Εμφύλιος στους Τόρηδες για την Ε.Ε. και άλλα δαιμόνια
Η διάσταση απόψεων στους Συντηρητικούς του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον γύρω από το δημοψήφισμα για την παραμονή στην Ε.Ε. βλάπτει σοβαρά τα δημοσκοπικά αποτελέσματα του βρετανικού κόμματος. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, η αντιπολίτευση των Εργατικών παίρνει το προβάδισμα για πρώτη φορά μετά από μήνες.
Οι Εργατικοί προηγούνται των Συντηρητικών με μία μονάδα, με 34%, στη νέα έρευνα της YouGov, κάτι που είχε να συμβεί πριν από τις εκλογές του Μαΐου του 2015. «Η διαμάχη για το ευρώ φαίνεται να βλάπτει την εικόνα του κόμματος» και «οι δημοσκοπήσεις μας έχουν βρει ότι περισσότεροι από τα 2/3 των πολιτών βλέπουν τους Συντηρητικούς ως διαιρεμένους» έγραψε η εταιρεία στην ανάλυση των αποτελεσμάτων στην εφημερίδα «The Times». Και στους ψηφοφόρους δεν αρέσουν τα διαιρεμένα κόμματα.
Ο Κάμερον, αφού φυσικά προκάλεσε το δημοψήφισμα, ηγείται της εκστρατείας για την παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε., που θα αποφασιστεί στις 23 Ιουνίου. Όμως ο προβεβλημένος δήμαρχος του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον, υπουργοί των Συντηρητικών και περίπου το 1/3 των 330 βουλευτών του κόμματος στηρίζουν το αποκαλούμενο Brexit. Οι Εργατικοί, με επικεφαλής πλέον τον αριστερό Τζέρεμι Κόρμπιν, είναι επίσης διχασμένοι για την παραμονή στην Ε.Ε., αλλά οι διαφωνίες τους δεν έχουν βγει προς τα έξω. Η δημοσκόπηση της YouGov αποκαλύπτει μια τάση, μετά και την πρόσφατη δημοσκόπηση της ΙCM για την εφημερίδα «Guardian», που θέλει τα δύο κόμματα ισόπαλα στο 36%.
Αυτό είναι σίγουρα πλήγμα για τους Συντηρητικούς, οι οποίοι απολάμβαναν προβάδισμα μέχρι και με διψήφια νούμερα όλους τους τελευταίους μήνες. Ο διευθυντής Ερευνών της εταιρείας ΙCM προειδοποίησε πάντως ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί με τις δημοσκοπήσεις, γιατί τελευταία τείνουν να υπερβάλλουν ως προς την υποστήριξη προς τους Εργατικούς, τόνισε όμως ότι «βλέπουμε ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο διχασμού εντός του Συντηρητικού Κόμματος για την Ε.Ε.». Και πρόσθεσε ότι «υπό αυτές τις συνθήκες, τα ποσοστά τείνουν να πέφτουν – δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τον κομματικό διχασμό για να οδηγήσει σε ελεύθερη πτώση τα ποσοστά των δημοσκοπήσεων».
