Ο Τραμπ και τα πέντε στάδια του πένθους του GOP

Άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή. Αυτά είναι τα πέντε στάδια ψυχικής κατάστασης που περνούν άνθρωποι που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους ή προσπαθούν να προσαρμοστούν σε μια προσωπική τους απώλεια, σύμφωνα με την Ελβετή ψυχίατρο Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος, η οποία περιέγραψε το συγκεκριμένο μοντέλο συμπεριφοράς σε βιβλίο της που εκδόθηκε το 1969.

Και αν η συγγραφέας επιχειρούσε να χαρτογραφήσει την ψυχική τρικυμία που περνούν άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, το μοντέλο των πέντε σταδίων φαίνεται ότι βρίσκει πλέον εφαρμογή και στον χώρο της πολιτικής και συγκεκριμένα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και στον τρόπο που αντιμετωπίζει το «φαινόμενο Τραμπ», το οποίο, σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, απειλεί να προκαλέσει ανήκεστο βλάβη στο Grand Old Party ή GOP των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Από αουτσάιντερ, φαβορί

Ο επιχειρηματίας Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί το «μαύρο άτι» των προκριματικών εκλογών για το χρίσμα του υποψήφιου Προέδρου του GOP, καθώς μετά και τις εκλογικές διαδικασίες της περασμένης Τρίτης συνεχίζει να προηγείται καθαρά σε εκλέκτορες στον δρόμο για το συνέδριο του κόμματος, το οποίο και θα εκλέξει τον υποψήφιο Πρόεδρο, ενώ μοιάζει να αποτελεί και τον εκλεκτό του σώματος των ψηφοφόρων. Η εικόνα αυτή αποτελεί πραγματικό σοκ για το κατεστημένο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ιδίως αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ο Τραμπ, όταν άρχιζε την προεκλογική του εκστρατεία, ήταν κυριολεκτικά… εκτός σήματος ραντάρ. Ο συνήθης μεγάλος αριθμός υποψηφίων του GOP (σε αντίθεση με τους Δημοκρατικούς, που τα τελευταία χρόνια περιορίζονται σε δύο ή τρία πρόσωπα που διεκδικούν το χρίσμα) περιλάμβανε ισχυρά ονόματα του κατεστημένου του GOP (όπως ο Τζεμπ Μπους, o Μάικ Χάκαμπι και ο Μάρκο Ρούμπιο), ανερχόμενα ή και καθιερωμένα «αστέρια» του πιο συντηρητικού μπλοκ του κόμματος (Τεντ Κρουζ, Ρικ Σαντόρουμ και Μπεν Κάρσον), προβεβλημένους νυν και πρώην κυβερνήτες Πολιτειών (από τον Ρικ Πέρι και τον Κρις Κρίστι ως τον Τζιμ Γκίλμορ και τον Μπόμπι Τζίνταλ), ακόμη και εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου, όπως η Κάρλι Φιορίνα, η οποία είχε διατελέσει, μεταξύ άλλων, και CEO της Hewlett-Packard. Ανάμεσα στα παραπάνω ονόματα, όταν στις 16 Ιουνίου του 2015 ανακοίνωνε την υποψηφιότητά του, ο Τραμπ έμοιαζε να μην έχει την παραμικρή ελπίδα.

Παρά ταύτα, ο Τραμπ στηρίχτηκε σε μια εξαιρετικά σκληρή λαϊκιστική ρητορική (από την πρώτη στιγμή χαρακτήρισε τους Λατινοαμερικανούς που εισέρχονται στις ΗΠΑ «βιαστές», «εμπόρους ναρκωτικών» και γενικώς εγκληματικά στοιχεία, δεσμευόμενος, μάλιστα, να χτίσει τείχος στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού, ενώ εν συνεχεία μίλησε για προσωρινή απαγόρευση των μουσουλμάνων στις ΗΠΑ, εμφανίστηκε να αποδέχεται τη στήριξη της Κου Κλουξ Κλαν και να ενθαρρύνει εκδηλώσεις βίας κατά διαδηλωτών στις συγκεντρώσεις του) και σε προσωπικές επιθέσεις εναντίον των συνυποψηφίων του από το GOP και σύντομα άρχισε να αποκτά διαρκώς διογκούμενη υποστήριξη από χιλιάδες απογοητευμένους από το κατεστημένο της Ουάσινγκτον ψηφοφόρους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Είναι εντυπωσιακό ότι από την πρώτη στιγμή οι δημοσκοπήσεις τον έφερναν πρώτο μεταξύ των λοιπών υποψηφίων του GOP, τάση που διατηρείται ως και σήμερα, που βρισκόμαστε εν τω μέσω των προκριματικών εκλογών.

Σοκ και δέος

Η υποψηφιότητα του Τραμπ αρχικά αντιμετωπίστηκε αδιάφορα από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, το οποίο θεωρούσε δεδομένο ότι κάποιο από τα πιο προβεβλημένα και πιο «κομματικά» στελέχη του θα κατακτούσε, τελικά, το χρίσμα. Ωστόσο, η αδιαφορία σύντομα μετατράπηκε σε ανησυχία, καθώς η ρητορική του Τραμπ έμοιαζε να τραβά το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων ψηφοφόρων, και η ανησυχία αυτή μετατράπηκε σε οργή, όταν ο Τραμπ ήρθε δεύτερος, πίσω από τον Κρουζ, στα προκριματικά της Άιοβα και εν συνεχεία κέρδισε με χαρακτηριστική άνεση το Νιου Χάμσαϊρ, τη Νότια Καρολίνα και τη Νεβάδα, αφήνοντας τους υπόλοιπους υποψηφίους να… βλέπουν τη σκόνη του.

