Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού

Πριν από λίγες μέρες δημοσιεύτηκε από το Bureau of Investigative Journalism (Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας) μία μεγάλη έρευνα που αποδεικνύει με επίσημα στοιχεία το μέγεθος του προσφυγικού δράματος όσον αφορά τα παιδιά. Ορφανά του πολέμου από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και άλλες χώρες βιώνουν το δράμα της προσφυγιάς μόνα τους, χωρίς ελπίδα, μην ξέροντας τι θα απογίνουν.

Τα στοιχεία που δημοσίευσε το Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας κάνουν λόγο για τουλάχιστον 95.000 ασυνόδευτα παιδιά, ηλικίας έως 17 ετών, τα οποία έχουν κάνει αίτηση για άσυλο. Οι αριθμοί έχουν τετραπλασιαστεί σε σχέση με το 2014, οπότε οι αιτήσεις για άσυλο από ανήλικους πρόσφυγες ήταν 23.572. Από τις δημόσιες υπηρεσίες και φορείς 29 χωρών που ασχολούνται με το προσφυγικό, μόλις 17 έδωσαν επίσημα στοιχεία για τους ανήλικους ασυνόδευτους πρόσφυγες. Η εν λόγω έρευνα, που από τους περισσότερους δημοσιογραφικούς οργανισμούς θεωρείται αρκετά αντιπροσωπευτική, αναφέρεται ακόμη και στις διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών υποδοχής σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται στα ανήλικα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα. Τα περισσότερα από αυτά έχασαν τους γονείς τους στον πόλεμο και άλλα αποκόπηκαν από τις οικογένειές τους κατά τη δύσκολη διαδρομή από τη χώρα τους προς την Ευρώπη.

Σύμφωνα με την έρευνα, η Σουηδία έχει καταγράψει τις περισσότερες αιτήσεις για άσυλο από ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, οι οποίες το 2015 ανήλθαν στις 35.369. Αμέσως μετά έρχεται η Γερμανία, με 14.439 παιδάκια να ζητούν άσυλο. Ακολουθούν η Αυστρία (9.331 αιτήσεις), η Ουγγαρία (8.804), η Νορβηγία (5.297), η Δανία (3.859), η Ιταλία (3.790) και το Βέλγιο (3.099). Η αύξηση των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων αιτούντων άσυλο είναι δραματική σε σχέση με το 2014 – στη Σουηδία λ.χ. μιλούν για 402% αύξηση, αφού το 2014 κατατέθηκαν 7.049 αιτήσεις. Στην Ουγγαρία, η οποία μάλιστα θεωρείται χώρα transit, οι αιτήσεις το 2014 ήταν μόλις 607.

Σημαντικά στοιχεία για τη χώρα μας έδωσε η εκπρόσωπος της UNICEF για τους πρόσφυγες Σάρα Κρόου, επισημαίνοντας πως τις πρώτες 11 εβδομάδες του 2016 στην Ελλάδα καταγράφηκαν 1.156 ανήλικα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα. «Είναι στοιχεία και αριθμοί που ξεπερνούν κάθε προηγούμενο ως προς το προσφυγικό ζήτημα. Τα παιδιά πρώτα απ’ όλα είναι παιδιά, δεν γνωρίζουν ακριβώς τι σημαίνει πρόσφυγας, το μόνο που αντιλαμβάνονται είναι πως λόγω της ηλικίας τους είναι ευάλωτα και πρέπει να τους συμπεριφέρονται με τρόπο ανάλογο με την ηλικία τους» πρόσθεσε. 

Το Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας παρουσιάζει μέσα από την έρευνά του ορισμένες αντιπροσωπευτικές ιστορίες ανήλικων προσφύγων που βρέθηκαν ολομόναχοι να αναζητούν ασφαλές καταφύγιο. Ο 12χρονος Χαμίντ έφυγε από το Αφγανιστάν μαζί με τη μητέρα του και τα τέσσερα αδέλφια του. Στα σύνορα Τουρκίας-Ιράν έπεσαν σε πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα η οικογένεια να χωριστεί. Ο Χαμίντ έφτασε ακολουθώντας τους υπόλοιπους πρόσφυγες ως τη Σουηδία και ελπίζει μια μέρα να ξαναδεί τη μητέρα του. Στην ερώτηση που του θέτει ο δημοσιογράφος γιατί επέλεξε τη Σουηδία απαντά αποστομωτικά: «Η μητέρα μου έλεγε ότι η Σουηδία ήταν ο τελικός μας προορισμός και εδώ θα ζούσαμε ευτυχισμένοι. Ήρθα εδώ γιατί πιστεύω πως μπορεί κι εκείνη να καταλήξει εδώ κάποια στιγμή και να ξαναβρεθούμε». Ζει εδώ και τέσσερις μήνες στο σπίτι ανάδοχης οικογένειας ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μέλλον και στην επανένωση με τη μητέρα του.

