Η απαλλοτρίωση του προσφυγικού - Free Sunday
Η απαλλοτρίωση του προσφυγικού

Η απαλλοτρίωση του προσφυγικού

Το προσφυγικό πρόβαλε πρώτα ως εργαλείο διαμόρφωσης συσχετισμών εντός της Ε.Ε. με πρωταγωνιστές το κουαρτέτο του Βίζεγκραντ (Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία), ένα παράδοξο, καθώς με εξαίρεση την Ουγγαρία, που ήταν διαδρομή διέλευσης, καμία από τις υπόλοιπες τρεις χώρες δεν ήταν χώρα τελικού προορισμού.

Στην πραγματικότητα, οι τέσσερις του Βίζεγκραντ προχώρησαν σε έναν de facto επαναπροσδιορισμό της συμμετοχής τους στην Ε.Ε., σε μια συμμετρική με τη στάση της Βρετανίας αλά καρτ πλήρη ένταξη, που ουσιαστικά είναι μια ειδική σχέση με δικαίωμα βέτο επί των πλήρως ενταγμένων. Ένα σαφές μήνυμα στο Βερολίνο ότι η απορρόφησή τους σε μια ευρύτερη οικονομική-βιομηχανική-παραγωγική ζώνη της Γερμανίας δεν σημαίνει δεδομένη πολιτική υποτέλεια, στον βαθμό που οι τέσσερις θεωρούν τη γερμανική ελίτ εγκλωβισμένη σε μια στενή ειδική σχέση με τη Μόσχα. Στην ουσία, η στάση τους μπορεί να συγκριθεί με τον ζήλο και τη θέρμη με τα οποία την άνοιξη του 2003 στήριξαν τον Μπους υιό και την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, ερχόμενοι σε σύγκρουση με τον γαλλογερμανικό άξονα.


Πιο κοντά στον Όρμπαν

Αυτή ήταν η πρώτη απαλλοτρίωση του προσφυγικού, η οποία σχεδόν αυτόματα συμπαρέσυρε τη Γερμανία στη δεύτερη. Βαυαροί Χριστιανοσοσιαλιστές και Εναλλακτική για τη Γερμανία πλειοδότησαν στην επίθεση κατά της Μέρκελ και εκ των πραγμάτων βρέθηκαν πιο κοντά με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Όρμπαν παρά με την καγκελάριο της χώρας τους.

Ακολούθησε η τρίτη απαλλοτρίωση, η προσπάθεια της αμυνόμενης Μέρκελ στο εσωτερικό της Γερμανίας και του απομονωμένου Ερντογάν στην ευρύτερη Μέση Ανατολή επί της ουσίας να αλληλοϋποστηριχτούν σε επικοινωνιακό επίπεδο, με την Άγκυρα να δεσμεύεται να ελέγξει και να μειώσει τις προσφυγικές ροές, μια δέσμευση την οποία δεν έχει ούτε τη βούληση ούτε τη δυνατότητα να υλοποιήσει, και το Βερολίνο να υπόσχεται πρόοδο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, ένα ζητούμενο που δεν είναι προτεραιότητα καμιάς από τις δύο πλευρές. Πολύ απλά, η Μέρκελ ήθελε να νομιμοποιείται να λέει ότι προσπάθησε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στην πηγή του και ο Ερντογάν να βλέπει το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες να νομιμοποιούν την αυταρχική, αντιδημοκρατική εκτροπή της κυβέρνησής του.


Ο ρόλος του ΝΑΤΟ

Τώρα έρχεται η τέταρτη, η σοβαρότερη, απαλλοτρίωση του προσφυγικού: η εργαλειοποίησή του στην προσπάθεια διαμόρφωσης ή και ανατροπής συσχετισμών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή αλλά και στην Ανατολική Ευρώπη. Μια δυσμενής εξέλιξη, για την οποία είναι συνυπεύθυνη και η Μέρκελ, η οποία συνυπέγραψε με τον Ερντογάν το αίτημα εμπλοκής του ΝΑΤΟ στη διαχείριση των προσφυγικών ροών.