Το εντυπωσιακό στοιχείο της υποψηφιότητας του Τραμπ, όσον αφορά το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, είναι ότι όσο ο επιχειρηματίας εντείνει την ακραία ρητορική του και όσο το κατεστημένο του κόμματος του ασκεί όλο και πιο σφοδρή κριτική, τόσο οι ψηφοφόροι στρέφονται προς το μέρος του, αγνοώντας επιδεικτικά τα κελεύσματα του GOP για στήριξη πιο «mainstream» υποψηφίων. Μετά τα προκριματικά της περασμένης Τρίτης, μάλιστα, το «χρυσό αγόρι» του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ο Μάρκο Ρούμπιο, μετά από ταπεινωτική ήττα στην ίδια του την Πολιτεία (Φλόριντα) από τον Τραμπ, αποχώρησε από την κούρσα, αφήνοντας ως τελευταίους αντιπάλους του Τραμπ τον Τεντ Κρουζ και τον Τζον Κέισιτς (το έτερο «μεγάλο όνομα» του GOP, ο γιος του Τζορτζ και αδελφός του Τζορτζ Γ., Τζεμπ Μπους, είχε… πετάξει πετσέτα στις 20 Φεβρουαρίου). Στην ουσία, ακόμη και τα καλέσματα κορυφαίων στελεχών του κόμματος, όπως ο Μιτ Ρόμνεϊ, για στρατηγική στήριξης οποιουδήποτε άλλου υποψηφίου εκτός του Τραμπ τα πήρε ο άνεμος της ορμής του Ντόναλντ, ο οποίος, μάλιστα, πλέον ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε άλλες τηλεμαχίες με τους συνυποψηφίους του από το GOP και κάλεσε το κόμμα να τον στηρίξει, αν στο τέλος της κούρσας των προκριματικών είναι πρώτος σε ψήφους και εκλέκτορες, προκαλώντας «σοκ και δέος» στο κατεστημένο του κόμματος.

Το στάδιο της αποδοχής

Σύμφωνα με ρεπορτάζ αμερικανικών ΜΜΕ (ιδίως μετά και τα τελευταία αποτελέσματα των προκριματικών εκλογών), πολλά και σημαντικά στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος μοιάζουν να αποδέχονται τη μοίρα τους και να δηλώνουν ότι ο Τραμπ πρέπει να στηριχτεί, αν τελικά είναι ο υποψήφιος του GOP που συγκεντρώνει τους περισσότερους εκλέκτορες ενόψει του συνεδρίου που θα αποφανθεί για τον υποψήφιο του κόμματος για τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του Μπεν Κάρσον, ο οποίος αποσύρθηκε από τα προκριματικά και δημοσιοποίησε τη στήριξή του στον Τραμπ, καθώς τον χαρακτήρισε «πολύ ευφυή άνθρωπο, που νοιάζεται βαθύτατα για την Αμερική. [...] Υπάρχουν δύο διαφορετικοί Τραμπ: αυτός που βλέπουμε στις συγκεντρώσεις και αυτός που είναι πολύ εγκεφαλικός, που κάθεται και εξετάζει τα πράγματα με μεγάλη προσοχή. [...] Νομίζω ότι ο δεύτερος Ντόναλντ Τραμπ είναι που θα βλέπουμε όλο και περισσότερο».

Επίσης, αρκετά στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος μιλώντας σε ΜΜΕ δηλώνουν ότι ο Τραμπ θα είναι ο καταλληλότερος αντίπαλος της Χίλαρι Κλίντον (αν η Κλίντον πάρει, τελικά, το χρίσμα των Δημοκρατικών), καθώς δεν θα διστάσει να της επιτεθεί δημόσια και να τη χτυπήσει εκεί που πονάει, ενώ άλλοι τονίζουν ότι ο Τραμπ, όντας ένας άνθρωπος έξω από τους μηχανισμούς του κόμματος και γενικότερα του πολιτικού κατεστημένου των ΗΠΑ, ενδέχεται να φέρει νέο αέρα και νέες ιδέες στο GOP, το οποίο, παρά τις νίκες του σε επίπεδο Πολιτειών και την κυριαρχία του στο Κογκρέσο, δεν έχει κατορθώσει να κερδίσει προεδρικές εκλογές από το 2008. Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα υπάρχουν και φωνές που ζητούν το συνέδριο να μη δώσει το χρίσμα στον Τραμπ και που δηλώνουν ότι ακόμα και στην περίπτωση της υποψηφιότητάς του για την προεδρία δεν πρόκειται να τον ψηφίσουν. Μια τέτοια εξέλιξη, ωστόσο, μπορεί –και αυτό αποτελεί έναν ακόμη φόβο για το GOP– να οδηγήσει σε ανεξάρτητη υποψηφιότητα, ακόμα και διάσπαση του κόμματος. Η μόνη ελπίδα για όσους ακόμα δεν έχουν μπει στο στάδιο της αποδοχής είναι ο Τραμπ να υποστεί δραματικές ήττες στις υπόλοιπες προκριματικές αναμετρήσεις και ένας από τους Κέισιτς και Κρουζ να συγκεντρώσει τους περισσότερους εκλέκτορες. Για την ώρα, πάντως, μόνο ως ευσεβείς πόθοι μπορούν να χαρακτηριστούν τέτοια σενάρια.