Μπόρις Τζόνσον: Ποιος είναι ο «Γκούφι» της βρετανικής πολιτικής σκηνής

Ο 52χρονος κυκλοφορεί με ποδήλατο, τα ξανθά μαλλιά του είναι μόνιμα αχτένιστα , διαθέτει ένα έμφυτο ταλέντο στις… γκάφες και φλερτάρει κάθε γυναίκα. Ωστόσο οι πολιτικές του απόψεις, που εύκολα αλλάζουν κατά το δοκούν, διχάζουν και προκαλούν. 

Η μεγαλοαστική καταγωγή

Ο Αλεξάντερ Μπόρις ντε Πφέφελ Τζόνσον (αγγλ. Alexander Boris de Pfeffel Johnson) γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου του 1964 στη Νέα Υόρκη. Οι γονείς του ήταν μέλη μεγαλοαστικών οικογενειών αντίθετων, όμως, πολιτικών πεποιθήσεων. Ο πατέρας του Στάνλεϊ υπήρξε ευρωβουλευτής των Συντηρητικών, υψηλόβαθμο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Παγκόσμιας Τράπεζας, ενώ η μητέρα του προερχόταν από μια αριστερή οικογένεια διανοουμένων και είναι ζωγράφος. Ο παππούς του πατέρα του λεγόταν Οσμάν Κεμάλ και ο προπάππους του Αλή Κεμάλ κι ήταν Τούρκοι. Ο Οσμάν, που μεγάλωσε με τη θεία του στην Αγγλία, άλλαξε το όνομα σε Γουίλφρεντ «Τζόνι» Τζόνσον αποποιούμενος την τουρκική καταγωγή του.

Τα παιδικά χρόνια του Μπόρις Τζόνσον περιγράφονται από τη βιογράφο του Sonia Purnell ως χαοτικά. Οι φιλόδοξοι γονείς του ταξίδευαν διαρκώς, Βρυξέλλες, Ν. Υόρκη, Λονδίνο, Ουάσιγκτον, για να εξυπηρετήσουν καλύτερα την καριέρα τους, με αποτέλεσμα τα τέσσερα παιδιά τους να αναπτύξουν από νωρίς την αυτονομία τους. Λέγεται πως ο Μπόρις και τα αδέρφια του ταξίδευαν από το Λονδίνο για τις Βρυξέλλες, από μικρή ηλικία, ασυνόδευτα αλλάζοντας ακόμα και τρία τρένα. 

Φοιτητικά χρόνια

Ο Μπόρις Τζόνσον  παρακολούθησε το ελιτίστικο Eaton, από όπου έχουν αποφοιτήσει, ανάμεσα σε άλλους, ο συγγραφέας Τζορτζ Όργουελ, 19 βρετανοί  πρωθυπουργοί κι ακόμα περισσότεροι υπουργοί, οι ηθοποιοί Ντέμιαν Λιούις και Έντι Ρεντμέιν, και οι πρίγκιπες Ουίλιαμ και Χάρι. Εκεί, στο προαύλιο του Eaton γνώρισε τον σημερινό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον. Τα δυο νεαρά αγόρια δεν έκαναν ιδιαίτερη παρέα, δεδομένου πως ο Τζόνσον είναι δύο χρόνια μεγαλύτερος. Ο Ντέιβιντ σίγουρα τον θαύμαζε, καθώς ο Μπόρις έγινε captain του σχολείου. Οι αρχηγικές του ικανότητες πήγαιναν χέρι χέρι με τη φυσική του ροπή στις γκάφες. Ατσούμπαλος, απρόσεκτος, συχνά βιαστικός και πρόχειρος. Πολλοί, ακόμα, θυμούνται γελώντας πως απεύθυνε χαιρετισμό σε έναν διπλωματικό ακόλουθο από το Μαλάουϊ στα λατινικά. Ωστόσο, ήταν σταρ. Ήταν ο Μπόρις, την ίδια στιγμή που κανείς δεν γνώριζε τον Ντέιβιντ Κάμερον. 