Για την Άγκυρα προέχει όχι τόσο το ύψος της οικονομικής ενίσχυσης από την Ε.Ε. αλλά η πολιτική ομηρία του Βερολίνου και κατ' επέκταση και των Βρυξελλών: πολιτική στήριξη στην πολιτική της Άγκυρας στη Συρία και στο Ιράκ με αντίτιμο τη συνεργασία στον έλεγχο των προσφυγικών ροών. Πρώτο δείγμα γραφής της παραπάνω φόρμουλας η σκληρή γλώσσα από τη Μέρκελ στη διάρκεια της παραμονής της στην τουρκική πρωτεύουσα για τους ρωσικούς βομβαρδισμούς. Σε ωμή γλώσσα, το μήνυμα πλέον είναι ότι προτεραιότητα δεν είναι η εξάλειψη του Ισλαμικού Κράτους αλλά η αποφυγή κάθε επιχείρησης που θα μπορούσε να αυξήσει την έξοδο των αμάχων από τη Συρία με τελικό προορισμό την Ε.Ε.


Τουρκική επιτυχία

Μέχρι στιγμής η Άγκυρα καταγράφει επιτυχία, καθώς η στάση της καγκελαρίας και της Κομισιόν είναι το πρώτο σημαντικό ρήγμα στην απομόνωση των Ερντογάν-Νταβούτογλου, που στη Μέση Ανατολή είναι απέναντι στις ΗΠΑ, στη Ρωσία, στο Ισραήλ, στο Ιράν και τους συμμάχους του, στην Αίγυπτο και στο κουρδικό κίνημα.

Σαν να μην έφταναν τα παραπάνω, η επερχόμενη εμπλοκή του ΝΑΤΟ θα έχει παράπλευρες συνέπειες, πολύ πιο βαρύνουσες από μια προσπάθεια de facto αμφισβήτησης, στο όνομα του επιχειρησιακού σχεδιασμού και της αποτελεσματικότητας, κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας στο Αιγαίο.

Ενώ η ανάμειξη του ΝΑΤΟ έχει ως στόχο την εξάρθρωση των κυκλωμάτων των διακινητών, στην πραγματικότητα δεν θα είναι παρά η απαρχή μιας εμπλοκής, καθώς η Άγκυρα δεν κρύβει ότι θέλει να μετατρέψει την ακραία αντιπαράθεσή της με τη Μόσχα σε διευρυμένο ψυχροπολεμικό μέτωπο ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Η προσεκτική στάση των ΗΠΑ την επαύριον του θερμού επεισοδίου κατάρριψης του ρωσικού Σουχόι από τουρκικά μαχητικά διαμηνύει ότι η Ουάσινγκτον έχει θέσει ένα σιωπηρό και διακριτικό βέτο προς κάθε ενδεχόμενο ατλαντικής ασπίδας ή ακόμη και νομιμοποίησης της πολιτικής των Ερντογάν-Νταβούτογλου στη Συρία και στο Ιράκ.


Μέχρι την πρώην ΕΣΣΔ

Όμως οι παρενέργειες ενδεχόμενης εμπλοκής του ΝΑΤΟ στην Τουρκία με αφορμή το προσφυγικό δεν θα περιοριστούν στη Μέση Ανατολή αλλά θα φτάσουν μέχρι τα σύνορα της πρώην ΕΣΣΔ στην Ανατολική Ευρώπη και τη Βαλτική.

Ήδη στη Βαρσοβία έχουν αποφασίσει βαρύνουσα συμμετοχή της Πολωνίας στη νατοϊκή δύναμη στις ακτές της Τουρκίας, ώστε να ενισχυθεί, με την υποχρέωση της συμμαχικής ανταπόδοσης, η πίεση προς τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για μόνιμη βαρύνουσα παρουσία συμβατικών δυνάμεων και όχι συμβολικών αποσπασμάτων, που θα εναλλάσσονται σε τακτά χρονικά διαστήματα στα σύνορα της πρώην ΕΣΣΔ.

Είναι δυνατή ή πιθανή η συγκρότηση ενός διευρυμένου, από τη Βαρσοβία μέχρι την Άγκυρα, μετώπου δυσαρεστημένων με την πολιτική του Ομπάμα στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία; Είναι δυνατόν μετά την πολιτική ομηρία της Μέρκελ οι Ερντογάν-Νταβούτογλου να εξαναγκάσουν τον Ομπάμα να συγκρουστεί με τη Ρωσία και το Ιράν στη Συρία και να εμπλακεί σε έναν νέο κύκλο αντιπαράθεσης με τη Μόσχα για την Ουκρανία;

Ένα μπορούμε να απαντήσουμε με βεβαιότητα αυτή τη στιγμή: η Τουρκία έχει ως μοναδικό πολιτικό-διπλωματικό πλεονέκτημα το πολιτικό εσωτερικό κόστος που προκαλεί στις κυβερνώσες ελίτ της Ε.Ε. το προσφυγικό, ένα όπλο και πλεονέκτημα που θα τροφοδοτεί και θα ενισχύει με κάθε δυνατό μέσο.