Πολιτική κρίση στην Αυστρία με άρωμα ακροδεξιάς
Η τελευταία εξέλιξη στην αυστριακή πολιτική σκηνή ρίχνει κάποιο φως στις επιθετικές δηλώσεις που επί μήνες έκαναν για τον ρόλο της Ελλάδας στο προσφυγικό τόσο ο νεαρός υπουργός Εξωτερικών Σεμπάστιαν Κουρτς όσο και η υπουργός Εσωτερικών της χώρας Γιοχάνα Μικλ-Λάιτνερ. Η Αυστρία κινδυνεύει να εκλέξει ακροδεξιό Πρόεδρο, αλλά και πρωθυπουργό, στα επόμενα δύο χρόνια, μια εξέλιξη χωρίς προηγούμενο, μετά το 1945, στην ιστορία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.
Η ξαφνική παραίτηση του καγκελαρίου Βέρνερ Φάιμαν την περασμένη Δευτέρα, μετά την παραδοχή του ότι έχει χάσει την υποστήριξη των Σοσιαλδημοκρατών, μούδιασε το πολιτικό κατεστημένο της χώρας. Σε δήλωσή του στην ιστοσελίδα της καγκελαρίας ο Φάιμαν περιέγραψε τις δυσκολίες που αντιμετώπισε λέγοντας: «Πρέπει να καταπολεμηθεί η ανεργία, να εγγυηθούμε την κοινωνική συνοχή και να διασφαλίσουμε ότι η προσφυγική κρίση θα αντιμετωπιστεί με τάξη και ανθρωπισμό. Γι’ αυτά χρειάζεται ισχυρή υποστήριξη. Το ερώτημα ήταν: έχω την πλήρη υποστήριξη του κόμματος; Θα απαντήσω αρνητικά». Όλα αυτά θα ήταν ανώδυνα αν στη χώρα, που μεταπολεμικά κυβερνάται από τα δύο μεγάλα κόμματα ή/και συνασπισμούς αυτών, δεν ίσχυε το παρακάτω.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Αυστρίας συνήθως διορίζει τον επικεφαλής του μεγαλύτερου πολιτικού κόμματος στη θέση του καγκελαρίου της χώρας, ο οποίος είναι και ο επικεφαλής της κυβέρνησης. Ο Φάιμαν κατείχε αυτή τη θέση από το 2008 και, όπως ο ίδιος παραδέχτηκε, αντιμετώπισε φέτος πίεση από μέλη του δικού του κόμματος, όταν αποφάσισε να θέσει πλαφόν στον αριθμό των προσφύγων που μπορούν να ζητήσουν άσυλο στην Αυστρία. Η διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών πριν από λίγες εβδομάδες άλλαξε το παιχνίδι.
Στο γήπεδο των ακροδεξιών
Κι αυτό γιατί στον πρώτο γύρο σάρωσε το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας, αφήνοντας εκτός δεύτερου γύρου τους υποψηφίους των Σοσιαλδημοκρατών και των Συντηρητικών. Πρόκειται για το πιο φαντασμαγορικό τέλος του δικομματισμού για δύο πολιτικά κόμματα που κυριάρχησαν στη χώρα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, στον δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας, στις 22 Μαΐου, ο 45άρης, χαρισματικός, όπως περιγράφεται, υποψήφιος του Κόμματος της Ελευθερίας, Νόρμπερτ Χόφερ, θα αντιμετωπίσει τον υποψήφιο των Πρασίνων, Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν.
Παρ’ ότι οι δημοσκόποι αρνούνται να προβλέψουν την έκβαση του τελικού γύρου των προεδρικών εκλογών, δεν είναι βέβαιο ότι ο υποψήφιος των Πρασίνων θα μπορέσει να λάβει τη διακομματική υποστήριξη που χρειάζεται για να ανακόψει τον δρόμο του Χόφερ. Μια νίκη του ακροδεξιού υποψηφίου θα προκαλούσε βαθιά πολιτική κρίση, ειδικά αν ο νέος Πρόεδρος έκανε πραγματικότητα κάποιες απειλές ότι θα προσπαθήσει να ανατρέψει την παρούσα κυβέρνηση.