Διχασμένοι οι Συντηρητικοί στο δημοψήφισμα
Φαίνεται ότι ο Κάμερον θα δρέψει τώρα τους καρπούς της απόφασής του να κάνει πραγματικότητα αυτό που για δεκαετίες ζητούσαν οι ευρωσκεπτικιστές της Μεγάλης Βρετανίας. Και ακόμα κι αν κερδίσει το δικό του στρατόπεδο, δηλαδή η παραμονή στην Ε.Ε., μπορεί να έχει τραυματιστεί τόσο η ηγετική του εικόνα και να πέσει ο ίδιος θύμα των εσωτερικών διχασμών στο κόμμα του. Πρόκειται εξάλλου για διχασμούς γύρω από τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρώπη που χρονολογούνται πριν ακόμα και από το 1990, όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ άφησε την πρωθυπουργία. Η ίδια είχε υποστηρίξει τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα στο προηγούμενο δημοψήφισμα, του 1975, αλλά γινόταν όλο και πιο εχθρική προς το σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και το θέμα βασάνιζε κάθε διάδοχό της. Είναι η πρώτη και λογικά η τελευταία φορά από την είσοδο της χώρας στην Ε.Ε. που οι ευρωσκεπτικιστές θα έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν ανοιχτά, ωστόσο η ευκαιρία αυτή φέρνει στην επιφάνεια τις εσωτερικές διαφορές τους, που εκτείνονται πέρα από το Συντηρητικό Κόμμα, σε ομάδες ιδιωτικών συμφερόντων που εκπροσωπούν αντίπαλα ιδεολογικά στρατόπεδα – από Συντηρητικούς της ελεύθερης αγοράς έως και λαϊκιστές με αντιμεταναστευτικά αντανακλαστικά.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, πριν από λίγες μέρες ήρθε και η παραίτηση από την κυβέρνηση του πρώην ηγέτη των Συντηρητικών, από το 2001 έως και το 2003, Ίαν Ντάνκαν Σμιθ, που ήταν υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, για να βυθίσει το κόμμα σε εσωστρέφεια. Η παραίτησή του είναι μια άμεση επίθεση κατά του υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν και αναδεικνύει τη βαθιά έχθρα ανάμεσά τους. Όμως ο Ντάνκαν Σμιθ ήταν ένας από τους έξι υπουργούς που είχαν ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Brexit και η επιστολή σε υψηλούς τόνους με την οποία άφησε το κυβερνητικό του πόστο ανοίγει μια ακόμα πληγή. Παρά την εμφανή σύνδεση της αποχώρησης του Ντάνκαν Σμιθ με το δημοψήφισμα, δεδομένου του εκφρασμένου ευρωσκεπτικισμού του, η αποχώρησή του είναι μάλλον αποτέλεσμα διάστασης πολιτικών απόψεων.
Επιστολή με καρφιά
Στον τελευταίο προϋπολογισμό που κατέθεσε, ο Όσμπορν προσπάθησε να κάνει περικοπές σε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, όπως κίνητρα για εργασία έμπνευσης του Ντάνκαν Σμιθ, που χαρακτηρίζεται από έναν ιδιότυπο συμπονετικό συντηρητισμό. Το νομοσχέδιο περιείχε μάλιστα την εισαγωγή πλαφόν σε επιδόματα εργασίας για ΑμεΑ, ένα πλάνο που οδήγησε σε έντονες αντιδράσεις και το οποίο ο υπουργός Οικονομικών αναγκάστηκε να πάρει πίσω.
Αυτό ήταν που οδήγησε τον Ντάνκαν Σμιθ στην έξοδο, με μια επιστολή στην οποία επιτέθηκε άγρια στην πολιτική προστασίας των συνταξιούχων (που ψηφίζουν και ψηφίζουν Τόρηδες), τιμωρώντας όσους βρίσκονται σε ηλικία εργασίας, ενώ καταδίκασε την απόπειρα «σαλαμοποίησης» του προγράμματος κοινωνικής πρόνοιας στην εργασία. «Δεν μπορώ να παρακολουθώ παθητικά», έγραψε, «ενώ ορισμένες πολιτικές θεσπίζονται προκειμένου να επιτευχθούν αυτοεπιβαλλόμενοι δημοσιονομικοί περιορισμοί, οι οποίοι πιστεύω ότι γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό πως έχουν ευδιάκριτα πολιτικά κριτήρια και δεν συμβαδίζουν με το εθνικό οικονομικό συμφέρον». Για το τέλος επιφύλαξε το πιο αιχμηρό καρφί του: «Ελπίζω ότι, καθώς η κυβέρνηση προχωράει, θα μπορέσετε να ξαναδείτε την ισορροπία των περικοπών στις οποίες επιμένετε και να αναρωτηθείτε αν έχουν γίνει αρκετά για να εξασφαλίσουν ότι “είμαστε όλοι μαζί σε αυτό”». Μια ευθεία αναφορά στο βιβλίο του Μάθιου ντ’ Ανκόνα για τον κυβερνητικό συνασπισμό του 2010-2015 μεταξύ Συντηρητικών και Φιλελευθέρων με τίτλο «Μαζί σε αυτό» (In it together), στο οποίο αποκαλύπτεται ότι ο Όσμπορν θεωρεί τον Ντάνκαν Σμιθ «όχι αρκετά έξυπνο» και τις πολιτικές επιδομάτων του «ένα σχεδόν θρησκευτικό πρόγραμμα μαζικής εξιλέωσης».
