Ακροδεξιό σοκ

Αναστάτωση στην πολιτική σκηνή της Αυστρίας και ανησυχία στην υπόλοιπη Ευρώπη έφεραν τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών με τη σοκαριστική επικράτηση του ακροδεξιού υποψηφίου του FPO (Κόμμα των Ελευθέρων) Νόρμπερτ Χόφερ, με πάνω από 35% των ψήφων.

Το αποτέλεσμα είναι το καλύτερο ποσοστό που έχει πάρει το κόμμα με τον έντονα αντιμεταναστευτικό λόγο και αποτελεί σημαντικό πλήγμα σε ένα πολιτικό κατεστημένο που, όπως φαίνεται, θεωρείται αναποτελεσματικό και απομακρυσμένο από τα ζητήματα που απασχολούν τους ψηφοφόρους. Οι υποψήφιοι και των δύο κυβερνώντων κομμάτων, της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς, που επί της ουσίας κυβερνούν τη χώρα με διάφορους συνασπισμούς από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όχι μόνο απέτυχαν να περάσουν στον δεύτερο γύρο της 22ας Μαΐου αλλά ήρθαν τέταρτος και πέμπτος, με περίπου 11% των ψήφων ο καθένας. Αν ο Χόφερ κερδίσει, η κυβέρνηση του καγκελαρίου Φάιμαν θα έχει να αντιμετωπίσει έναν Πρόεδρο που για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο δεν θα μοιράζεται τις ιδέες της νηφαλιότητας και της συναίνεσης που χαρακτήρισαν για δεκαετίες την αυστριακή πολιτική σκηνή.

H υποστήριξη προς τα δύο μεγάλα κόμματα μειώνεται – στις τελευταίες εκλογές, του 2013, μόλις που κατάφεραν να συγκεντρώσουν τις απαιτούμενες ψήφους ώστε να σχηματίσουν τον κυβερνητικό συνασπισμό. Η κυβέρνηση του Φάιμαν, που πρωτοέγινε καγκελάριος το 2008, βρίσκεται αντιμέτωπη με διαφωνίες για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θέλει να προωθήσει. Και αν όλα αυτά μας φαίνονται ειρωνικά επίκαιρα, μιλάμε για μία από τις ισχυρότερες οικονομίες της Ευρώπης, τη χώρα με τους περισσότερους εκατομμυριούχους και μέχρι πρότινος τη χαμηλότερη ανεργία στην Ε.Ε. Όμως τα απόνερα της ευρωπαϊκής κρίσης έφτασαν και στη Βιέννη, όπου το καθαρό προβάδισμα του ακροδεξιού υποψηφίου αντιμετωπίζεται ως καθρέφτης της γενικευμένης δυσαρέσκειας με το πολιτικό κατεστημένο, αλλά και ενδεικτικό της ανησυχίας των ψηφοφόρων γύρω από την οικονομία αλλά και τη μετανάστευση.

«Αυτή είναι η αρχή μιας νέας πολιτικής εποχής» δήλωσε ο αρχηγός του Κόμματος των Ελευθέρων, Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, ο οποίος πρέπει να αισθάνεται βαθιά ικανοποίηση, καθώς πρόκειται για το καλύτερο αποτέλεσμα του κόμματος σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Ένα ποσοστό που ο ιδρυτής του, Γκέοργκ Χάιντερ, ούτε μπορούσε να ονειρευτεί. Μία ακόμη ένδειξη ότι η άνοδος των περιθωριακών πολιτικών ομάδων δεν είναι τόσο συγκυριακό φαινόμενο όσο θα ήθελαν πολλοί να πιστεύουν. Η Ευρώπη σε πολλές χώρες είδε το πολιτικό κατεστημένο να κατακρημνίζεται, ενώ Βρετανία και Γερμανία βρίσκονται αντιμέτωπες με ακροδεξιά κόμματα που ρυθμίζουν την ατζέντα. Η απρόσμενη επιτυχία του Ντόναλντ Τραμπ και η εντυπωσιακή πορεία του Σάντερς στις προκριματικές εκλογές των ΗΠΑ δείχνουν ότι κι εκεί οι ψηφοφόροι ψάχνουν «έξω από το κουτί».

Και φυσικά η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας, που δεν είναι απίθανο να περάσει κι εκείνη στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του επόμενου έτους. «Μπράβο στον αυστριακό λαό» δήλωσε για την περίσταση.

Όταν η μισαλλοδοξία γίνεται κυρίαρχος λόγος, αυτοί που κερδίζουν πάντα είναι τα ξενοφοβικά και φασιστικά κόμματα. Και στην προεκλογική Αυστρία η προσφυγική κρίση είχε την τιμητική της. Ένα από τα κύρια επιχειρήματα του ακροδεξιού στρατοπέδου ήταν ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ έστειλε λάθος μήνυμα με την πολιτική των ανοιχτών συνόρων. Η πολιτική αυτή έχει αλλάξει πια, αλλά αυτό δεν αλλάζει το ότι πέρυσι στην Αυστρία καταγράφηκαν 90.000 αιτήσεις ασύλου, ο δεύτερος υψηλότερος αριθμός στην Ευρώπη σε κατά κεφαλήν βάση. Ανταποκρινόμενη στο διογκούμενο αντιμεταναστευτικό ρεύμα, η αυστριακή κυβέρνηση σκλήρυνε τη θέση της τις τελευταίες εβδομάδες. Όμως, και πάλι, η υποστήριξη προς το FPΟ δεν ανατράπηκε, με πρόσφατες δημοσκοπήσεις να το ανεβάζουν ακόμα και στην πρώτη θέση, με πάνω από 30% στην πρόθεση ψήφου, πριν από τις προγραμματισμένες γενικές εκλογές του 2018.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι το αποτέλεσμα δεν αφορά τόσο τα επιμέρους ζητήματα όσο τις προσωπικότητες των υποψηφίων. O 45χρονος Νόρμπερτ Χόφερ, αεροναυπηγός στο επάγγελμα, γεννήθηκε το 1971 και εργάστηκε, μεταξύ άλλων, στη Lauda Air πριν ασχοληθεί με την πολιτική. Εξελέγη βουλευτής για πρώτη φορά το 2006. Τα αυστριακά ΜΜΕ τον παρουσίαζαν πάντα ως το φιλικό πρόσωπο του ακροδεξιού κόμματος, ενώ κέρδισε τη συμπάθεια της κοινής γνώμης όταν, το 2003, υπέστη σοβαρό ατύχημα (πτώση με αλεξίπτωτο πλαγιάς) που τον καθήλωσε σε αναπηρικό αμαξίδιο. Παρά τις απαισιόδοξες προβλέψεις των γιατρών, κατάφερε και πάλι να σταθεί στα πόδια του.

Αντίπαλός του στον δεύτερο γύρο θα είναι ο υποψήφιος των Πρασίνων, Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν, ο οποίος, αν συνασπιστούν όλα τα άλλα κόμματα, έχει αρκετές ελπίδες να γίνει ο επόμενος Πρόεδρος. Με πατέρα Ρώσο και μητέρα από την Εσθονία, δεν διστάζει να σταθεί απέναντι στο FPO, δηλώνοντας ότι ως Πρόεδρος δεν πρόκειται να δεχτεί την ορκωμοσία ενός ακροδεξιού στο αξίωμα του καγκελαρίου, ακόμη κι αν το FPΟ αναδειχθεί πρώτη δύναμη στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.