Προσφυγικό: Η επόμενη και η μεθεπόμενη μέρα - Free Sunday
Προσφυγικό: Η επόμενη και η μεθεπόμενη μέρα

Προσφυγικό: Η επόμενη και η μεθεπόμενη μέρα

Σε πρώτο πλάνο η εικόνα είναι παραπλανητική, καθώς φωτίζει τους Ερντογάν-Νταβούτογλου να χειρίζονται με επιτυχία την πίεση του προσφυγικού για να αποσπάσουν χρηματοδότηση και πολιτική στήριξη στη Συρία από την Ε.Ε.

Σε δεύτερο πλάνο η Άγκυρα προβάλλει ως εξίσου αν όχι περισσότερο εξαρτημένη από τη διμερή συνεργασία με την Ε.Ε. απ’ ό,τι η ευρωπαϊκή πλευρά.

Κοινός παρονομαστής και των δύο πλευρών είναι ότι δεν έχουν ρόλο στην επόμενη μέρα στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα στη Συρία, όπου πλέον πρωταγωνιστούν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία.


Χωρίς χρονοδιάγραμμα

Η παραπάνω κατάσταση πραγμάτων θα έχει διάρκεια, όπως διάρκεια θα έχει για το ορατό μέλλον η πίεση των προσφυγικών ροών που μέσω Τουρκίας θα κατευθύνονται προς τη ζώνη Σένγκεν ακόμη και στην καλύτερη δυνατή περίπτωση υλοποίησης της εκεχειρίας σε πρώτη φάση και σταθεροποίησης σε δεύτερη της Συρίας.

Η Τουρκία δεν έχει περιθώρια να παρατείνει τη διαπραγμάτευση με την Ε.Ε. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα είναι συνεργάσιμη με το ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και με ορίζοντα τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες στις 7 Μαρτίου θα κάνει ό,τι μπορεί, έστω και καθυστερημένα, για να δείξει ότι είναι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.

Αν μη τι άλλο, με όλα της τα προβλήματα, η Τουρκία του Ερντογάν είναι συγκροτημένο κράτος που μπορεί να ελέγξει και να περιορίσει, αν το θέλει, σε σημαντικό βαθμό τις προσφυγικές ροές. Αυτή με δυο λόγια είναι η επομένη μέρα στο προσφυγικό που θα πρέπει να έχει ανατείλει μέχρι τις 7 Μαρτίου και μαζί με την εκεχειρία στη Συρία να διαμορφώσουν τις προϋποθέσεις για μια ενιαία προσέγγιση της Ε.Ε. με υπέρβαση των σημερινών διαιρέσεων.


Επόμενος σταθμός Λιβύη;

Οι βομβαρδισμοί πριν από λίγες μέρες από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ βάσης εκπαίδευσης τζιχαντιστών στη Λιβύη, κοντά στα σύνορα με την Τυνησία, φωτίζει την αβεβαιότητα της μεθεπόμενης μέρας στη διαχείριση του προσφυγικού, ακόμη και στην καλύτερη δυνατή εκδοχή της επόμενης μέρας, δηλαδή ενός συνδυασμού σταθεροποίησης στη Συρία και συνεργασίας της Άγκυρας.

Ήδη η Λιβύη, σε περίπτωση συρρίκνωσης ή και εξάλειψης του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και στο Ιράκ, θεωρείται το αυτονόητο χαράκωμα αναδίπλωσης των τζιχαντιστών, που ούτως ή άλλως ήδη έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους σε μια θρυμματισμένη χώρα με δύο κυβερνήσεις χωρίς προοπτική ορατής εθνικής συμφιλίωσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το προχθεσινό δημοσίευμα των «International New York Times», που έθετε το ερώτημα αν πρέπει να επιστρέψει η μοναρχία στη Λιβύη ως εγγύηση της εθνικής ενότητας ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, οι ισορροπίες-ανάσα ανάμεσα στις φυλές που κρατούσε με πυγμή και ευελιξία ο Καντάφι για τέσσερις και πλέον δεκαετίες.

Νέα ανάφλεξη στη Λιβύη σημαίνει νέο κύμα προσφυγικών ροών με κύρια κατεύθυνση την Ιταλία, ένα κύμα που θα τροφοδοτείται και από τις πληθυσμιακές εκροές της σπαρασσόμενης υποσαχάριας Αφρικής, εκεί όπου οι παλιοί πελάτες και τρόφιμοι του Καντάφι έχουν περιέλθει υπό τον έλεγχο ακραίων τζιχαντιστών.

