Ο Ρέντσι στη ρωμαϊκή αρένα των εκλογών

Αιώνια πόλη όπως είναι, η ιταλική πρωτεύουσα ήρθε φαίνεται η ώρα να αποκτήσει δήμαρχο και από το Κίνημα Πέντε Αστέρων (M5S) του Μπέπε Γκρίλο, που μάλλον καταφέρνει να κεφαλαιοποιήσει τη δυσαρέσκεια προς τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις. H 37χρονη δικηγόρος Βιρτζίνια Ράτζι, υποψήφια του αντισυστημικού M5S, προηγήθηκε στον πρώτο γύρο στη Ρώμη με διψήφια διαφορά από τον υποψήφιο της κεντροαριστεράς Ρομπέρτο Τζακέτι, που υποστηρίζεται από το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα (PD) – 35,8% και 24,4% των ψήφων αντίστοιχα.

Όμως το πρόβλημα του Ρέντσι δεν περιορίζεται στην πρωτεύουσα. Ο πρώτος γύρος των τοπικών εκλογών στην Ιταλία την Κυριακή 5 Ιουνίου τελείωσε με όλες τις μεγάλες πόλεις να πηγαίνουν στον δεύτερο γύρο της 19ης Ιουνίου. Αυτό και μόνο ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι παραδέχτηκε πως είναι ένα σημάδι «προβλημάτων» για το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα. Κανένας υποψήφιος σε Ρώμη, Μιλάνο, Μπολόνια, Νάπολη και Τορίνο δεν κέρδισε πάνω από το 50% των ψήφων κατά τον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας για την εκλογή δημάρχων και δημοτικών συμβουλίων σε 1.342 πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα.

Πάνω από 13 εκατομμύρια Ιταλοί είχαν δικαίωμα ψήφου, με την προσέλευση να αγγίζει το 62%, ποσοστό χαμηλότερο από το 67% στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές, το 2011, αλλά αρκετά υψηλό για να στείλει ένα σημάδι δυσαρέσκειας στην κυβέρνηση. Είναι πολύ πιθανό το M5S να κερδίσει τη Ρώμη, που σήμερα κυβερνάται από τη μετριοπαθή Αριστερά, υποστηρίζουν οι αναλυτές. Το M5S, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στο Κοινοβούλιο, δεν κατέβηκε στις περισσότερες ιταλικές κοινότητες, στοχεύοντας στην κατάκτηση μεγάλων πόλεων με συμβολική αξία στην πολιτική της Ιταλίας. Ήδη από το 2014 κυβερνούν το Λιβόρνο, μια πόλη με αριστερή παράδοση, και τώρα έβαλαν στόχο την πρωτεύουσα.

Η Ρώμη βρίσκεται υπό αναγκαστική διαχείριση από το τέλος του περασμένου έτους, οπότε ο πρώην δήμαρχος Ινιάτσιο Μαρίνο, μέλος του PD, παραιτήθηκε εν μέσω κατηγοριών για παρατυπίες στις δαπάνες. Η ιταλική πρωτεύουσα τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας σειράς σκανδάλων διαφθοράς και κακοδιαχείρισης στα οποία συμμετείχαν πολιτικοί των mainstream κομμάτων και οι ψηφοφόροι δείχνουν την τιμωρητική τους διάθεση.

Από την άλλη, το M5S, που ιδρύθηκε το 2009 από τον Μπέπε Γκρίλο, διάσημο κωμικό που έγινε πολιτικός-ακτιβιστής, πολιτεύεται ενάντια στα προνόμια πολιτικών και άλλων ευνοημένων ομάδων. Για παράδειγμα, μία από τις εμβληματικές μάχες που δίνει το κόμμα, που από πολλούς χαρακτηρίζεται ένα ακόμη λαϊκιστικό απότοκο της κρίσης, είναι για την κατάργηση της δημόσιας χρηματοδότησης στα κόμματα, με το Κίνημα να περηφανεύεται ότι επιστρέφει μέρος της κρατικής επιχορήγησης.

Στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και επιχειρηματική πρωτεύουσα της Ιταλίας, το Μιλάνο, ο Τζουζέπε Σάλα, πρώην επικεφαλής του Milano Expo 2015, ο οποίος στηρίζεται από τον Ρέντσι, ήρθε μεν πρώτος στον πρώτο γύρο, με μικρή διαφορά ωστόσο από τον κεντροδεξιό αντίπαλό του Στέφανο Παρίζι.

Στη Νάπολη ο απερχόμενος ανεξάρτητος αριστερός δήμαρχος Λουίτζι ντε Ματζίστρις, πρώην εισαγγελέας κατά της διαφθοράς που έχει κηρύξει τον Ιταλό πρωθυπουργό «ανεπιθύμητο» στην πρωτεύουσα της Καμπανίας, εξασφαλίζει το 42,1% των ψήφων, ακολουθούμενος με 24,2% από τον κεντροδεξιό Τζάνι Λετιέρι. Στο Τορίνο και στην Μπολόνια οι δυο απερχόμενοι δήμαρχοι έχουν το προβάδισμα, αλλά με ποσοστά γύρω στο 40%, χαμηλότερα απ’ ό,τι περίμενε το επιτελείο των Δημοκρατικών. Στον δεύτερο γύρο θα αναμετρηθούν με δύο υποψήφιες, του Κινήματος Πέντε Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά αντίστοιχα.

Όλα αυτά είναι που δημιουργούν το πρόβλημα στον Ρέντσι, που μπήκε στο τρίτο έτος της θητείας του. Σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε στα κεντρικά γραφεία του κυβερνώντος κόμματος στη Ρώμη τη Δευτέρα μετά τον πρώτο γύρο, ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι ήταν «μη ικανοποιημένοι» από τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας. «Δεν είμαστε ευχαριστημένοι. […] Το PD έχει προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε» τόνισε ο Ρέντσι στους δημοσιογράφους.

«Μπορούμε και πρέπει να τα πάμε καλύτερα, κάτι που ελπίζω ότι θα μας οδηγήσει στη νίκη στον δεύτερο γύρο» πρόσθεσε ο πρωθυπουργός. Υπογράμμισε, πάντως, ότι οι υποψήφιοί του πήραν πάνω από 40% στις περισσότερες πόλεις. Για τον λόγο αυτό, τόνισε, οι εκλογές της πρώτης Κυριακής δεν μπορούν να θεωρηθούν πανωλεθρία για το κόμμα του, αλλά ένδειξη της «εκλογικής ελευθερίας των πολιτών», οι οποίοι έχουν αρχίσει να επιλέγουν τους υποψηφίους που είναι ικανοί να τους πείσουν, ανεξαρτήτως των πολιτικών τους πεποιθήσεων.

Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης και τους σχολιαστές, πάντως, το συνολικά κακό αποτέλεσμα για το Δημοκρατικό Κόμμα ενδέχεται να επηρεάσει την πολιτική σκηνή σε εθνικό επίπεδο και να βάλει σε δοκιμασία τη δημοτικότητα αλλά και τη σταθερότητα του πρωθυπουργού Ρέντσι, ενόψει μάλιστα του σημαντικού δημοψηφίσματος για τη συνταγματική μεταρρύθμιση που έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο.

Οι πολίτες που έριξαν «ψήφο διαμαρτυρίας» στις τοπικές εκλογές της Κυριακής θα πουν «ναι» στο δημοψήφισμα, δήλωσε με σιγουριά ο Ιταλός πρωθυπουργός, ο οποίος έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών ότι θα παραιτηθεί εάν η μεταρρύθμιση δεν περάσει στο επερχόμενο δημοψήφισμα. Πρόκειται για μια δήλωση με την οποία ρισκάρει να προκαλέσει πολιτικό χάος και να αναβιώσει τις «υψηλές πτήσεις» στις αγορές στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Όμως τα μηνύματα που θα έρθουν από τους Ρωμαίους την Κυριακή είναι μάλλον ανησυχητικά για τη σταθερότητα που τόσο επιζητούν οι Βρυξέλλες. Ειδικά αν παραφράσουμε το απόφθεγμα, και πούμε «όταν είσαι στην κάλπη, κάνε ό,τι κάνουν οι Ρωμαίοι».