Τα πρώτα βήματα του Τραμπ

Μια επιλογή που προαναγγέλθηκε στον λόγο που εκφώνησε ο νέος Πρόεδρος αμέσως μετά την ορκωμοσία του. Προστατευτισμός με στόχο τον επαναπατρισμό βιομηχανικών παραγωγικών δραστηριοτήτων, τείχος στα σύνορα με το Μεξικό, κατάργηση του Obamacare…

Είναι κάτι παραπάνω από φανερό ότι ο Τραμπ και οι συνεργάτες του θέλουν να κερδίσουν τις εντυπώσεις των πρώτων εκατό ημερών και να καταγράψουν τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο μια τομή, μια ανατροπή, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί σε καθεμία από τις επιλογές μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Δεν είναι ο πρώτος που επιχειρεί να κερδίσει τις εντυπώσεις και ταυτόχρονα έχει αμηχανία για το πώς στην πραγματικότητα θα αντιμετωπίσει τις αιτίες που γέννησαν την αντισυστημική αμφισβήτηση.

Ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ στην περίοδο 1933-1941 επί της ουσίας έκανε επικοινωνιακή διαχείριση μιας υπόσχεσης εξόδου από την κρίση, ο χρονικός ορίζοντας της οποίας διαρκώς επαναπροσδιοριζόταν μέχρι που η λύση δόθηκε με την εμπλοκή της Ουάσινγκτον στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αν κερδίσει με διάρκεια τις εντυπώσεις, ο Τραμπ θα διαπραγματευτεί από πιο ισχυρή θέση τον αναπόφευκτο συμβιβασμό με τους μηχανισμούς, κομματικούς και κρατικούς, που τον αντιμετωπίζουν ακόμη ως παρείσακτο αλεξιπτωτιστή που πρέπει να δώσει δείγματα γραφής της συνέχειας σε όλες τις πτυχές της διακυβέρνησης.

Επί του παρόντος, αν στην εσωτερική πολιτική καταβάλλεται προσπάθεια αξιοπιστίας και συνέπειας, στην εξωτερική αυτό που αθροιστικά εισπράττεται είναι η επιδείνωση της σύγχυσης που κυριαρχούσε προεκλογικά αλλά και στη μεταβατική περίοδο.

Το Κρεμλίνο κρατά αποστάσεις, προφανώς μη θέλοντας να αναμειχθεί σε μια εσωτερική διαμάχη, διαμηνύει ότι χρειάζεται χρόνος, μήνες και όχι εβδομάδες, για μια συνάντηση κορυφής Πούτιν-Τραμπ και δεν περιμένει άμεση άρση των κυρώσεων της Δύσης.

Χθες διέβη το κατώφλι του Λευκού Οίκου η πρωθυπουργός της Βρετανίας Μέι, με τον εκπρόσωπό της να έχει δηλώσει προκαταβολικά ότι σκόπευε στη συνάντησή της με τον Τραμπ να συνηγορήσει υπέρ του ελεύθερου εμπορίου αλλά και της συμφωνίας για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Συνεπώς ο Πούτιν δεν είναι μόνος στην τήρηση κάποιων αποστάσεων ασφαλείας και επιφυλάξεων, εφόσον ως ψύχραιμος παίκτης επενδύει στη σταδιακή και σταθερή προσέγγιση με τις ΗΠΑ και όχι στα επικοινωνιακά πυροτεχνήματα των ανατροπών, στις οποίες έχει αλλεργία η παραδοσιακά συντηρητική ρωσική διπλωματία.

Προσεκτική και μάλιστα στη σκιά μιας ανεπιφύλακτης στήριξης του σκληρού Brexit από τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου η Μέι, που δηλώνει ότι θα αναζητήσει έναν κοινό παρονομαστή που θα διασφαλίζει ότι δεν θα οδηγηθεί η Βρετανία σε απομονωτισμό και σε μονομερή εξάρτηση από την Ουάσινγκτον.