Πραγματικές συνέπειες
Η αποχώρηση του υπουργού από την κυβέρνηση είναι πιθανό να έχει πραγματικές και όχι μόνο δημοσκοπικές επιπτώσεις. Η μεγαλύτερη αδυναμία για τους Συντηρητικούς παραμένει η κατηγορία ότι είναι ικανοί αλλά ανάλγητοι και ανησυχούν περισσότερο για τους πλούσιους φίλους τους απ’ ό,τι για τους φτωχούς που αγωνίζονται. Η εξέλιξη ενισχύει και τη θέση του Τζέρεμι Κόρμπιν στους Εργατικούς, καθώς θα είναι δύσκολο για τους μετριοπαθείς του κόμματός του να υποστηρίξουν την απομάκρυνσή του, όταν ακόμη και ένα μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου καταγγέλλει την πολιτική της συντηρητικής κυβέρνησης.
Αποτελεί εξάλλου πλήγμα και για τον Κάμερον, που, παρ’ ότι με τον Όσμπορν είναι στην ηγεσία εδώ και δέκα χρόνια, δεν έχουν γοητεύσει ιδεολογικά μεγάλη μερίδα των backbenchers βουλευτών, όσων δηλαδή κάθονται στα πίσω έδρανα και αποτελούν την εσωκομματική αντιπολίτευση. Η υποστήριξη που παρείχαν στην ατζέντα της ηγεσίας εξαρτιόταν σχεδόν αποκλειστικά από την αναγνώριση της ανάγκης να παραμείνουν ενωμένοι για να κερδίσουν τις εκλογές και της εικόνας παντοδυναμίας των Κάμερον-Όσμπορν.
Η επίθεση του Ντάνκαν Σμιθ μπορεί να ξεκινήσει μια αλυσίδα αυτοτροφοδοτούμενης αμφισβήτησης. Όσο λιγότερο πιστεύουν στο κόμμα ότι ο υπουργός Οικονομικών είναι πιθανό να διαδεχτεί τον Κάμερον, τόσο πιο άνετα θα του επιτίθενται. Και αυτό σίγουρα θα επηρεάσει τη δυναμική μέσα στο κόμμα, αλλά και την ίδια την κυβέρνηση. Ο Όσμπορν είχε τη φήμη ότι διοικούσε την οικονομία αυτοκρατορικά και τα άλλα υπουργεία απλώς ακολουθούσαν.
Η ευθεία αμφισβήτηση των κυβερνητικών πολιτικών, και μάλιστα από μέσα, ίσως επηρεάσει και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit, καθώς το στρατόπεδο της παραμονής βασιζόταν στην προσωπική επιρροή του πρωθυπουργού, που είχε τον αέρα μιας φιγούρας σταθερότητας. Μια κυβέρνηση που ταλανίζεται από εσωτερικές αντιπαραθέσεις, που οδηγείται σε αναγκαστικό ανασχηματισμό και σε δημοσκοπική πτώση δεν είναι η καταλληλότερη πλατφόρμα για μια εκστρατεία υπέρ του «ναι» στην Ε.Ε. Ακόμη και η αναπόφευκτη και αναγκαία αντεπίθεση που θα εξαπολύσουν οι Κάμερον και Όσμπορν στον Ντάνκαν Σμιθ θα τροφοδοτήσει την εντύπωση ενός εμφυλίου. Παρ’ ότι οι αναλυτές πιστεύουν ότι τον Ιούνιο θα ηττηθούν οι ευρωσκεπτικιστές, ένας από αυτούς, «όχι και τόσο έξυπνος», ανακάτεψε την τράπουλα.
