Στη δίνη του Brexit

Tο κεντρικό ζήτημα που θα πρέπει να επιλυθεί στη διαπραγμάτευση μεταξύ της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου –όποτε κι αν αυτή αρχίσει– είναι αν η Μεγάλη Βρετανία θα μπορεί και σε ποιον βαθμό να ελέγχει την ελεύθερη κυκλοφορία πολιτών, διατηρώντας ταυτόχρονα την πρόσβασή της στην ενιαία αγορά. Θα πρόκειται για μια συναλλαγή η οποία θα συμφωνηθεί μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών και της νέας βρετανικής κυβέρνησης, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να δούμε ποια θα είναι η νέα ηγεσία των Τόρις και αν θα επιλέξει περισσότερο έλεγχο της μετανάστευσης (για μικρότερη πρόσβαση στην ενιαία αγορά) ή το αντίστροφο. Τι είδους θα είναι η σχέση την επόμενη μέρα και αν, στην καλύτερη περίπτωση για τους διαπραγματευτές του Ηνωμένου Βασιλείου, η συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει κάποια πρόβλεψη για «φρένο έκτακτης ανάγκης» στη μεταναστευτική ροή, με δεδομένο το πόσο σημαντικό ρόλο φαίνεται να έπαιξε αυτό το ζήτημα στην τελική ψήφο των Βρετανών.

Όλοι παζαρεύουν

Παζαρέματα όμως γίνονται και στην καρδιά της Ε.Ε., όπως αποκάλυψε η ιστοσελίδα Politico. Στο Matrix των Βρυξελλών: Μια παράλληλη πραγματικότητα όπου τα ιστορικά γεγονότα μετατρέπονται σε εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες, η ψηφοφορία υπέρ του Brexit έχει προκαλέσει σοβαρά παζάρια μεταξύ των δύο ισχυρών μελών της Επιτροπής, καθώς και επιπλέον κόντρες μεταξύ των συντηρητικών πολιτικών σχηματισμών, που στοιχίζονται πίσω από τον Ντομπρόφσκις, και των αριστερών τάσεων, που στηρίζουν Μοσκοβισί. Η αποχώρηση της Βρετανίας, που σήμανε την παραίτηση του Βρετανού επιτρόπου, έχει ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και προκαλεί κλυδωνισμούς, τόσο στην ισορροπία της Κομισιόν όσο και για το αν τώρα είναι η ώρα για περισσότερη Ευρώπη και ολοκλήρωση. Δημοσίευμα της «Telegraph» αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Μέρκελ ετοιμάζεται να στραφεί κατά του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ μετά τις γερμανικές εκλογές, καθώς θεωρεί την προεδρία του ανεπαρκή και ζημιογόνα.

Υπό κανονικές συνθήκες μια διάσπαση στο αρχηγείο των Βρυξελλών θα προκαλούσε ανακούφιση στους Βρετανούς, που θα μπορούσαν να ελπίζουν σε ένα λιγότερο αρραγές μέτωπο εναντίον τους στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Όμως τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα εντός. Την «παραίτηση» της σημαίας όσων ψήφισαν για έξοδο, του Μπόρις Τζόνσον, ακολούθησε η αναπάντεχη παραδοχή του έτερου υποστηρικτή, Νάιτζελ Φάρατζ, ότι αφήνει το UKIP, διότι θέλει πίσω τη ζωή του (!), η οποία εν πολλοίς χτίστηκε πάνω στην καλλιέργεια του Brexit. Τόσο ο Τζόνσον, κεντρικό πρόσωπο της καμπάνιας της εξόδου που απομακρύνθηκε από την κούρσα επειδή τον απαρνήθηκε ο Μάικλ Γκόουβ για να κατέβει ο ίδιος, όσο και ο πρώην επικεφαλής του UKIP, πρόσωπο της ανεπίσημης εκστρατείας για έξοδο, κατηγορήθηκαν ότι εγκατέλειψαν τον αγώνα όταν οι συνθήκες που δημιούργησαν έγιναν σοβαρές, χωρίς να έχουν καμία διάθεση να αναλάβουν τις συνέπειες των πράξεών τους.

Ηγετικά μαχαιρώματα

Tο δράμα που παίζεται μέσα στο Συντηρητικό Κόμμα, που μοιάζει να έχει διαλέξει την πιο ακατάλληλη ώρα για να ξεκαθαρίσει προσωπικούς και πολιτικούς λογαριασμούς, έφτασε και στα βρετανικά ΜΜΕ. Σε άρθρο του στην «Daily Telegraph», εφημερίδα στην οποία γράφει και ο Μπόρις Τζόνσον, ο βουλευτής των Τόρις Μπεν Γουάλας, πρώην επικεφαλής της εκστρατείας υπέρ του Brexit, τονίζει ότι ο Μάικλ Γκόουβ δεν είναι πρόσωπο που μπορείς να εμπιστευτείς στην καρέκλα του πρωθυπουργού, γιατί έχει «μια συναισθηματική ανάγκη για κουτσομπολιό, ιδιαίτερα όταν πίνει, κάτι το οποίο φαίνεται ότι συμβαίνει πολύ συχνά». Η διαμάχη για την ηγεσία του κόμματος απασχολεί και βετεράνους πολιτικούς, οι οποίοι όμως τουλάχιστον το διασκεδάζουν. Δύο πρώην υπουργοί, ο Μάλκολμ Ρίφκιντ και ο Κεν Κλαρκ, πιάστηκαν στο Sky News με ανοιχτά μικρόφωνα να σχολιάζουν τις εξελίξεις. Αποκάλεσαν τον Μάικλ Γκόουβ ανεξέλεγκτο, την ιδέα ότι ο Τζόνσον θα μπορούσε να γίνει πρωθυπουργός γελοία και την Τερέζα Μέι «πολύ δύσκολη γυναίκα», με τον Κλαρκ να γελάει σχολιάζοντας «εμείς οι δύο, βέβαια, έχουμε δουλέψει για τη Θάτσερ».