Οι ΗΠΑ, όπως είδαμε πιο πάνω, βομβάρδισαν στρατόπεδο εκπαίδευσης τζιχαντιστών από την Τυνησία και εύλογα τίθεται το ερώτημα αν μια νέα ανάφλεξη στη Λιβύη στις σημερινές συνθήκες δεν θα επεκταθεί στην Τυνησία και δεν θα έχει παρενέργειες και επιπτώσεις στην Αίγυπτο, με το καθεστώς Σίσι να πρέπει να ζυγίσει πού βρίσκεται το μεγαλύτερο κόστος: σε μια προοπτική επέμβαση στην Κυρηναϊκή ή σε μια προσεκτική στάση αναμονής;

Με δυο λόγια, η Λιβύη του 2016, σε αντίθεση με το 2011, θα συμπαρασύρει όχι μόνο την υποσαχάρια Αφρική αλλά πολύ πιθανόν και την Τυνησία και θα εμπλέξει και την Αίγυπτο.

Δυνητικά, με επίκεντρο τη Λιβύη, μπορεί να ανοίξει μια νέα πηγή τροφοδότησης των προσφυγικών ροών με κατεύθυνση όχι μόνο την Ιταλία αλλά το σύνολο των μεσογειακών χωρών.


Ωρολογιακή βόμβα η Αλγερία

Στην Αλγερία, ο Πρόεδρος Μπουτεφλίκα μπορεί ανά πάσα στιγμή, λόγω υγείας, να πρέπει να αντικατασταθεί και είναι σαφές ότι αυτή τη φορά η διαδοχή στην κορυφή της εξουσίας θα είναι μια σκληρή δοκιμασία για το καθεστώς της χώρας που τη δεκαετία του 1990 διεξήγαγε έναν ανελέητο και βρόμικο πόλεμο κατά του Ισλαμικού Μετώπου Σωτηρίας.

Αποσταθεροποίηση και παρατεταμένες γενικευμένες συγκρούσεις στην Αλγερία, πρώτον, θα επηρεάσουν δίχως αμφιβολία το πιο ήπιο αλλά σε κάθε περίπτωση αυταρχικό καθεστώς του Μαρόκου και βέβαια θα προκαλέσουν ένα ανεξέλεγκτο κύμα προσφυγικών ροών προς τη Γαλλία και την Ισπανία.


Από την Καμπούλ στο Μογκαντίσου

Όταν άρχισαν να φουσκώνουν οι προσφυγικές ροές στο Αιγαίο με αφετηρία την Τουρκία, παρατηρήθηκε το φαινόμενο της εκτροπής της παραδοσιακής διαδρομής των παράνομων μεταναστών από το Μαρόκο που εισέρχονταν στη ζώνη Σένγκεν μέσω Ισπανίας. Χωρίς βίζα, με ένα εισιτήριο των 60 ευρώ, η διαδρομή Καζαμπλάνκα-Κωνσταντινούπολη και μετά στο ίδιο φουσκωτό με τους πρόσφυγες από τη Συρία-Ιράκ.

Σήμερα, εκτός από τα υπάρχοντα και μελλοντικά ανοιχτά μέτωπα ανθρωπιστικής καταστροφής, υπάρχει η χαώδης κατάσταση στο Αφγανιστάν-Πακιστάν, ο εμφύλιος στην Υεμένη, αλλά και η κατάρρευση κάθε μορφής συντεταγμένης εξουσίας στη Σομαλία. Πηγές και παραπόταμοι του ενός ή του άλλου προσφυγικού ποταμού, με τον οποίο αναπόφευκτα θα συμβάλουν.

Τα παραπάνω δείχνουν και την πραγματική διάσταση της πρόκλησης που αντιμετωπίζει η Ε.Ε., μια πρόκληση που δεν άρχισε και δεν θα τερματιστεί ακόμη και στην απίθανη περίπτωση συνολικής και με διάρκεια σταθεροποίησης της πολύπαθης Συρίας.

Όσο κινδυνολογικό ή σκληρό κι αν ακούγεται, οι μαζικές ροές προσφύγων και μεταναστών θα είναι ένα κεφάλαιο στην ιστορία της Γηραιάς Ηπείρου και της Δύσης συνολικά που θα έχει διάρκεια δεκαετιών. Θα ξεπερνά σε διαστάσεις τις προσφυγικές ροές την επαύριον του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945, και θα παραπέμπει στη μεγάλη μετανάστευση των λαών που σφράγισε το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.