Πολιτική αβεβαιότητα και αντιφατικά μηνύματα από τα Σκόπια

Θολό τοπίο δημιουργούν στις σχέσεις με την Ελλάδα τα αντιφατικά μηνύματα αναφορικά με τη Συνθήκη των Πρεσπών που στέλνουν από τα Σκόπια τόσο ο πρωθυπουργός της χώρας, Ζόραν Ζάεφ, όσο και ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, καθώς η προεκλογική περίοδος –ενόψει των εκλογών της 12ης Απριλίου– έχει αρχίσει.

«Η πρόθεσή μας είναι να στείλουμε ένα καθαρό μήνυμα ότι η Συμφωνία της Πρέσπας πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως, γιατί φέρνει στρατηγική συνεργασία, ευνοεί τη χώρα μας με έναν νέο φίλο, τον νότιο γείτονά μας, και ανοίγει πολλές προοπτικές» δήλωσε στις 30 Οκτωβρίου ο κ. Ζάεφ, ο οποίος όμως την προηγουμένη, στις 29 Οκτωβρίου, είχε δώσει διαφορετικό μήνυμα.

«Υπάρχει ένας σύνδεσμος ανάμεσα στην εφαρμογή της συνθήκης και στο κλείσιμο των κεφαλαίων της ένταξης. Ειδικά στην εσωτερική εφαρμογή. Υπάρχει ένας σύνδεσμος και οι Έλληνες φίλοι μας το έχουν αποδεχτεί ότι μπορούμε να το κάνουμε αυτό για το μέλλον της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε. Και, σε αυτό το πλαίσιο, η Συνθήκη της Πρέσπας δεν μπορεί να εφαρμοστεί» είχε πει ο κ. Ζάεφ.

Την επόμενη μέρα, στις 31 Οκτωβρίου, ο κ. Ζάεφ, μετά τη συνάντησή του με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ στα Δυτικά Βαλκάνια, Μάθιου Πάλμερ, είχε μια τρίτη εκδοχή, αυτή τη φορά όμως χωρίς άμεση αναφορά στη συνθήκη. «Η αποφασιστικότητα της χώρας για τις ευρωατλαντικές διαδικασίες παραμένει αναλλοίωτη και η Βόρεια Μακεδονία και οι ΗΠΑ εκφράζουν την αισιοδοξία τους ότι θα ολοκληρωθεί επιτυχώς» είπε παρουσία του Αμερικανού διπλωμάτη.

Όμως, σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει το θέμα της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ δείχνει ότι, παρά το γεγονός ότι η ένταξη επικυρώνεται από διάφορα Κοινοβούλια, ανάμεσα στα οποία και η αμερικανική Γερουσία, ο κ. Ζάεφ κρατά επιφυλάξεις μέχρι την τελική ένταξη, κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχει διευκρινιστεί αν αποτελεί προεκλογικό επιχείρημα για να πιεστεί η αντιπολίτευση ή απόρροια πραγματικής ανησυχίας.

Η πρώτη εκδοχή ενισχύεται από το ότι ο Αλβανός πρόεδρος της Βουλής, Ταλάτ Τζαφέρι, προειδοποίησε ότι η διάλυση της Βουλής στις 11 Φεβρουαρίου 2020, δύο μήνες πριν από τις εκλογές, ενδέχεται να γίνει προτού επικυρωθεί η ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ.

Η ανησυχία συνδέεται με τις πρόωρες εκλογές στην Ισπανία, οι οποίες μεταθέτουν υποχρεωτικά την κύρωση της ένταξης από την ισπανική Βουλή στις αρχές του 2020, αν βέβαια η μεγάλη χώρα της Ιβηρικής αποκτήσει κυβέρνηση.

Ο κ. Τζαφέρι υπαινίσσεται σαφώς ότι από τη στιγμή που η αντιπολίτευση είναι αντίθετη στη Συμφωνία των Πρεσπών, η τελική επικύρωση της ένταξης στο ΝΑΤΟ, η οποία είναι απόρροια της συμφωνίας, δεν θα γίνει αν το «VMRO - Δημοκρατικό Κόμμα για την Εθνική Ενότητα της Μακεδονίας (VMRO-DPMNE) κερδίσει τις εκλογές και είναι πλειοψηφία στην επόμενη Βουλή.

«Η αντιπολίτευση δεν σέβεται τη Συμφωνία της Πρέσπας όσο είναι στην αντιπολίτευση, φανταστείτε τι θα συμβεί αν έρθουν στην εξουσία. Πρέπει να σεβαστούμε και να τηρήσουμε τη συνθήκη μέχρι το τέλος» σχολίασε και ο κ. Ζάεφ, ο οποίος ουσιαστικά κάλεσε την αντιπολίτευση να δεσμευτεί στην εφαρμογή της συνθήκης που ο ίδιος λέει ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί.