Η συντριπτική πλειονότητα των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων προέρχεται από το Αφγανιστάν. 23.480 παιδιά από το Αφγανιστάν έχουν κάνει αίτηση για άσυλο στη Σουηδία, ενώ μόλις 3.777 είναι από τη Συρία. Η Σουηδία θεωρείται από τις πιο φιλικές χώρες όσον αφορά τους κανόνες που ισχύουν για τα ανήλικα προσφυγόπουλα. Με διαδικασίες fast track και εξαιρετικά υψηλού επιπέδου υποδομές οι σουηδικές αρχές φροντίζουν να παρέχουν στα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα ασφαλή διαμονή και σίτιση, παρ’ όλα αυτά, με τους αριθμούς να έχουν τετραπλασιαστεί εντός ενός έτους, αντιμετωπίζουν πρακτικές δυσκολίες στο να συμβαδίσουν με τις διαρκώς αυξανόμενες ροές προσφύγων. Η ανάγκη για άμεση τακτοποίηση των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων είναι επιτακτική, καθώς, έστω και λίγο να καθυστερήσουν οι διαδικασίες καταγραφής, τα παιδιά μπορεί να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης επιτήδειων που δρουν σε κυκλώματα πορνείας, εμπορίας οργάνων, παιδεραστίας κ.λπ.

Η ιστορία του Αμπντούλ Σατάρ ταυτίζεται με τις ιστορίες πολλών παιδιών από τη Συρία. Ο ίδιος ήταν 13 ετών όταν ξέσπασε ο πόλεμος στη Συρία, είχε άλλα δύο αδέρφια και για να μην τους στρατεύσουν υποχρεωτικά, οι γονείς τους έφυγαν για την Αίγυπτο. Δύο χρόνια μετά διέσχισαν το πέρασμα της Μεσογείου, τα παιδιά έχασαν τους γονείς τους και αναγκάστηκαν να πληρώσουν 500 ευρώ έκαστο σε διακινητές για να τους μεταφέρουν από την Ιταλία στη Γαλλία. Από τη «ζούγκλα» του Καλαί ο Αμπντούλ κατέληξε λαθραία στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου διαμένει σε ειδικό κέντρο κράτησης ανήλικων προσφύγων, περιμένοντας υπομονετικά να εγκριθεί η αίτησή του για άσυλο. «Είμαι μόλις 17, πρέπει να πάω σχολείο και, αν γίνεται, στο πανεπιστήμιο. Δεν γίνεται να πηγαίνω από τη μια προβληματική κατάσταση στην άλλη, θα πάει στράφι η ζωή μου» αναφέρει στους δημοσιογράφους με τα αγγλικά που πασχίζει να μάθει σχεδόν μόνος του. Η Βρετανία, ωστόσο, καθυστερεί να του παραχωρήσει το πολυπόθητο άσυλο και ο ίδιος αντιλαμβάνεται πως αν γίνει 18 χρονών θα χάσει κάθε πιθανότητα προνομιακής μεταχείρισης.

Οι εναλλακτικές επιλογές για τα παιδιά του πολέμου είναι ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Αν επιλέξουν το πέρασμα στη Δύση, γίνονται έρμαια ενός απροετοίμαστου να τα δεχτεί συστήματος. Για τα ασυνόδευτα, δε, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, καθώς κινδυνεύουν να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης κάθε επιτήδειου χωρίς κανείς να ενδιαφερθεί για την τύχη τους. Από την άλλη, αν παραμείνουν σε χώρες όπως η Συρία και το Ιράκ, κινδυνεύουν να πέσουν θύματα απαγωγής και εκμετάλλευσης από μέλη του Ισλαμικού Κράτους. Η UNICEF σε πρόσφατη έρευνά της κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται στα παιδιά οι τρομοκράτες. Οι ισλαμιστές της Μπόκο Χαράμ λ.χ. χρησιμοποίησαν τουλάχιστον 44 παιδιά ως καμικάζι μέσα στο 2015, αύξηση δραματική σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Τα στοιχεία κάνουν λόγο για περισσότερα από 1,3 εκατ. παιδιά που έχουν εισχωρήσει διά της βίας στους κόλπους της ισλαμιστικής οργάνωσης και η τύχη τους αγνοείται. Τα παιδιά-καμικάζι ναρκώνονται και έπειτα τα ζώνουν με εκρηκτικά ωθώντας τα σε μια τραγική μοίρα.