Τα δυο αγόρια ανέπτυξαν ζεστές σχέσεις, στο Balliol College της Οξφόρδης, όπου συνέχισαν τις σπουδές τους (ο Μπόρις στις κλασσικές σπουδές  -μιλάει άψογα αρχαία ελληνικά και λατινικά). Όσο, όμως, ο Ντέιβιντ βρισκόταν κλεισμένος στο δωμάτιο του μελετώντας σκληρά προκειμένου να αποφοιτήσει με άριστα, ο Μπόρεις έπαιρνε το «χρίσμα» ως μέλος της αδελφότητας των Old Etonians, της πιο παλιάς αδελφότητας του πανεπιστημίου, που είναι γνωστή για τις ποσότητες του αλκοόλ που καταναλώνουν και τους βανδαλισμούς που αγαπούν. Ταυτόχρονα, έδειξε από εκείνα τα χρόνια ενδιαφέρον για τα κοινά, με αποτέλεσμα να γίνει Πρόεδρος του Oxford Union, της περιβόητης ομάδα debate του Πανεπιστημίου, θέση που κατείχε ο πρώην ηγέτης των Συντηρητικών, William Hague και ο πρώην πρωθυπουργός Edward Heath. Ήταν με δική του πρωτοβουλία που προσκλήθηκε στο πανεπιστήμιο, το 1986, η τότε Υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη προκειμένου να μιλήσει για τα μάρμαρα του Παρθενώνα και τις ελληνικές αιτιάσεις. Δεκαετίες μετά, το 2011, ως Δήμαρχος του Λονδίνου θα απαντήσει σε συνέντευξη του στο ΒΗΜagazino: «Για να είμαι ειλικρινής, για εμάς, για τη Βρετανία, το να χάσουμε τα “Ελγίνεια” από το Μπλούμσμπερι, την περιοχή, ξέρετε, όπου βρίσκεται το Βρετανικό Μουσείο, ισοδυναμεί με εθνική καταστροφή». Το ελληνικό ζήτημα θα ανακινήσει ξανά ο Τζορτζ Κλούνι, με αφορμή την ταινία του «Μνημείων άντρες», το 2015, όταν τάχθηκε υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων, προκαλώντας την οργή του Μπόρις Τζόνσον, που παρομοίασε τον ηθοποιό με τον... Χίτλερ. «Είμαι μεγάλος οπαδός του δημάρχου και είμαι σίγουρος ότι ο αξιότιμος φίλος μου δεν είχε καμία πραγματική πρόθεση να με συγκρίνει με τον Χίτλερ. Θα το αποδώσω σε μια μεγάλη σχετικά δόση υπερβολής μετά την κατανάλωση μερικών ποτηριών ουίσκι. Έχω βρεθεί στην ίδια θέση μία ή δύο φορές, γι' αυτό δεν κρατώ καμιά κακία», είχε απαντήσει ο σταρ του Χόλυγουντ.

Ατίθαση πένα

Στο πανεπιστήμιο, ο Μπόρις Τζόνσον, εξέδιδε ένα σατυρικό περιοδικό προμηνύοντας έτσι την κλήση του στη δημοσιογραφία. Πράγματι, με την αποφοίτηση του δεν δυσκολεύτηκε να βρει μια θέση στους Times του Λονδίνου, πριν γίνει ανταποκριτής στις Βρυξέλλες της Daily Telegraph, την κατεξοχήν εφημερίδα των Συντηρητικών. Στα άρθρα του ήταν εμφανής ο ευρωσκεπτικισμός του, για να αποκτήσει έτσι έρεισμα και στους κόλπους των Εργατικών και φέρεται να ήταν ο αγαπημένος αρθρογράφος της Μάργκαρετ Θάτσερ. Ωστόσο, είναι η τηλεόραση που τον κάνει γνωστό στις μάζες. Σαν φιλοξενούμενος σχολιαστής  σε πολιτικές εκπομπές αποδεικνύεται ετοιμόλογος και πνευματώδης. Την ίδια στιγμή σαν διευθυντής, από το 1999- 2005 του Spectator, προκαλεί και πολλοί τον εγκαλούν για χαρακτηρισμούς που αποδίδει στους Αφρικανούς («χαμόγελα καρπουζιού») και για τη θέση του για τους ομόφυλους γάμους («δεν θέλουμε τα παιδιά μας να διδάσκονται τέτοια σκουπίδια, ότι οι γάμοι ομοφυλόφιλων είναι ίδιοι με τους κανονικούς γάμους» και «ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου είναι μια γελοία παρωδία του κανονικού», «Αν οι γάμοι γκέι είναι εντάξει... τότε δεν βρίσκω κανένα λόγο να μην θεωρούμε το ίδιο για τρεις άνδρες ή για τρεις άνδρες και ένα σκύλο»).