Οι Εργατικοί προηγούνται των Συντηρητικών με μία μονάδα, με 34%, στη νέα έρευνα της YouGov, κάτι που είχε να συμβεί πριν από τις εκλογές του Μαΐου του 2015. «Η διαμάχη για το ευρώ φαίνεται να βλάπτει την εικόνα του κόμματος» και «οι δημοσκοπήσεις μας έχουν βρει ότι περισσότεροι από τα 2/3 των πολιτών βλέπουν τους Συντηρητικούς ως διαιρεμένους» έγραψε η εταιρεία στην ανάλυση των αποτελεσμάτων στην εφημερίδα «The Times». Και στους ψηφοφόρους δεν αρέσουν τα διαιρεμένα κόμματα.
Ο Κάμερον, αφού φυσικά προκάλεσε το δημοψήφισμα, ηγείται της εκστρατείας για την παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε., που θα αποφασιστεί στις 23 Ιουνίου. Όμως ο προβεβλημένος δήμαρχος του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον, υπουργοί των Συντηρητικών και περίπου το 1/3 των 330 βουλευτών του κόμματος στηρίζουν το αποκαλούμενο Brexit. Οι Εργατικοί, με επικεφαλής πλέον τον αριστερό Τζέρεμι Κόρμπιν, είναι επίσης διχασμένοι για την παραμονή στην Ε.Ε., αλλά οι διαφωνίες τους δεν έχουν βγει προς τα έξω. Η δημοσκόπηση της YouGov αποκαλύπτει μια τάση, μετά και την πρόσφατη δημοσκόπηση της ΙCM για την εφημερίδα «Guardian», που θέλει τα δύο κόμματα ισόπαλα στο 36%.
Αυτό είναι σίγουρα πλήγμα για τους Συντηρητικούς, οι οποίοι απολάμβαναν προβάδισμα μέχρι και με διψήφια νούμερα όλους τους τελευταίους μήνες. Ο διευθυντής Ερευνών της εταιρείας ΙCM προειδοποίησε πάντως ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί με τις δημοσκοπήσεις, γιατί τελευταία τείνουν να υπερβάλλουν ως προς την υποστήριξη προς τους Εργατικούς, τόνισε όμως ότι «βλέπουμε ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο διχασμού εντός του Συντηρητικού Κόμματος για την Ε.Ε.». Και πρόσθεσε ότι «υπό αυτές τις συνθήκες, τα ποσοστά τείνουν να πέφτουν – δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τον κομματικό διχασμό για να οδηγήσει σε ελεύθερη πτώση τα ποσοστά των δημοσκοπήσεων».