Η διαδικασία για την ανάδειξη του επόμενου πρωθυπουργού έχει ήδη ξεκαθαρίσει. Σε σειρά ψηφοφοριών μεταξύ των βουλευτών των Συντηρητικών οι υποψήφιοι μειώθηκαν σε δύο διεκδικητές, ή μάλλον διεκδικήτριες, την υπουργό Εσωτερικών Τερέζα Μέι και την υφυπουργό Ενέργειας Άντρεα Λέντσομ. Ο Γκόουβ, ο τελευταίος όσων πρωτοστάτησαν τριανδρίας που διατηρούσε ρόλο στην κούρσα, βγήκε από το παιχνίδι ως τρίτος στην ψηφοφορία της Πέμπτης. Τα περίπου 150.000 μέλη του κόμματος καλούνται να ψηφίσουν για να αποφασίσουν τη νικήτρια, με το αποτέλεσμα να αναμένεται την 9η Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, με επικρατέστερη τη μακροβιότερη υπουργό Εσωτερικών της Βρετανίας, η οποία περιγράφεται ως η νέα «σιδηρά κυρία» της χώρας, την Τερέζα Μέι. Με την επιφύλαξη ότι η Μέι δεν υποστήριξε το Brexit, παρά τον εκφρασμένο ευρωσκεπτικισμό της, και το Συντηρητικό Κόμμα έχει ιστορία ανατροπών των προγνωστικών. Η Λέντσομ, από την άλλη, έδειξε την έξοδο και, παρά τη μικρή της εμπειρία στην πολιτική, επίσης πλασάρεται ως η νέα Μάργκαρετ Θάτσερ.

Όποια και να είναι η νικήτρια, θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια δύσκολη εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή συγκυρία. Παρ’ ότι οι αναλυτές λένε πως προσφυγή σε πρόωρες κάλπες πριν από τις προγραμματισμένες εκλογές του 2020 δύσκολα θα γίνει, αν ο Τζέρεμι Κόρμπιν παραμείνει ηγέτης των Εργατικών, υπάρχει πιθανότητα η νέα πρωθυπουργός να μπει στον πειρασμό για να καθαρίσει το παιχνίδι. Οι αναλυτές, πάντως, θεωρούν ότι η επιβίωση του Κόρμπιν μέχρι το 2020 φαντάζει απίθανη, ακόμα κι αν δεν έχει υπάρξει καμία ευθεία πρόκληση απέναντι στο πρόσωπό του. Βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση από δεκάδες παραιτήσεις που αντιμετωπίζει, καθώς το κακό αποτέλεσμα έφερε στην επιφάνεια τον βαθύ διχασμό στην καρδιά των Νέων Εργατικών, μεταξύ των κεντρώων και των σοσιαλιστών. Προς το παρόν, η ομάδα του Κόρπιν μοιάζει αναποφάσιστη για το αν πρέπει να εγκαταλείψουν το κόμμα, εγγράφοντας κάποιες αριστερότερες αρχές και πολιτικές διεκδικήσεις ως αντάλλαγμα, πάντως αν ο Κόρμπιν, που ψηφίστηκε από τη βάση του κόμματος ως αουτσάιντερ, επιμείνει να είναι υποψήφιος σε μια επόμενη διαδικασία για την ηγεσία, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ακόμα και διάσπαση του Εργατικού Κόμματος.

Λείπουν οι ειδικοί

Την ίδια ώρα, παρά τις παραταξιακές κόντρες, τόσο οι Βρυξέλλες όσο και οι υπόλοιπες πρωτεύουσες προετοιμάζονται και συζητούν για το ποιος θα είναι επικεφαλής των διαπραγματεύσεων. Η ενεργοποίηση του άρθρου 50 θα σήμαινε ότι τα 27 κράτη-μέλη θα παρείχαν μια διαπραγματευτική εντολή προς την Επιτροπή, η οποία στη συνέχεια θα διαπραγματευόταν με το Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά η πραγματιστική πτέρυγα σε Βερολίνο και Λονδίνο εμφανίζεται πρόθυμη να διασφαλίσει ότι το Συμβούλιο και οι αρχηγοί των κυβερνήσεων θα τρέξουν τη διαπραγμάτευση, για να αποφύγει τα φεντεραλιστικά ένστικτα της Επιτροπής ή των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. Ωστόσο, ένας τελικά θα αναδειχθεί ως κεντρικός και ενιαίος διαπραγματευτής για την Ε.Ε.

Εν μέσω αυτής της αναταραχής, μια λεπτομέρεια που έγινε γνωστή ξεπερνά τη φαντασία. Σύμφωνα με τον Όλιβερ Λέτγουιν, στον οποίο ο απερχόμενος Κάμερον ανέθεσε την προετοιμασία της διαδικασίας των συζητήσεων για το Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει αρκετούς δημόσιους λειτουργούς που είναι σε θέση να φέρουν εις πέρας τις πολύπλοκες διαπραγματεύσεις που θα χρειαστούν. Η βρετανική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με έλλειψη εμπειρογνωμόνων για να διαπραγματευτεί τους όρους της εξόδου της χώρας από την Ε.Ε., εν ολίγοις η χώρα που ψήφισε για Brexit για να σταματήσει την είσοδο ξένων θα πρέπει τώρα να προσλάβει ξένους εμπειρογνώμονες για να τη βοηθήσουν με τις διαπραγματεύσεις.