Ευρωζώνη: Ναυάγιο ή αυτοβύθιση;

Η δήλωση την Πέμπτη 24 Νοεμβρίου του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς ότι επιστρέφει στο Βερολίνο, που καταγράφηκε ως ταυτόσημη με υποψηφιότητα για το χρίσμα του υποψήφιου καγκελαρίου των Σοσιαλδημοκρατών, ήταν η μόνη σταθεροποιητική, θετική εξέλιξη σε μία εβδομάδα που οι ειδήσεις απ’ όλα τα ανοιχτά μέτωπα της Ε.Ε.-Ευρωζώνης έδιναν την αίσθηση μιας δυναμικής ανεξέλεγκτης αποσταθεροποίησης με ζητούμενο αν η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι ένα σκάφος που θα ναυαγήσει ή, ακόμη χειρότερα, θα αυτοβυθιστεί.

Πρόκειται για μια επιλογή με ευρύτερη σημασία για την Ε.Ε.-Ευρωζώνη, καθώς οι διαφοροποιήσεις του από τη γραμμή Μέρκελ-Σόιμπλε είναι δημόσιες και γνωστές.

Με άλλα λόγια, ο Σουλτς διαφέρει από τους Γκάμπριελ, Σταϊνμάιερ και Στάινμπρουκ, που λόγω της μακρόχρονης συγκυβέρνησης με τους Μέρκελ-Σόιμπλε έχασαν το διακριτό πολιτικό τους στίγμα.

Η εβδομάδα ξεκίνησε στον απόηχο της πρωτιάς-έκπληξης του Φρανσουά Φιγιόν στον πρώτο γύρο των προκριματικών της Δεξιάς του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων, που οδήγησε στον αποκλεισμό του Νικολά Σαρκοζί και σε μια μονομαχία Φιγιόν-Ζιπέ στον δεύτερο, με προβάδισμα δημοσκοπικό του πρώτου. Το ερώτημα που κυριαρχεί πλέον στη Γαλλία μετά το Brexit και τη νίκη του Τραμπ είναι ποιος από τους δύο, ο μετριοπαθής γκολικός Ζιπέ ή ο σκληρός δεξιός και όψιμος φιλελεύθερος Φιγιόν, μπορεί να εμποδίσει τη νίκη της Λεπέν στον δεύτερο γύρο, με τις απόψεις και τις εκτιμήσεις να διχάζονται.

Είναι πολύ πιθανό η απάντηση στο ερώτημα «πόσο πιθανή είναι μια νίκη της Μαρίν Λεπέν στον δεύτερο γύρο;» να μην είναι συνάρτηση του στίγματος και της ατζέντας του Φιγιόν και του Ζιπέ, αλλά να εξαρτάται από τις εξελίξεις που θα έχουν προηγηθεί στην Ιταλία και Αυστρία στις 4 Δεκεμβρίου και στην Ολλανδία στις 15 Μαρτίου 2017.

Αν, δηλαδή, επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις που έχουν προεξοφλήσει ήττα του Ρέντσι στο δημοψήφισμα και αμέσως μετά παραίτησή του, όπως έχει δεσμευτεί, με πιθανή την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες με νικητή ένα ετερόκλητο αντισυστημικό μέτωπο του Κινήματος Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, της Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι και της Λέγκας του Βορρά του Σαλβίνι, αν την ίδια μέρα του δημοψηφίσματος στην Ιταλία εκλεγεί στον επαναληπτικό δεύτερο γύρο της προεδρικής εκλογής στην Αυστρία ο ακροδεξιός υποψήφιος Χόφερ και αν, τέλος, στην Ολλανδία επικρατήσουν οι ακροδεξιοί του Βίλντερς στις βουλευτικές εκλογές, τότε η δυναμική νίκης της Μαρίν Λεπέν στον δεύτερο γύρο της προεδρικής εκλογής θα είναι πολύ δύσκολο να ανακοπεί.

Όλα τα παραπάνω έχουν σχέση συγκοινωνούντων δοχείων με τις εσωτερικές εξελίξεις και διεργασίες στη Γερμανία με ορίζοντα τις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2017.

Την Τρίτη 22 Νοεμβρίου ο Σόιμπλε μίλησε στην Μπούντεσταγκ και απάντησε στις υποδείξεις της Κομισιόν για χαλάρωση της λιτότητας και για δημόσιες επενδύσεις που θα τονώσουν τη ζήτηση και διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση εξάντλησε κάθε όριο προς την παραπάνω κατεύθυνση.

Η απάντηση Σόιμπλε είναι ειλικρινής στον βαθμό που γίνει κατανοητό ότι η Γερμανία εξάντλησε τα όρια δημόσιων επενδύσεων εντός ενός ασφυκτικού δημοσιονομικού πλαισίου μελλοντικού δανεισμού που η ίδια επέβαλε στον εαυτό της!