Από την άλλη, αν κερδίσει ο Χόφερ, δύσκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί πώς θα παραμείνει στην εξουσία μια κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού αλά γερμανικά μέχρι τις επόμενες προγραμματισμένες εκλογές, τον Σεπτέμβριο του 2018. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα λειτουργούσε καταλυτικά, καθώς τα μεγάλα κόμματα έχουν από καιρό πάψει να γοητεύουν τους ψηφοφόρους και το τελευταίο διάστημα δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο από το να παρακολουθούν τη μετεωρική άνοδο της ακροδεξιάς.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά το Κόμμα της Ελευθερίας ως το πιο δημοφιλές κόμμα στην Αυστρία, με υποστήριξη πάνω από 30%. Αυτό το ποσοστό μπορεί να μην είναι αρκετό ώστε να κερδίσει την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, είναι όμως σίγουρα αρκετό για να κερδίσει τις εκλογές, να διεκδικήσει συμμετοχή στην επόμενη κυβέρνηση και να απαιτήσει μερικά υπουργεία. Ειδικά όσα σχετίζονται με την ασφάλεια, όπως το υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο εποπτεύει την αυστριακή αστυνομία, λένε οι αναλυτές.
Μια κυβέρνηση με έντονα ακροδεξιά στοιχεία ήταν αυτή που προέκυψε μεταξύ 2000 και 2006, όταν το Λαϊκό Κόμμα μπήκε σε συνασπισμό με τους φασίστες, κάτι που καθόλου δεν άρεσε στις Βρυξέλλες. Το Κόμμα της Ελευθερίας είναι ένα από τα καθιερωμένα εθνικιστικά κόμματα της Ευρώπης. Το 2000, υπό τον Γιοργκ Χάιντερ, που σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα το 2008, έγινε κυβέρνηση, προκαλώντας δημόσια κατακραυγή από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Φόβοι για πολιτική κρίση διαρκείας
Όμως με το σημερινό πολιτικό κλίμα στην Ευρώπη, δύσκολα η Ε.Ε. θα έθετε εμπόδια αν δημιουργούνταν μια ανάλογη συμμαχία. Μια αυστριακή κυβέρνηση με σκληρές αντιμεταναστευτικές θέσεις δεν θα διέφερε και πολύ από τις κυβερνήσεις που προέκυψαν από εκλογές στις γειτονικές Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία. Για φέτος, το Κόμμα της Ελευθερίας ζητά να κλείσει το αλπικό πέρασμα Μπρένερ, προκειμένου το καλοκαίρι να μην εισέλθουν στην Αυστρία πρόσφυγες και μετανάστες από την Ιταλία, ενώ καταγγέλλει τα κόμματα της συγκυβέρνησης για ελιτισμό.
Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται μεταξύ των πιο εύπορων και σταθερών χωρών της Ευρώπης, η υψηλή φορολογία και οι μεγάλες δημόσιες δαπάνες της Αυστρίας επικρίνονται ανοιχτά από τους φορείς των επιχειρήσεων, ενώ την ίδια ώρα η ανεργία αυξάνεται. Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες βλέπουν τώρα πως η θριαμβευτική άνοδος της ακροδεξιάς στην Αυστρία μπορεί να αποδειχθεί κακός προάγγελος, προμηνύοντας παρόμοιες εξελίξεις και αλλού. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, η επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου, Μαρίν Λεπέν, αναμένεται να πετάξει έξω από τον δεύτερο γύρο τον σοσιαλιστή υποψήφιο, ειδικά αν θα είναι τελικά ο Φρανσουά Ολάντ.
Ο διάδοχος του Φάιμαν θα επιλεγεί σε συνεννόηση με το Λαϊκό Κόμμα, με το οποίο οι Σοσιαλδημοκράτες αποτελούν τον «μεγάλο συνασπισμό» – εκτός αν οι Συντηρητικοί αποφασίσουν να αποσυρθούν, προκαλώντας πρόωρες εθνικές εκλογές. Μια μάλλον απίθανη εξέλιξη με βάση τα δημοκοπικά δεδομένα του κόμματος. Όπως εύστοχα περιγράφουν την πολιτική σκηνή της Αυστρίας τους τελευταίους εννέα μήνες οι «Financial Times», πρόκειται για «σιδηροδρομικό δυστύχημα σε αργή κίνηση, όλοι βλέπουν ότι έρχεται, αλλά κανείς δεν κάνει κάτι γι’ αυτό». Έτσι, όλα τα μάτια αναγκαστικά θα στραφούν στη Βιέννη στις 22 Μαΐου. «Η επίδραση του Χόφερ φάνηκε κι ας μην έχει γίνει Πρόεδρος» δήλωσε ήδη ο εκπρόσωπός του.
