσε να λειτουργήσει σταθεροποιητικά η προοπτική έναρξης διαπραγματεύσεων για την ένταξη και των δύο χωρών, δηλαδή και της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας, στην Ε.Ε., αλλά αυτή έχει παραπεμφθεί σε ασαφές μέλλον, μετά την προϋπόθεση που έθεσε το Βερολίνο να προηγηθεί η έγκριση της γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής. Η συζήτηση στη γερμανική Βουλή προσδιορίζεται τον Σεπτέμβριο, αλλά στο μεταξύ τα σχέδια περιπλέκει το ενδεχόμενο αλλαγής κυβέρνησης στην Ελλάδα, η οποία έχει συγκεκριμένες ενστάσεις για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας.

Στο πλαίσιο αυτό, τα Σκόπια άσκησαν κάθε είδους πίεση για άμεση έναρξη χωρίς την Αλβανία, ενώ εξετάστηκε και το ενδεχόμενο της αποσύνδεσης της κοινής ενταξιακής πορείας των δύο χωρών και αναβολής της συζήτησης για την ένταξη της Αλβανίας, αλλά δεν έγινε δεκτό.

Τι γίνεται στην Αλβανία

Στην προεκλογική περίοδο του 2013 ο πρωθυπουργός Ράμα, ως επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ανέλαβε τη δέσμευση να προχωρήσει σε βαθιές τομές στη Δικαιοσύνη με μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα.

Ο Ράμα κέρδισε τις εκλογές και προχώρησε τις μεταρρυθμίσεις, οι οποίες το καλοκαίρι του 2016 πέρασαν ομόφωνα από τη Βουλή με παρέμβαση των πρέσβεων των ΗΠΑ και της Ε.Ε. στα Τίρανα. «Η μεταρρύθμιση θα απομακρύνει από το δικαστικό σύστημα όλους τους διεφθαρμένους δικαστές και εισαγγελείς» είχε δηλώσει τότε ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα.

Λίγους μήνες αργότερα, όμως, όταν στην Ουάσινγκτον κέρδισε την προεδρία ο Ντόναλντ Τραμπ, ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος, Λουλζίμ Μπάσα, προσέγγισε το περιβάλλον Τραμπ και κατήγγειλε ότι η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη χρηματοδοτήθηκε και εξυπηρετούσε τον δισεκατομμυριούχο επενδυτή Τζορτζ Σόρος.

Το Ίδρυμα Σόρος επιβεβαίωσε τη χρηματοδότηση του προγράμματος, το Δημοκρατικό Κόμμα έκανε μποϊκοτάζ στη Βουλή με αποτέλεσμα να μην ψηφιστούν οι επιτροπές που θα έλεγχαν τους 750 δικαστές και εισαγγελείς για να απομακρύνουν τους διεφθαρμένους, ενώ ο Μπάσα κατήγγειλε τον Ράμα ως «αρχηγό του οργανωμένου εγκλήματος» και, αφού έστησε ένα αντίσκηνο μπροστά στο πρωθυπουργικό γραφείο, ζήτησε εκλογές με υπηρεσιακή κυβέρνηση. Παρ’ όλα αυτά, ο Ράμα κέρδισε τις εκλογές του Ιουνίου 2017.

Αμέσως μετά δούλεψαν οι επιτροπές αξιολόγησης και πολλοί εισαγγελείς και δικαστές παραιτήθηκαν, είτε για να αποφύγουν ελέγχους για διαφθορά είτε γιατί δεν πληρούσαν τα κριτήρια.

Λιγότερο από δύο χρόνια από τη νίκη του Ράμα, το πολιτικό κλίμα στην Αλβανία ήταν και πάλι τεταμένο και η αντιπολίτευση απείχε και πάλι από τη Βουλή με αίτημα την παραίτηση Ράμα ενόψει των δημοτικών εκλογών που είχαν προκηρυχθεί για τις 30 Ιουνίου. Οι διαδηλώσεις ήταν καθημερινές και σε πολλές από αυτές καταγράφονταν βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία.

Το κλίμα επιδεινώθηκε στις 5 Ιουνίου, όταν η γερμανική εφημερίδα «Bild» δημοσίευσε τις απομαγνητοφωνήσεις έξι τηλεφωνικών συνομιλιών που είχε ένας διαβόητος έμπορος ναρκωτικών, ο Αστρίτ Αβντουλάι, με δύο δημάρχους και άλλα στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος του πρωθυπουργού Ράμα.

Από τις συνομιλίες προκύπτει ότι ο Αβντουλάι, ο οποίος συνελήφθη τον Οκτώβριο του 2018, πίεσε στελέχη των Σοσιαλιστών να συμπεριλάβουν στη λίστα του κόμματος για το Δυρράχιο τον Ιλίρ Ντράτζι, δεσμευόμενος ότι θα φροντίσει να έχει ένα καλό αποτέλεσμα.

Σε άλλη συνομιλία, ο Αβντουλάι διατάζει τον διευθυντή της Εταιρείας Ύδρευσης του Δυρραχίου να του παραδώσει λίστα με τους εργαζόμενους της εταιρείας, σημειώνοντας ποιοι μπορεί να είναι υποστηρικτές της αντιπολίτευσης, για να τους «ταρακουνήσει». «Θα μου δώσουν τις ψήφους τους ή θα πάνε σπίτι τους» λέει ο Αβντουλάι.

Οι διαρροές των συνομιλιών, σε συνδυασμό με την έξαρση της βίας, οδήγησαν τον Πρόεδρο Μέτα να ακυρώσει τις εκλογές της 30ής Ιουνίου.

Η κυβέρνηση αντέδρασε προωθώντας στη Βουλή την καθαίρεση του Προέδρου Μέτα, οι εισαγγελείς κατηγόρησαν τον Μπάσα για ξέπλυμα χρήματος το 2017 και ο Ράμα απείλησε όποιον εμποδίσει την εκλογική διαδικασία, ενώ ανακοίνωσε ότι θα μηνύσει τη γερμανική εφημερίδα για τη δημοσίευση των απομαγνητοφωνήσεων και κατηγόρησε το Δημοκρατικό Κόμμα ότι κατάφερε να δώσει μια μίζερη εικόνα για την Αλβανία ενώ βρισκόταν στο κατώφλι της Ε.Ε.

Από την πλευρά του, ο Μπάσα κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι εργαλειοποιεί τη Δικαιοσύνη και χαρακτήρισε «εθνική αποστολή» την απομάκρυνση του Ράμα. «Συνεργάστηκαν με εμπόρους ναρκωτικών και ανθρώπων, με δολοφόνους και ληστές. Η συμμαχία τους με το έγκλημα χρησιμοποίησε κάθε μηχανισμό για να κλέψει ψήφους. Απείλησαν τους αντιπάλους τους και χρησιμοποίησαν βία εναντίον όσων δεν ψήφιζαν τους υποψηφίους τους» είπε ο Μπάσα.

Λίγο νωρίτερα, η αμερικανική πρεσβεία είχε απευθύνει έκκληση στους διαδηλωτές να αποφύγουν τη βία, αλλά οι εκτιμήσεις δεν προβλέπουν ανταπόκριση στην αμερικανική έκκληση.