Ανοξία: Δραματική προειδοποίηση για πτώση του οξυγόνου στους ωκεανούς

Με την παγκόσμια θέρμανση να συνεχίζεται εκτός ελέγχου, οι ωκεανοί κινδυνεύουν να στερέψουν από οξυγόνο, προειδοποιεί η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη για το θέμα, η οποία παρουσιάστηκε το Σάββατο στο πλαίσιο της νέας Συνόδου για το Κλίμα (COP25) που διεξάγεται στη Μαδρίτη.

Η διεθνής οργάνωση IUCN, η οποία συντάσσει την επίσημη Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών, καταγράφει παγκόσμια πτώση των επιπέδων διαλυμένου οξυγόνου, η οποία διαταράσσει τα οικοσυστήματα και απειλεί ιδιαίτερα ψάρια όπως ο τόνος, ο ξιφίας και οι καρχαρίες, είδη που βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής πυραμίδας και έχουν μεγάλη οικονομική αξία.

Σε διάστημα μόλις πενήντα χρόνων, από τη δεκαετία του 1960 μέχρι το 2010, τα αποθέματα οξυγόνου σε ωκεανούς και θάλασσες μειώθηκαν κατά 2%, αναφέρει η έκθεση. Οι ωκεάνιες περιοχές με χαμηλά επίπεδα οξυγόνου αυξήθηκαν στο ίδιο διάστημα από τις 45 σε πάνω από 700. Και ο συνολικός όγκος των «νεκρών ζωνών», ανοξικών νερών που στερούνται εντελώς οξυγόνου, τετραπλασιάστηκε.

«Η έκθεση αυτή φέρνει στο θλιβερό προσκήνιο την έκταση της βλάβης που επιφέρει στους ωκεανούς η κλιματική αλλαγή. Καθώς οι ωκεανοί θερμαίνονται και χάνουν οξυγόνο, η ευαίσθητη ισορροπία των θαλάσσιων ειδών διαταράσσεται» δήλωσε η Δρ Γρέτελ Άγκιλαρ, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια της IUCN.

«Οι δυνητικά καταστροφικές επιπτώσεις στην αλιεία και τις ευάλωτες παράκτιες κοινότητες σημαίνουν ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν στη Σύνοδο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή έχουν ακόμα πιο κρίσιμη σημασία» τόνισε, και ζήτησε από τη διεθνή κοινότητα να αναλάβει δράση κατά των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ζέστη και ευτροφισμός

Η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει άμεσα τα θαλάσσια οικοσυστήματα, ευνοώντας για παράδειγμα την επέκταση τροπικών ειδών σε εύκρατα τμήματα. Ταυτόχρονα, οι ωκεανοί απορροφούν μεγάλο μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και, λόγω χημικής αντίδρασης, γίνονται πιο όξινοι.

Η νέα έκθεση, η μεγαλύτερη επιστημονική μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί ως σήμερα σύμφωνα με τους συντάκτες, προειδοποιεί τώρα για ένα ακόμα χτύπημα της κλιματικής αλλαγής στους ωκεανούς.

Καθώς το επιφανειακό νερό των ωκεανών θερμαίνεται, η ικανότητά του να συγκρατεί διαλυμένο οξυγόνο μειώνεται.

Και αυτό συνδυάζεται με ένα άλλο φαινόμενο που ρίχνει το οξυγόνο, τον λεγόμενο ευτροφισμό. Η διαρροή λιπασμάτων και άλλων ουσιών στις θάλασσες αυξάνει τα επίπεδα αζώτου και άλλων θρεπτικών συστατικών, τα οποία ευνοούν την ανάπτυξη οργανισμών όπως τα φύκη και το φυτοπλαγκτόν. Όταν οι οργανισμοί αυτοί τελικά πεθάνουν, αποσυντίθεται από μικροοργανισμούς που καταναλώνουν οξυγόνο στην πορεία. Ως αποτέλεσμα, το οξυγόνο εξαντλείται.

Η απώλεια εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 3% έως το τέλος του αιώνα, προειδοποιεί η έκθεση. Η απώλεια αφορά κυρίως τα ανώτερα 1.000 μέτρα της στήλης του νερού, επηρεάζει όμως και τα μεγαλύτερα βάθη, καθώς η θέρμανση αυξάνει τη διαφορά πυκνότητας, ή πλευστότητας, ανάμεσα στην επιφάνεια και τα μεγάλα βάθη, εμποδίζοντας την ανάμειξή τους και την κυκλοφορία οξυγόνου.

Η πτώση της συγκέντρωσης οξυγόνου ήδη έχει αρχίσει να επηρεάζει τις οικολογικές ισορροπίες, τονίζουν οι ερευνητές. Ευνοεί την ανάπτυξη ειδών που ανέχονται την υποξία, όπως μικρόβια του πλαγκτού, μέδουσες και κάποια καλαμάρια, ενώ αντίθετα πλήττει τα ευαίσθητα είδη, όπως τα περισσότερα ψάρια.

Είδη που βρίσκονται στην κορυφή του τροφικού πλέγματος, όπως οι καρχαρίες, ο τόνος και ο ξιφίας, επηρεάζονται περισσότερο λόγω του υψηλού μεταβολισμού τους, που απαιτεί και περισσότερο οξυγόνο. Όπως τονίζει η έκθεση, τα ψάρια αυτά ανεβαίνουν σε όλο και πιο ρηχά νερά, που προσφέρουν περισσότερο οξυγόνο, με αποτέλεσμα να πλήττονται περισσότερο από την αλιεία.

«Παρόλο που γνωρίζαμε εδώ και δεκαετίες για τις νεκρές ζώνες στους ωκεανούς, η θέρμανση αναμένεται τώρα να μεγεθύνει περαιτέρω την απώλεια οξυγόνου σε όλο και μεγαλύτερες ωκεάνιες εκτάσεις. Πρέπει να συνεργαστούμε όλοι για να επαναφέρουμε την ισορροπία στο ισοζύγιο οξυγόνου» δήλωσε η Ιζαμπέλα Λέβιν, αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Σουηδίας, η οποία κάλυψε μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης της μελέτης.

Σύμφωνα με την Μίνα Επς, διευθύντρια του προγράμματος της IUCN για τις θάλασσες και τους πόλους, η οργάνωση θα επανέλθει στο θέμα στην επόμενη Σύνοδο για το Κλίμα, η οποίαθα πραγματοποιηθεί το 2020 στη Μασσαλία, με το ζήτημα της υγείας των ωκεανών ψηλά στην ατζέντα.