Το Βερολίνο δεν επέβαλε μόνο το πλαφόν του 3% του ελλείμματος στους εταίρους του στην Ευρωζώνη αλλά νομοθέτησε και ενέταξε ως συνταγματική τροπολογία στον θεμελιώδη νόμο την περίφημη «τροχοπέδη χρέους».

Κάθε νέος δανεισμός της ομοσπονδιακής κυβέρνησης σε ετήσια βάση δεν μπορεί να ξεπερνά το 0,35% του ΑΕΠ της χώρας, που σε ό,τι αφορά το σχέδιο προϋπολογισμού του 2017 σημαίνει ποσό ύψους 13,2 δισ. ευρώ.

Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Πολύ απλά, ακόμη και στην υποθετική περίπτωση ενός κυβερνητικού συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων-Αριστεράς (Κόκκινο-Πράσινο- Κόκκινο στη γερμανική πολιτική ορολογία), η αλλαγή δημοσιονομικής πολιτικής δεν θα ήταν μόνο θέμα σύνταξης ενός διαφορετικού προϋπολογισμού, καθώς θα έπρεπε να καταργηθεί νομοθετικά-συνταγματικά η «τροχοπέδη χρέους» και να τελεσιδικήσουν στο Συνταγματικό Δικαστήριο οι αμέτρητες προσφυγές ανησυχούντων που θα υποβάλλονταν.

Ο ισοσκελισμένος εσαεί προϋπολογισμός, τον οποίο ο Σόιμπλε βάφτισε «schwarze null» (μαύρο μηδέν), που έχει ως σημείο αναφοράς την «τροχοπέδη χρέους», μαζί με το Σύμφωνο Σταθερότητας κλειδώνουν τη Γερμανία σε μια απόλυτη ακαμψία, η οποία το επόμενο ταραγμένο εκλογικό δεκάμηνο στην Ευρωζώνη μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική.

Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα αντιδράσει η Γερμανία σε μια συνολική αποσταθεροποιητική δυναμική στην Ευρωζώνη τους επόμενους μήνες, όπου θα υπάρχει το παράδοξο τα δύο μεγάλα κόμματα, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, να είναι κυβερνητικοί εταίροι υποχρεωμένοι να βρουν μια σύνθεση στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή και ταυτόχρονα οι υποψήφιοί τους, Μέρκελ και Σουλτς, να μονομαχούν για την πρωτιά στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, αλλά και για την εκ των προτέρων διασφάλιση μετεκλογικών στηρίξεων.

Με άλλα λόγια, το σενάριο του Σουλτς για ελεγχόμενη διόρθωση πορείας της γραμμής πλεύσης Μέρκελ-Σόιμπλε μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκές αν διαμορφωθούν περιστάσεις που θα θέσουν το δίλημμα ξεκάθαρων επιλογών της Γερμανίας στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας και όχι την ημέρα των εκλογών.

Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση από τον Δεκέμβριο, στην Ιταλία και την Αυστρία, μέχρι τον Μάιο, στη Γαλλία, υπάρχει επιλογή επανάληψης του Brexit:

• Στην Ιταλία Γκρίλο, Μπερλουσκόνι και Σαλβίνι έχουν κατά καιρούς, με διαφορετική διατύπωση και επιχειρηματολογία, ταχθεί υπέρ της επιστροφής στη λιρέτα, μια επιλογή την οποία στηρίζει ένα μειοψηφικό μεν, αλλά όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό μικρομεσαίων επιχειρήσεων που μετέχουν στην εργοδοτική συνομοσπονδία Confindustria, τον ΣΕΒ της χώρας.
• Στην Αυστρία ο Χόφερ δήλωσε την Τετάρτη ότι αν προχωρούσαν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις Ε.Ε.-Τουρκίας και αν η απάντηση στο Brexit ήταν εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, θα έπρεπε να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της χώρας στην Ε.Ε.
• Στην Ολλανδία ο ακροδεξιός Βίλντερς δεσμεύεται ότι σε περίπτωση που σχηματίσει κυβέρνηση θα οργανώσει δημοψήφισμα για Nexit (όπως Brexit, από την αγγλική ονομασία της χώρας Netherlands).
• Τέλος, στη Γαλλία η Λεπέν εδώ και καιρό έχει δεσμευτεί για δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι στην Ε.Ε. έξι μήνες μετά την εκλογή της στην Προεδρία.

Τα παραπάνω, αν υλοποιηθούν, δεν θα είναι ναυάγιο, καθώς δεν θα υπάρχει το στοιχείο του αιφνιδιασμού, του μη προβλέψιμου ατυχήματος, αλλά η έλλειψη βούλησης ή δυνατότητας ή και τα δύο μαζί για την αποτροπή μιας προαναγγελθείσας, αν όχι προεξοφλημένης, καταστροφής, μια κατάσταση πραγμάτων που συμπυκνώνεται στη λέξη «αυτοβύθιση».