Η δύσκολη ισορροπία του VMRO

Ο πρόεδρος του VMRO-DPMNE, Χρίστιαν Μίτσκοσκι, προσπάθησε να διασκεδάσει τις ανησυχίες, λέγοντας ότι έχει συμβεί και στο παρελθόν το Κοινοβούλιο, και μετά τη διάλυσή του, να επανασυγκληθεί για επείγοντα θέματα.

«Η Συμφωνία της Πρέσπας είναι σαφής και είναι σαφές τι απαιτεί, η θέση του VMRO-DPMNE είναι επίσης σαφής και δεν έχουμε κάτι να προσθέσουμε» είπε σε συνέντευξη Τύπου στις 30 Οκτωβρίου ο κ. Μίτσκοσκι.

Αυτό που δεν πρόσθεσε στη συνέντευξη Τύπου το είχε διευκρινίσει μία ημέρα νωρίτερα, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Politica» του Βελιγραδίου, όπου συνδύασε την τύχη της Πρέσπας με πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή: «Η τύχη της Συμφωνίας της Πρέσπας θα εξαρτηθεί από τις εκλογές. Αν έχουμε μια σταθερή πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή, συμπεριλαμβανομένων μικρότερων εθνικών κοινοτήτων, έχουμε μια ευκαιρία να κάνουμε το βήμα πίσω. Αν όχι, θα έχουμε πολλή δουλειά και μεταρρυθμίσεις, για να βάλουμε τη Μακεδονία σε γρήγορο δρόμο προς την ένταξη στην Ε.Ε. Από τη στιγμή που θα μπούμε εκεί, θα διορθώσουμε τα λάθη. Δεν υπάρχει συμφωνία στον κόσμο που μπορεί να με εμποδίσει να είμαι ένας Μακεδόνας που μιλά τη μακεδονική γλώσσα και προέρχεται από τη Μακεδονία. Η λογική μας είναι να πούμε όχι στην επιδίωξη της “αρχαιοποίησης” των πολιτικών, να πούμε όχι στη “βορειοποίηση”, ναι στη μακεδονική εθνότητα στη Μακεδονία».

Από τις δηλώσεις του κ. Μίτσκοσκι, το κόμμα του οποίου δείχνει να έχει δημοσκοπικό προβάδισμα για τις εκλογές, η κατάργηση της συνθήκης, την οποία επαγγέλλεται, συνδέεται με πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή, που κανένα κόμμα δεν είχε μέχρι τώρα. Ακόμη και η συνταγματική αναθεώρηση για την αποδοχή του ονόματος «Βόρεια Μακεδονία», η οποία έγινε με πλειοψηφία 2/3, δεν θα ήταν εφικτή μόνο με τη στήριξη των Αλβανών, χωρίς την αποχώρηση από το VMRO-DPMNE οκτώ βουλευτών, που την υπερψήφισαν.

Η προσήλωση των Σοσιαλδημοκρατών του πρωθυπουργού Ζάεφ και των αλβανικών κομμάτων στη συμφωνία καθιστά απίθανη την ύπαρξη πλειοψηφίας 2/3 (80 στους 120 βουλευτές) για την αναθεώρηση της συνθήκης, καθώς μόνο οι Αλβανοί κατέχουν περίπου το 20% των εδρών, ενώ το ενδεχόμενο να πέσει η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση κάτω από το 20% δείχνει απίθανο.

Παράλληλα, όμως, η δεύτερη αναφορά του κ. Μίτσκοσκι ενδέχεται να σημαίνει ότι προαναγγέλλει ότι στο ενδεχόμενο που δεν θα έχει τώρα την πλειοψηφία των 2/3, θα αποδεχτεί τη συνθήκη και θα παραπέμψει τις αλλαγές της μετά την ένταξη στην Ε.Ε., δηλαδή σε άδηλο χρόνο στο μέλλον, που σήμερα δεν δείχνει ότι μπορεί να είναι μικρότερος από 15 χρόνια.

Την ίδια στιγμή η θέση του για απόρριψη των «αρχαιοποιημένων» πολιτικών ενδέχεται να αποτελεί κίνηση καλής θέλησης προς την Ελλάδα, αν σημαίνει ότι παίρνει αποστάσεις από τη θεωρία της ιστορικής συνέχειας από τη Μακεδονία του Αλεξάνδρου στη χώρα του σήμερα.

Η «αρχαιοποίηση» είναι ένας όρος που χρησιμοποίησε ο ερευνητής Αναστάς Βαγκέλι για να αναφερθεί στη συνέχεια του ισχυρισμού για αρχαίες ρίζες στον σλαβόφωνο πληθυσμό της Μακεδονίας.

«Η σύγχρονη “αρχαιοποίηση” έχει αναβιώσει ως επαρκές εργαλείο για την πολιτική κινητοποίηση» έλεγε ο ερευνητής, τον οποίο επιβεβαιώνει πλήρως το κέντρο των Σκοπίων της εποχής Γκρούεφσκι με τα αγάλματα του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου, με αποτέλεσμα η αναφορά του Μίτσκοσκι, ο οποίος είναι ο διάδοχος του Γκρούεφσκι στην ηγεσία του VMRO-DPMNE, να αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον.