Η Βιρτζίνια της Ρώμης
«Ήττα χωρίς ελαφρυντικά». Έτσι τουλάχιστον χαρακτήρισε το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα (PD) του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι την απώλεια της δημοτικής αρχής σε Ρώμη και Τορίνο στον δεύτερο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, που έγινε την Κυριακή που μας πέρασε. Σε κάποιες πόλεις η προσέλευση ήταν αισθητά χαμηλότερη από αυτήν του πρώτου γύρου.
Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά μέσο όρο στις 19:00 μόνο το 36,5% των 8,6 εκατομμυρίων Ιταλών που μπορούν να ψηφίσουν στις τοπικές εκλογές είχε πάει να ψηφίσει. Τα αποτελέσματα των εκλογών αποτελούν πλήγμα για τον Ματέο Ρέντσι, που βρίσκεται σε δύσκολη θέση ενόψει του δημοψηφίσματος του Οκτωβρίου, με το οποίο οι Ιταλοί πολίτες καλούνται να εγκρίνουν ή να απορρίψουν τις συνταγματικές αλλαγές που ο ίδιος πέρασε στο Κοινοβούλιο.
Οι αναλυτές θεωρούν ότι πολλοί Ρωμαίοι είχαν προϋποθέσει τη νίκη της 37χρονης Βιρτζίνια Ράτζι, υποψήφιας με το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο για τη δημαρχία της πρωτεύουσας, και δεν έκαναν τον κόπο να πάνε να ψηφίσουν. Αυτό που μάλλον δεν είχαν προϋπολογίσει είναι το σαρωτικό της ποσοστό, που άγγιξε το 67% και μετέτρεψε την επικράτησή της σε πραγματικό θρίαμβο. Εξάλλου είναι η πρώτη γυναίκα που θα αναλάβει την πολύπαθη διοίκηση της αιώνιας πόλης και η νεότερη δήμαρχος που εκλέχθηκε ποτέ. Ακόμα πιο μεγάλη σημασία όμως έχει το γεγονός ότι η νίκη της υποψήφιας του Γκρίλο στην πρωτεύουσα μάλλον θα αποτελέσει κάτι περισσότερο από συμβολικό γεγονός στην πολιτική ζωή της Ιταλίας.
Νίκη του αντισυστημισμού
Οι αναλυτές θεωρούν ότι οι νίκες του Κινήματος Πέντε Αστέρων σε Ρώμη και Τορίνο, μια πόλη-προπύργιο της κεντροαριστεράς και πατρίδα της Fiat, όπου η 31χρονη Κιάρα Απεντίνο ανέτρεψε τη διαφορά των 11 μονάδων του πρώτου γύρου και κέρδισε με 55% των ψήφων, δημιουργούν δυναμική υπέρ του αντισυστημικού κινήματος του πρώην κωμικού. Η επικράτηση των δύο γυναικών αποτελεί, λένε, και ευθεία βολή ενάντια στην εικόνα του νέου και άφθαρτου Ρέντσι, ο οποίος φαντάζει σήμερα συνδεδεμένος με το παλιό και φθαρμένο της ιταλικής πολιτικής σκηνής.
Πώς αλλιώς μπορεί κάποιος να εξηγήσει την επικράτηση της Ράτζι, η οποία ασχολείται με την τοπική αυτοδιοίκηση εδώ και μία πενταετία σε επίπεδο γειτονιάς, αλλά δεν δίστασε να δηλώσει ότι αρχίζει μια καινούργια εποχή για την αιώνια πόλη, καθώς θα εργαστεί για να επαναφέρει τη νομιμότητα και τη διαφάνεια στη διαχείριση του δήμου. Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, το χρέος του Δήμου της Ρώμης ανέρχεται σε περίπου 13 δισ. ευρώ, σχεδόν δύο φορές τα ετήσια έσοδα. Με ελαφρυντικά ή χωρίς, η ήττα του PD στη Ρώμη ήταν αναμενόμενη μετά τις ευρύτατες επικρίσεις της διαχείρισης της πόλης κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, με τον δήμαρχο να αναγκάζεται σε παραίτηση το 2015, έπειτα από μεγάλο σκάνδαλο σχετικά με τα έξοδά του. Στην επιφάνεια έχουν έρθει ακόμη σκάνδαλα διαχείρισης κονδυλίων για τα σκουπίδια με οσμή μαφίας και μια εικόνα γενικής κατάρρευσης, με τη δυναμική δικηγόρο να στρέφεται ακόμη και κατά του Βατικανού, που χρωστάει δημοτικούς φόρους ύψους 0,5 εκατ. ευρώ. Λίγο πριν από τον δεύτερο γύρο εμφανίστηκαν δημοσιεύματα στον ιταλικό Τύπο ότι η Ράτζι είχε παραλείψει να δηλώσει πληρωμές για υπηρεσίες της σε έναν δημόσιο οργανισμό, ισχυρισμοί που η ίδια χαρακτήρισε «λάσπη» και έπεισε, όπως αποδείχθηκε.
Η φαντασμαγορική είσοδός της στην κεντρική πολιτική σκηνή, και μάλιστα με μια πλατφόρμα εναντίον της διαφθοράς, δεν αποκλείεται να δημιουργήσει έναν πόλο απέναντι από τον πρωθυπουργό, αναζωογονώντας το Κίνημα, που ατενίζει τώρα με νέα δυναμική τις εθνικές εκλογές του 2018. Ο Ρέντσι επιδίωξε να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις των αποτελεσμάτων επαναλαμβάνοντας ότι η μητέρα όλων των μαχών για τον ίδιο είναι το δημοψήφισμα του Οκτωβρίου, το οποίο αν χάσει έχει υποσχεθεί να παραιτηθεί. Παρά τις διαβεβαιώσεις, όμως, η αναταραχή μέσα στο κόμμα είναι τέτοια που ο πρώην πρωθυπουργός Μάσιμο ντ’ Αλέμα αναγκάστηκε να διαψεύσει δημόσια ότι ψήφισε κι αυτός τη νεαρή δικηγόρο. «Ψήφισα, όπως έχω κάνει πάντα, σύμφωνα με τη σύσταση του κόμματος» είπε.
Ο ρόλος της ζωής του
Ο Μπέπε Γκρίλο, που ξαφνικά μετατρέπεται σε κεντρικό πρόσωπο, βρέθηκε στη Ρώμη, στην έδρα, για να γιορτάσει με τη νέα δήμαρχο, που είναι γεννημένη στο 9ο διαμέρισμα της πόλης, Άπιο Λατίνο. Η Ράτζι εξακολουθεί να ζει με τον άντρα της και τον επτάχρονο γιο τους στην ιταλική πρωτεύουσα, όπου και άρχισε την ενασχόλησή της με την πολιτική από τα τοπικά συμβούλια γειτονιάς, πριν από την ένταξή της στο Κίνημα Πέντε Αστέρων, το 2011. Διέσχισε με ταχύτητα φωτός την απόσταση που τη χώριζε από τον λόφο του Καπιτωλίου, όπου βρίσκεται το δημαρχιακό μέγαρο, απ’ όπου αναμένεται να ασκήσει ηχηρή αντιπολίτευση στον Ρέντσι.
Ένα πρώτο πεδίο αντιπαράθεσης μπορεί να είναι η αντίθεσή της στην πρόταση να αναλάβει η Ρώμη τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024. Ο πρωθυπουργός ήδη έχει ξεκινήσει εκστρατεία υπέρ της υποψηφιότητας της ιταλικής πρωτεύουσας, αλλά η νέα δήμαρχος επιμένει ότι μέχρι να αντιμετωπιστεί η διαφθορά ένα γεγονός όπως οι Αγώνες θα δημιουργούσε νέες εστίες για λαδώματα και μίζες.
Από την άλλη, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις στελέχη της κυβέρνησης λένε ότι ο πρωθυπουργός μπορεί να βλέπει με καλό μάτι την ανάληψη της δημαρχίας της Ρώμης από το Κίνημα Πέντε Αστέρων, καθώς έτσι το κόμμα θα βρεθεί αντιμέτωπο με ένα πρώτο μεγάλο και δύσκολο τεστ διακυβέρνησης σε μια πόλη όπου η διοίκηση είναι τόσο αμαυρωμένη από τα σκάνδαλα διαφθοράς, που θα αποδειχθεί πολύ σκληρή πρόκληση για τη Ράτζι. Μένει να δούμε πόσο καλά θα τα καταφέρει.
Ο διευθυντής της εφημερίδας «La Repubblica» Μάουρο Καλαμπρέζι στο κύριο άρθρο του ήδη από το Σάββατο είχε επισημάνει ότι οι εκλογές «θα άφηναν το σημάδι τους στην ιταλική πολιτική σκηνή και θα οδηγούσαν και σε πιθανή ρήξη με το κατεστημένο σύστημα». Έγραψε μάλιστα πως το κόμμα (Κίνημα Πέντε Αστέρων) είναι για πολλούς «συνδεδεμένο με την ελπίδα».