Οι γάμοι και οι εξωσυζυγικές περιπέτειες

Τα εξαντλητικά ωράρια στο περιοδικό, οι υποχρεώσεις  του, κυρίως οι φιλοδοξίες του τον οδηγούν σε διαζύγιο από την Allegra Mostyn-Owen. Τον ίδιο, όμως, χρόνο, το 1993, θα παντρευτεί τη παιδική του φίλη, δικηγόρο Μαρίνα Γουίλερ. Μαζί θα κάνουν τέσσερα παιδιά, την Lara και την Cassia, τον Milo και τον Theodore. Παράλληλα με τη δημοσιογραφία «κυνηγά» και την πολιτική του καριέρα.

To 2001 εκλέχθηκε στο κοινοβούλιο ως εκπρόσωπος της πόλης Χένλι και το 2004 διορίστηκε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της αξιωματικής αντιπολίτευσης για θέματα πολιτισμού και στη συνέχεια σκιώδης υπουργός της αντιπολίτευσης για την Ανώτατη Εκπαίδευση.

Δεν τα πήγε και πολύ καλά. Ο ηγέτης των Συντηρητικών, Μάικλ Χάουαρντ, σύντομα τον έπαυσε από τη θέση του γιατί.. δεν έδινε την απαραίτητη σημασία στην ιδιότητά του. Ένα χρόνο πριν είχε προκαλέσει την κοινή γνώμη όταν είχε χαρακτηρίσει τους κατοίκους του Λίβερπουλ «μίζερους κλαψιάρηδες». Κυρίως είχε πει ψέματα σχετικά με την εξωσυζυγική του ζωή, που αφορούσε μια μακροχρόνια σχέση με τη δημοσιογράφο Petronella Wyatt, και άλλη μια με τη σύμβουλο τέχνης Helen Macintyre, με την οποία απόκτησε μια κόρη. Και στις δυο περιπτώσεις η Μαρίνα του έδειξε την πόρτα της εξόδου από τη συζυγική εστία, συγχωρώντας του, όμως, το «στραβοπάτημα», με την ίδια ευκολία που οι ψηφοφόροι του συγχωρούν τα ατοπήματα του. 

Ο Δήμαρχος Μπόρις

Όταν αναλαμβάνει τα ηνία του κόμματος  ο Ντέβιντ Κάμερον ο ο Τζόνσον επέστρεψε  στην πολιτική και το 2008, παίρνει το πράσινο φως για να διεκδικήσει τη Δημαρχεία του Λονδίνου από τον πρώην δήμαρχο Ken Livingstone, του Εργατικού Κόμματος. Θα τον νικήσει με ποσοστό 43% και θα το επαναλάβει το 2012, ενώ στην πραγματικότητα έχει αποτύχει σε όλες τις προεκλογικές του δεσμεύσεις. Η κληρονομία του Μπόρις στο Λονδίνο, σύμφωνα με τους επικριτές του, περιορίζεται στο πρόγραμμα ενοικίασης ποδηλάτων, τα περίφημα «ποδήλατα Μπόρις», που προκειμένου να τα προμοτάρει ξεκίνησε να τα χρησιμοποιεί μετά μανίας και ο ίδιος, δημιουργώντας με τα ατημέλητα μαλλιά του, τα τσαλακωμένα ρούχα του και τα υπερφορτωμένα σακίδια του μια αστεία εικόνα. Ωστόσο είναι ο Μπόρις. Είναι τα ελαττώματα του που τον κάνουν γήινο και ανθρώπινο, άσχετα αν ζει σε ένα ιδιόκτητο 4όροφο κτήριο στη μοδάτη περιοχή του Islington και δεν γνωρίζει πόσο κοστίζει το εισιτήριο στο μετρό της πόλης που διοικεί.  