Διχασμένοι οι Συντηρητικοί στο δημοψήφισμα
Φαίνεται ότι ο Κάμερον θα δρέψει τώρα τους καρπούς της απόφασής του να κάνει πραγματικότητα αυτό που για δεκαετίες ζητούσαν οι ευρωσκεπτικιστές της Μεγάλης Βρετανίας. Και ακόμα κι αν κερδίσει το δικό του στρατόπεδο, δηλαδή η παραμονή στην Ε.Ε., μπορεί να έχει τραυματιστεί τόσο η ηγετική του εικόνα και να πέσει ο ίδιος θύμα των εσωτερικών διχασμών στο κόμμα του. Πρόκειται εξάλλου για διχασμούς γύρω από τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρώπη που χρονολογούνται πριν ακόμα και από το 1990, όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ άφησε την πρωθυπουργία. Η ίδια είχε υποστηρίξει τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα στο προηγούμενο δημοψήφισμα, του 1975, αλλά γινόταν όλο και πιο εχθρική προς το σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και το θέμα βασάνιζε κάθε διάδοχό της. Είναι η πρώτη και λογικά η τελευταία φορά από την είσοδο της χώρας στην Ε.Ε. που οι ευρωσκεπτικιστές θα έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν ανοιχτά, ωστόσο η ευκαιρία αυτή φέρνει στην επιφάνεια τις εσωτερικές διαφορές τους, που εκτείνονται πέρα από το Συντηρητικό Κόμμα, σε ομάδες ιδιωτικών συμφερόντων που εκπροσωπούν αντίπαλα ιδεολογικά στρατόπεδα – από Συντηρητικούς της ελεύθερης αγοράς έως και λαϊκιστές με αντιμεταναστευτικά αντανακλαστικά.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, πριν από λίγες μέρες ήρθε και η παραίτηση από την κυβέρνηση του πρώην ηγέτη των Συντηρητικών, από το 2001 έως και το 2003, Ίαν Ντάνκαν Σμιθ, που ήταν υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, για να βυθίσει το κόμμα σε εσωστρέφεια. Η παραίτησή του είναι μια άμεση επίθεση κατά του υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν και αναδεικνύει τη βαθιά έχθρα ανάμεσά τους. Όμως ο Ντάνκαν Σμιθ ήταν ένας από τους έξι υπουργούς που είχαν ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Brexit και η επιστολή σε υψηλούς τόνους με την οποία άφησε το κυβερνητικό του πόστο ανοίγει μια ακόμα πληγή. Παρά την εμφανή σύνδεση της αποχώρησης του Ντάνκαν Σμιθ με το δημοψήφισμα, δεδομένου του εκφρασμένου ευρωσκεπτικισμού του, η αποχώρησή του είναι μάλλον αποτέλεσμα διάστασης πολιτικών απόψεων.
Επιστολή με καρφιά
Στον τελευταίο προϋπολογισμό που κατέθεσε, ο Όσμπορν προσπάθησε να κάνει περικοπές σε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, όπως κίνητρα για εργασία έμπνευσης του Ντάνκαν Σμιθ, που χαρακτηρίζεται από έναν ιδιότυπο συμπονετικό συντηρητισμό. Το νομοσχέδιο περιείχε μάλιστα την εισαγωγή πλαφόν σε επιδόματα εργασίας για ΑμεΑ, ένα πλάνο που οδήγησε σε έντονες αντιδράσεις και το οποίο ο υπουργός Οικονομικών αναγκάστηκε να πάρει πίσω.
Αυτό ήταν που οδήγησε τον Ντάνκαν Σμιθ στην έξοδο, με μια επιστολή στην οποία επιτέθηκε άγρια στην πολιτική προστασίας των συνταξιούχων (που ψηφίζουν και ψηφίζουν Τόρηδες), τιμωρώντας όσους βρίσκονται σε ηλικία εργασίας, ενώ καταδίκασε την απόπειρα «σαλαμοποίησης» του προγράμματος κοινωνικής πρόνοιας στην εργασία. «Δεν μπορώ να παρακολουθώ παθητικά», έγραψε, «ενώ ορισμένες πολιτικές θεσπίζονται προκειμένου να επιτευχθούν αυτοεπιβαλλόμενοι δημοσιονομικοί περιορισμοί, οι οποίοι πιστεύω ότι γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό πως έχουν ευδιάκριτα πολιτικά κριτήρια και δεν συμβαδίζουν με το εθνικό οικονομικό συμφέρον». Για το τέλος επιφύλαξε το πιο αιχμηρό καρφί του: «Ελπίζω ότι, καθώς η κυβέρνηση προχωράει, θα μπορέσετε να ξαναδείτε την ισορροπία των περικοπών στις οποίες επιμένετε και να αναρωτηθείτε αν έχουν γίνει αρκετά για να εξασφαλίσουν ότι “είμαστε όλοι μαζί σε αυτό”». Μια ευθεία αναφορά στο βιβλίο του Μάθιου ντ’ Ανκόνα για τον κυβερνητικό συνασπισμό του 2010-2015 μεταξύ Συντηρητικών και Φιλελευθέρων με τίτλο «Μαζί σε αυτό» (In it together), στο οποίο αποκαλύπτεται ότι ο Όσμπορν θεωρεί τον Ντάνκαν Σμιθ «όχι αρκετά έξυπνο» και τις πολιτικές επιδομάτων του «ένα σχεδόν θρησκευτικό πρόγραμμα μαζικής εξιλέωσης».