Η σύγχυση και οι αντιφάσεις προβάλλουν να σκιάζουν τον ορίζοντα στην πολιτική Τραμπ στη Μέση Ανατολή και απέναντι στην Κίνα:

• Στη Μέση Ανατολή με επίκεντρο τη Συρία αναζητεί συνεργασία-συμμαχία με τη Ρωσία για να εξαφανίσει τους τζιχαντιστές από προσώπου γης και ταυτόχρονα απειλεί με νέα ψυχροπολεμική κλιμάκωση απέναντι στο Ιράν, οι δυνάμεις και οι σύμμαχοι του οποίου είναι η αιχμή του δόρατος στις χερσαίες επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και στο Ιράκ.
• Οι αντιφάσεις, όμως, είναι συντριπτικές στις σχέσεις με την Κίνα. Αν υποθέσουμε ότι η ανάσχεση της ισχυροποίησής της στην ευρύτερη περιοχή Ασίας-Ειρηνικού είναι η κινητήρια δύναμη που ωθεί τον Τραμπ να θέλει την προσέγγιση με τη Ρωσία, τότε η επιλογή του για αποχώρηση των ΗΠΑ από το εμπορικό σύμφωνο του Ειρηνικού (ΤΡΡ) αφήνει στην κινεζική ηγεσία τη δυνατότητα να προβάλει ως ο εγγυητής του ελεύθερου εμπορίου, ένας ελιγμός που μάλλον ισορροπεί τη γεωπολιτική απειλή που αισθάνονται οι χώρες της περιοχής από το Πεκίνο. Άλλωστε το σύμφωνο ΤΡΡ είχε σχεδιαστεί από την κυβέρνηση Ομπάμα ως εμπορικό πρόπλασμα μιας ευρύτατης αντικινεζικής συσπείρωσης που είτε θα απέτρεπε τις ηγεμονικές περιφερειακές φιλοδοξίες της Κίνας είτε θα την εξανάγκαζε να συμμορφωθεί με δεδομένους τους κανόνες του παιχνιδιού.

Ο χρόνος θα δείξει αν ο Τραμπ, πέραν της επικοινωνιακής φαντασμαγορίας στο εσωτερικό της χώρας, έχει στρατηγική η οποία θα ενισχύσει τον δυναμισμό της αμερικανικής οικονομίας, που θα μεταφράζεται σε σχετικά σύντομη μείωση της ανεργίας και συρρίκνωση του κοινωνικού αποκλεισμού.

Ζητούμενο παραμένει αν μπορεί να διακινδυνεύσει, πέραν κάποιων διορθώσεων, βραχυκύκλωμα στην παγκόσμια οικονομία, που είναι αλληλεξαρτώμενη, σε μη αντιστρέψιμο βαθμό.

Δεύτερο ζητούμενο είναι αν η υπόσχεσή του για μεγάλα έργα υποδομής μπορεί να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή και να αποδώσει, αλλά και να γίνει πρότυπο ειδικότερα για τη χειμαζόμενη από τη στασιμότητα Ευρωζώνη.

Οι ΗΠΑ εδώ και περίπου μία εικοσαετία, όπως καταγράφουν οι εκλογικές αναμετρήσεις, είναι μια βαθιά διχασμένη χώρα, με την Ανατολική και Δυτική Ακτή από τη μια μεριά και τις Μεσοδυτικές Πολιτείες και τον Νότο από την άλλη.

Στην προεκλογική εκστρατεία του 2008 κατεγράφη μια αντισυστημική ριζοσπαστικοποίηση που υπερέβη τη γεωγραφική διαίρεση και την οποία στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών εξέφρασε ο Ομπάμα, με τον Σάντερς να επιχειρεί να πάρει τη σκυτάλη ανεπιτυχώς οκτώ χρόνια αργότερα.

Η ετερόκλητη αντισυστημική συσπείρωση που στήριξε τον Τραμπ είναι μια νέα συνιστώσα των πολιτικών ισορροπιών των ΗΠΑ που θα έχει διάρκεια ανεξάρτητα από την επιτυχία ή όχι του νέου Προέδρου.

Τούτων λεχθέντων, ο κίνδυνος της πολιτικής απομόνωσης είναι μεγάλος για τον Τραμπ εντός και εκτός συνόρων:

• Εντός συνόρων να χάσει την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων του χωρίς να έχει βρει μια ισορροπία με τους μηχανισμούς εξουσίας.
• Εκτός συνόρων να έχει διαφοροποιηθεί ή και συγκρουστεί με παραδοσιακούς συμμάχους και εταίρους χωρίς να έχει διασφαλίσει νέους.