Παρά τις επανειλημμένες γκάφες, οι άνθρωποι συνεχίζουν να λατρεύουν τον Μπόρις. Άλλος θα είχε καταντήσει περίγελος αλλά εκείνος μοιάζει αυθεντικός. Έτσι κατάφερε να γίνει ακόμα και εξώφυλλο στο βρετανικό Elle και μάλιστα στο εορταστικό τεύχος αφιερωμένο στην 25η επέτειο του London Fashion Week. Στο εξώφυλλο είναι «περιτριγυρισμένος» από τους στίχους των Clash’s «London Calling». Σε όλη τη Βρετανία, είναι γνωστός με το μικρό του όνομα και ο κόσμος αναφέρεται σε αυτός ως «Bojo» στα social media. 

Το Brexit

Όταν η  συζήτηση για το Brexit αναθερμάνθηκε στις αρχές του 2016, ο Μπόρις επίσημα τάχθηκε υπέρ της εξόδου της Βρετανίας την ΕΕ, δίνοντας στην εκστρατεία «Leave» μια σημαντική ώθηση. Όμως, μια βδομάδα πριν το δημοψήφισμα, και μετά τη δολοφονία της βουλευτού Κοξ, αρχίζει να κρατάει αποστάσεις από τις ξενοφοβικές κορώνες των άλλων υποστηρικτών του Brexit. Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν έως και προσωπική του νίκη, όμως, ο Τζόνσον παρουσιάστηκε σκεπτικός στους δημοσιογράφους και δήλωσε ότι  το αποτέλεσμα «δεν σημαίνει ότι θα σηκώσουμε την κρεμαστή  γέφυρα που μας συνδέει με την Ευρώπη ... και θα κόψει τον αέρα σε όσους παίζουν πολιτικά παιχνίδια με τη μετανάστευση» και πως «δεν χρειάζεται να βιαστούμε να εφαρμόσουμε το άρθρο 50». Δηλώσεις που πιστοποιούν πως η σταθερότητα στις απόψεις του δεν είναι τα μεγαλύτερο ατού του. 

Οι επικριτές του, από τις πιο περίτεχνες πένες της Βρετανίας, έχουν κατά καιρούς γράψει για εκείνον πως «είναι μανιακός προαγωγός του εαυτού του», ότι «χρησιμοποιεί ανθρώπους για να προωθήσει τα συμφέροντά του», πως «διαθέτει υπερβολική επιθυμία να αρέσει»,  αλλά και πως «είναι ευλογημένος με τεράστια χαρίσματα, εξυπνάδα, σεξ απίλ και χρυσόσκονη». 

Ο Μπόρις Τζόνσον έχει καταφέρει να γίνει brand name, που ανεξάρτητα από τις πολιτικές του απόψεις και θέσεις, κατακτά, σχεδόν χωρίς προσπάθεια, υψηλά επίπεδα δημοτικότητας, τα οποία εκμεταλλεύεται ποικιλοτρόπως. Χωρίς να έχει κάνει σημαντικές γκάφες, εδώ και αρκετό καιρό, μένει να δούμε τι σημαίνει για την Μεγάλη Βρετανία και την Ευρώπη η ενεργή ανάμειξη του στη νέα κυβέρνηση, στην πιο δύσκολη στιγμή της χώρας τα τελευταία χρόνια.