Πραγματικές συνέπειες
Η αποχώρηση του υπουργού από την κυβέρνηση είναι πιθανό να έχει πραγματικές και όχι μόνο δημοσκοπικές επιπτώσεις. Η μεγαλύτερη αδυναμία για τους Συντηρητικούς παραμένει η κατηγορία ότι είναι ικανοί αλλά ανάλγητοι και ανησυχούν περισσότερο για τους πλούσιους φίλους τους απ’ ό,τι για τους φτωχούς που αγωνίζονται. Η εξέλιξη ενισχύει και τη θέση του Τζέρεμι Κόρμπιν στους Εργατικούς, καθώς θα είναι δύσκολο για τους μετριοπαθείς του κόμματός του να υποστηρίξουν την απομάκρυνσή του, όταν ακόμη και ένα μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου καταγγέλλει την πολιτική της συντηρητικής κυβέρνησης.
Αποτελεί εξάλλου πλήγμα και για τον Κάμερον, που, παρ’ ότι με τον Όσμπορν είναι στην ηγεσία εδώ και δέκα χρόνια, δεν έχουν γοητεύσει ιδεολογικά μεγάλη μερίδα των backbenchers βουλευτών, όσων δηλαδή κάθονται στα πίσω έδρανα και αποτελούν την εσωκομματική αντιπολίτευση. Η υποστήριξη που παρείχαν στην ατζέντα της ηγεσίας εξαρτιόταν σχεδόν αποκλειστικά από την αναγνώριση της ανάγκης να παραμείνουν ενωμένοι για να κερδίσουν τις εκλογές και της εικόνας παντοδυναμίας των Κάμερον-Όσμπορν.
Η επίθεση του Ντάνκαν Σμιθ μπορεί να ξεκινήσει μια αλυσίδα αυτοτροφοδοτούμενης αμφισβήτησης. Όσο λιγότερο πιστεύουν στο κόμμα ότι ο υπουργός Οικονομικών είναι πιθανό να διαδεχτεί τον Κάμερον, τόσο πιο άνετα θα του επιτίθενται. Και αυτό σίγουρα θα επηρεάσει τη δυναμική μέσα στο κόμμα, αλλά και την ίδια την κυβέρνηση. Ο Όσμπορν είχε τη φήμη ότι διοικούσε την οικονομία αυτοκρατορικά και τα άλλα υπουργεία απλώς ακολουθούσαν.
Η ευθεία αμφισβήτηση των κυβερνητικών πολιτικών, και μάλιστα από μέσα, ίσως επηρεάσει και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit, καθώς το στρατόπεδο της παραμονής βασιζόταν στην προσωπική επιρροή του πρωθυπουργού, που είχε τον αέρα μιας φιγούρας σταθερότητας. Μια κυβέρνηση που ταλανίζεται από εσωτερικές αντιπαραθέσεις, που οδηγείται σε αναγκαστικό ανασχηματισμό και σε δημοσκοπική πτώση δεν είναι η καταλληλότερη πλατφόρμα για μια εκστρατεία υπέρ του «ναι» στην Ε.Ε. Ακόμη και η αναπόφευκτη και αναγκαία αντεπίθεση που θα εξαπολύσουν οι Κάμερον και Όσμπορν στον Ντάνκαν Σμιθ θα τροφοδοτήσει την εντύπωση ενός εμφυλίου. Παρ’ ότι οι αναλυτές πιστεύουν ότι τον Ιούνιο θα ηττηθούν οι ευρωσκεπτικιστές, ένας από αυτούς, «όχι και τόσο έξυπνος», ανακάτεψε την τράπουλα.
